Brautin - 19.04.1929, Side 1

Ritst jórar:
Sigurbjörg Þorláksdóttir.
Stmi 1385.
Marta Einarsdóttir.
Sími 571.
Brautin.
Útgefendur:
Nokkrar konur í Reykjavík.
Sfmi: 491.
Afgreiðslan er á Lokastíg 19.
Sfmi 1385.
1. árgangur.
Föstudaginn 19. aprll 1929.
41. tölublað.
Járnbrautarmálið.
Ðrautln gefur 300.000 krónur yfir árið upp f vexti,
þegar á 10. ári, samsvarar það 5°/o af stofnkostnaði.
Innilokun 6—7 mánuði
á ári.
Margt fólk, setn ekki er
kunnugt fyrir austan, gerir sér
ekki fulla grein fyrir, hve
mikið nauðsynjamál járnbraut-
arlagningin er, fyrir sveilirnar
austan fjalls.
það skilur það ekki til fulls,
að austan sveitirnar eru ef til
vill verst settar flestra sveita á
íslandi, að þvi er að- og frá-
flulninga snertir, mikinn tíma
árs.
I*að er engin notbæf böfn
langs með allri strandlengjunni.
Frá sjáfarsíðunni er þvi engra
verulegra samgðngubóta að
vænta, nema með afskaplegum
kostnaði.
En annars er Suðnrlands-
nndirlendið umlukt fjöllum og
bálendi á alla vegu.
Þetta er hinn mikli sam-
göngufjötur, sem meðhaldsmenn
járnbrautarinnar álíta að þurfi
að leysa sem fyrst.
Hversu lamandi þessi fjötur
er fyrir sveitirnar austanfjalls
og hversu hann gerir allar
framfarir erflðar, geta menn
best gert sér Ijóst, ef þeir hugs-
uðu sér t. d. Reykjavík höða
sömu forlögum eins og Suður-
landsundirlendið verður að þola.
Hugsum oss að Reykjavik
væri þannig sett, að 6 til 7
mánuði á ári væri hún inni-
lukt af ís, sem lægi svo fast að
henni, að nær ómögulegt væri
að koma skipum að; en á
landi væri hún umlukt af há-
um fjallgarði, sem væri svo
snjóaþungur að erfitt væri að
fara yfir að vetrarlagi. Hver
halda menn að yrðu forlög
Reykjavíkur þá? Hve lengi gæti
hún staðist samgöngukreppuna?
Það væri víst flestum ljóst að
það væri alger dauðadómur
yfir öllu athaíoalifi þessa bæjar-
félags. Hér hryndi alt um koll
á fáum árum. En þrátt fyrir
álíka mikla samgönguörðugleika
og nú hafa verið taldir, hefir
lengi tekist, og tekst enn, að
lifa á innikrepta svæðinu fyrir
austan. Af því má ráða hvílik
landgæðin eru, og hversu
feikna mikil framförin og vel-
megunin gæti orðið, ef járn-
brautin yrði lögð og góðar og
óruggar samgöngur tæknst upp
allan ársins hring.
Að vilja ekkert gera t'yrir
svona góðar landbúnaðar sveitir
er sú vesalmenska og mann-
dómsleysi, að þjóðinni i heild
sinni er það til stórrar mink-
unar.
Vissulega eigum vér það ekki
skilið að forsjónin sé að gefa
oss slíka gullnámu, þegar vér
erum þeir amlóðar og lítilmenni
að vilja ekki færa oss hana í
nyt eða undirbúa fulla notkun
hennar fyrir komandi kynslóðir.
Og ekki væri nema eðlilegt,
að Hekla færi að spúa eldi og
brennisteini yfir slika ræfilsþjóð
í rjettmætri reiöi sinni yfir úr-
kynjun vorri og kraftleysi.
Pað er hart að sjá hraustustu
og göfugustu ungmenni þessa
lands, flgja þessar ágœtu sveitir, i
tuga og hundraða tali árlega,
til að taka upp menningarlitið
þorskveiðistarf i meira ag minna
andlega voluðum fiski- vg sildar-
verum.
Þeir afturhaldsmenn, sem
best stuðla að þessu verki, með
baráttu sinni gegn járnbraut-
inni, eru hér að vinna það
óheillaverk, sem þá ef til vill
ekki grunar hve illar afieiðing-
ar kann að hafa fyrir andlegt
atgerfi þjóðar vorrar.
Með járnbrautinni sköpum
vér bændaefnum vorum þau
skiiyrði til lifsframfæris, sem
þeir mundu flestir helst kjósa.
Samgöngufjöturinn mikii verð-
ur að kljúfast. Innilokunin að
hverfa. Menningartækið volduga,
járnbrautin, leysir þetta hlut-
verk auðveldlega, þess vegna
verður hún að koma.
Verðmætl Jardeig'iianna
»K brautin.
Því meira sem búskapur
austanfjalls færist saman, því
fleiri sem flýja sveitirnar, þvi
minna verður verðmæti jarð-
eignanna í þessum sveitum.
Þetta er stórkostlegt þjóðartap.
Jarðir, sem búið er að kosta
miklu fé til að rækta og byggja,
verða meira og meira verðlausar.
Á þetta atriði verður aldrei
nógu rækilega bent, þegar verið
H ásmæður!
Hafið ávalt
á heimili yðar!
er að tala um járnbrautar-
lagningnna austur. Því það er
afarmikið fjárhagslegt atriði.
Með járnbrautinni breytist
þetta alvsg gifurlega. Jarðirnar
stórhækka í verði. Þær fara að
verða aftur arðberandi, og þeim
mun verðmeiri, því nær sem
þær liggja að járnbrautarstöðv-
unum.
Þetta er reynsla allra þjóða.
En fæstir, sem ekki eru þessu
kunnugir, gera sér fulla grein
fyrir því. Dálítið geta menn
ráðið í hverja þýðingu þetta
hefir, þegar menn athuga það,
að t. d. á löð við Laugaveg,
sem Uggur nokkru nxr miðbœn-
um en önnur, geiur verðmunur-
inn humið tugum þúsunda. En
hverju mun þá geta munað,
þegar um 60 kílómetra fjarlægð
frá aðal-miðstöðinni er að ræða.
Enda ættu allir að sjá það, að
óræktarmelarnir i Mosfellssveit
eru ekki seldir fyrír marga tugi
þúsunda. en ágætar austanjarðir
verðlausar og óbyggilegar, af
neinu öðru en samgöngukrepp-
unni. En þegar menn athuga
þetta, sjá þeir fyrst greinilega,
hvílíkur feikna auður felst i
ræktun austan sveitanna, þegar
járnbrautin er búin að tengja
þær öruggu sambandi við Rvík.
Verðhœkkun anstan jarðanna,
eflir að járnbrautin er lögð, og
jafnvel bara eftir að búið er að
ákveða fyrir fult og fast að
leggja hana innan skamms,
verðnr svo mikil, að hún ein
mun margborga brautarlagning-
una á fáum tugum ára.
K.ostir járnbrautarinnar.
Hér skulu í stuttn máli taldir
upp aðal-kostir járnbrautarinn-
ar, fram yfir öll önnur flutn-
ingatæki:
1. Járnbrautin er öruggasta
samgöngutækið.
2. Járnbrautin er endingarbest
og ódýrnst í viðhaldi.
3. Járnbrantin fullnægir best
aukinni flutningsþörf um
alla nánustu fjamtíð.
4. Járnbrautin sparar mest
dýrt mannahald og veröur
því tiltölulega ódýrust i
rekstri.
5. Aflgjafi járnbraularinnar
verður innlendur, ef fossa-
virkjun kemst bjer á innan
skamms, eins og i ráði er.
Þar með sparast kaup &
útlendu eldsneyti til rekst-
urs brautarinnar.
6. Járnbrautin hækkar allar
jaiðeignir austan fjalls, og
í grend við bæinn mjög
mikið i verði.
7. Járnbrantin skapar reglu-
bundnar flutningsferðir í
stað glundroöa þess, sem
nú ríkir á þvi sviði.
8. Allir lærðustu menn í sam-
göngumáium, jafnt innlend-
ir sem erlendir, er kynt
hafa sér samgöngumálin
austan fjalls, frjálst og
þvingunariaust, leggja ein-
dregið með járnbrautinni.
9. Járnbrautin skapar mikla
vinnu í landinu og fer
mikill meiri hluti alls
kostnaðarins i kaup til
verkamanna vorra og
bænda. Þetta ætti að vera
öllum verkamönnum hið
mesta hagræði, og þá ekki
siður konum þeirra og
börnum.
10. Járnbrantin skapar ný skil-
yröi fyrir stórræktun og
búskap í stærri stil en
nokkurn tíma hefir þekst
hér áður. — En það er
mesti þyrnir i augum aftur-
haldsmannanna.
11. Járnbrautin gagnar meira
og minna beinlínis um
40,000 allra landsmanna,
og skapar innlendan mark-
að fyrir fjölda af vörum,
sem vér áður höfum orðið
að kaupa frá útlöndum.
12. Járnbrautin gerir austan-
bændur samkeppnisfæra við
erlenda keppinauta þeirra
á útlendum mörkuðum
allan ársins hring.
13. Járnbrautin minkar fólks-
strauminn úr sveitunum,
sem er orðið eitt mesta
vandamál allra hugsandi
manna þjóðarinnar.