Brautin - 05.07.1929, Síða 1

Ritstjóri:
Marta Einarsdóttir.
Sími S71.
Brautin.
Útgefendur:
Nokkrar konur í Reykjavík.
Sfmi: 491.
1. árgangur.
Föstudaginn 5. júlí 1929.
52. tðlublað.
Merkustu málin.
Yátryggingarfélagið Nye Danske
stofnað 1864.
Tekur að sér liltfyg-gring-ai- og bruna-
bótatryggingar allskonar með bes <
vátryggingarkjöi um.
Sig’hvatur Bjarnason,
Amtmannsstíg 2. Sími 17
I MILLENNIUM hveiíi
^ er best til bökunar.
n
cTœsf fívarvQÍna.

m
1 tilefni af ársafmæli Braut-
arinnar verður ekki hjá því
komist að minnast örfáuin orð-
um á helstu og merkustu mál-
in, sem blaðið hefir flutt auk
þeirra stórmála, sem þegar hef-
ir verið minst á í siðasta blaði.
/ kjördiemaskipunarmálimi
hefir blaðið barist fyrir því, að
hin afar rangláta kjördæma-
skipun sé afnumin og ný kjör-
dæmaskipun sett, svo allir fái
jafnan rétt til fulltrúakosninga
á þing.
Til þess að hindra það, að
karlmenn geti beitt góðri að-
stöðu sinni um fjárhag, blaða-
kóst, skipulagsbundinn félags-
skap o. s. frv. til þess að bola
kvenfólkinu alveg frá þingsetu,
har Brautin fram hina frægu og
réttlátu tillögu um það, að lög-
tryggja konum jafna tölu þing-
sæta við karlmenn.
Um réttlæti og nauðsyn þessa
verður ekki deilt, því kjörgengi
kvenna er lítilsvirði, ef öll ytri
skilyrði hindra að þær geti not-
ið kjörgengisréttar, nema ger-
ast auðvirðilegir fvlgifiskar
karlmanna í öllum málum, og
þó aðeins fyrir sérstaka náð
þeirra.
Mentamálin. Blaðið hefir bar-
ist af alefli gegn hinu alræmda
„mentabanni“. í mentainálum
kvenna hefir það átt uppástung-
una, að fjölgun kvennaskóla og
gera þá miklu fullkomnari en
nú. Ennfremur vill blaðið láta
veita mjög ríflegan styrk til
þess að láta gáfaðar og vitrar
konur fara til útlanda og kynna
sér mentun kvenna og kvenna-
skóla hjá mestu menningar-
þjóðunum og reyna að læra af
þeim.
Heilbrigffismálin. Ekkert blað
hefir lagt eins mikla áherslu á
þau mál eins og Brautin. Hún
hefir barist fyrir góðum leik-
vötlum handa börnunum. Grasi
grónum blettum fyrir smærri
börnin. Hún hefir átt tillögu um
það, að öll kvenfélög á landinu
tækju sér fyrir hendur að út-
rýma algjörlega ísl. lúsinni og
öðrum óþrifnaði af heimilunum.
Hún hefir barist fyrir nákvæm-
um berklarannsóknum á kúm,
en margra álit er, að þær séu
ef til vill einhver skæðasti
berklasýkillinn. Hún hefir bar-
ist fyrir almennum sjúkratrygg-
ingum, sem er eina ráðið til
þess að fátækir jafnt sem rik-
ir geti altaf fengið þá hjálp í
veikindum og sjúkdómum, sem
þörf er á. Hún hefir barist fyrir
afnámi lyfjatolla og lækkun
lyfjaverðs og vakið almenna
eftirtekt á hinum afarháu lyfja-
töxtum. Hún hefir kvatt til að
byggja sem fyrst hressingar-
skála fyrir berklaveikt og gigt-
veikt fólk að Reykjum í Ölfusi,
þar sem hún hefir frétt, að
berklaveikt fólk og gigtveikt
hafi batnað þar ágætlega. Jafn-
framt viljað láta rannsaka vís-
indalega lækningaeiginleika
hveragufu og hveraleðju víðs-
vegar á landinu. Þá iná einnig
nefna haráttuna gegn óholluin
íhúðum, göturykinu o. s. frv.
Mannúðarmálin. Eins og gef-
ur að skilja, samkvæmt stjórn-
málastefnu blaðsins, siðgöfgis-
stefnunni, hefir blaðið látið
mannúðarmálin sig mest skifta.
Hefir hver greinin annari harð-
ari birst um þau mál, og hefir
aldrei verið hafin meiri sókn í
þeim inálum. Barist héfir verið
fyrir ekknastyrk og ekkna-
tryggingum, góðri meðferð og
góðu uppeldi munaðai’Iausra
barna, fullkomnum ellistyrk til
heilsulítilla gamalmenna og elli-
tryggingum. Áður hefir verið
minst á almennar sjúkratrygg-
ingar. Reynt að vekja samúð
ineð ógæfusömum stúlkum, sem
sviknar hafa verið af barns-
föður sínum og krafist að þær
fengju rétt giftra kvenna og
barnsfeðurnir skyldur giftra
manna að öllu leyti gagnvart
þeim. Blaðið átti tillögn að því
að koma upp „lögfræðislegri
aðstoð fyrir efnalaust fólk“, og
svona mætti halda áfram að
telja upp ef rúm leyfði, en alt
sýnir það vilja Brautarinnar til
að hjálpa þeiin veiku og vol-
uðu af öllum mætti.
Samgöngumálin og sveitirn-
ar. Þá er orðin þjóðfræg barátta
Brautarinnar fyrir samgöngu-
málunum. Hefir hún reynt að
vekja áhuga fyrir nauðsyn
hinna örugguslu samgöngubóta
austur, jafnframt því, sem hún
hefir lýst framfaramöguleikum
sveitanna og reynt að vekja trú
þjóðarinnar á sveitabúskapnum
og sveitaræktun. Hafa sjaldan
birst ákveðnari og skorinorðari
greinar um þau mál, en þær
sem þetta blað hefir flutt. Er
það trú margra, að ef önnur
blöð hefðu barist með jafnmik-
illi trú og áhuga fyrir sam-
göngubótum sveitanna eins og
Brautin hefir gert, myndi þau
mál nú þegar hafa fengið þann
sigur, sem mest þörf hefði ver-
ið að vinna. Þessi barátta i
samgöngumálunum er aðeins
einn liðurinn í því mikla hlut-
verki blaðsins að vinna að öfl-
ugum samgöngubótum um land
alt svo og kringum landið og
við útlönd.
Fjármál og peningamál. Blað-
ið hefir barist fyrir varkárni i
fjármálum. Viljað forðast sem
inest óþarfa eyðslur og hégóma,
bitlingaaustur og bruðl. Það
hefir lagt mikla áherslu á við-
reisn bankanna og að þeim væri
séð fyrir nægu rekstursfé og ó-
dýru. Blaðið vill endurbæta Is-
landsbanka og koma svo fótum
undir hann, að hann verði aft-
ur öflug lyftistöng framkyæmda
i landinu, bæði til sveitar og
sjávar. Ríkið er búið að leggja
svo mikið fje til hans og á-
byrgðir, að viðreisn hans er
orðið hagsmunamál sjálfs ríkis-
ins. Miljónalántökur stjórnar-
innar vill blaðið láta fara fram
pukurslaust og á þeim tima,
sem lánsskilyrði fást best og alls
ekki tekið lán nema til allra
brýnustu þarfa og framkvæmda
og engum eyri varið nema til
nauðsynlegustu fyrirta’kja.
Sambandsmálið og sjálfslæð-
ismálin. Brautin hefir maklega
vitt afsalssamninginn 1918 og
þau ferlegu málalok, að veita
Dönuin fult jafnrétti við íslend-
inga um öll gæði landsins
hverju nafni sem nefnast. Slikt
óhappaverk verður aldrei nægi-
lega brýnt fyrir þjóðinni. Enda
sýnast þeir nú hvað hávaða-
mestir um breytingu á þessu,
sem ákafastir voru á að sam-
þykkja það 1918, og sáu þá als
enga hættu eða vankvæði á.
Væri nú betur að þeir glúpn-
uðu ekki allir, eins og vant er,
þegar til samninga kemur við
Dani. En sú hefir hingað til
verið venja hjá þeim, sem
hæðst hafa hrópað áður til
bardag kom, að missa þrótt all-
an og kjark, þá er orustan stóð
sem hæst og flýja þá sem á-
kafast frá öllum sjálfstæðis-
kröfuin þjóðarinnar. Er slik-
um hreystimennum lítt treyst-
andi til stórræðanna þótt hátt
syngi. Brautin er auðvitað hörð
með algjörðum skilnaði og má
ekkert annað heyra, en endur-
íeisn isl. lýðveldisins undir eins
og sambandslagafresturinn er
útrunninn. íslenskar konur
munu hiklaust berjast fyrir
algjörðum skilnaði íslands og
Danmerkur. Þær vilja ekkert
samband hafa, og þá ekki held-
ur „humbugs“-konungsamband,
sem ekkert er nema kostnaður-
inn einn.
Kaupmál kvenna. Um þau
mál má segja, að Brautin hafi
staðið alein. Hin blöðin látið
sig það engu skifta, þó það op-
inbera hafi tekið t. d. hjúkrun-
arkonurnar einar út úr hóp
allra starfsmanna rikisins og