Eyjablaðið - 28.11.1926, Síða 1
26. nóvember 4926
„Eyjablaðið“ Símncfni: „Eyjablaðið11
Talsími 160. Pósthólf 113. Utgcfandi
Yerkamannafjolagið „Drífandi11 Yest-
mannaeyjum. Ritstjórn: Isleifur Högna-
son, Haukur Björnsson og Jón Rafns-
son. Kemur út hvern sunnudagsmórgun
Kostar kr. 1.50 um ársfjórðunginn 7
Málgagn alpýdu
I Yestmannaeyium
I. árgangur ~ Tbl. Í1
krónur. út um land A.nglýsingavcrð
1 króna sentimeterinn eindálka. Smá-
auglýsingar tíu aura oi'ðið . 5.0 aura
stofngjald. Afgreiðsla blaðsins er á
Heimagötu 20 (Carlsbergi' Sími 160
Prentað í prentsmiðju Guðjónsbræðra
— — Ye8tmannaeyjum — —
Verk&maður
í villigötui.
Hena læknir P. V. G. Kolka:
Að þjóðfjelagið greinist í st jettir,
er staðreynd sem jafnvel auðvald-
ið sjálft, reynir ekki lengur að bei a
á rnóti. Auðvaldið *) og málsvar
ar þess, vilja þó í lengstu lög breiða
yflr þessa staðreynd, en þegar þess
er ekki lengur auðið, vill það, að
minsta kosti skifti þjóðfjelaginu í
stjettir eftir sínu eigih höfði. Það
segir, að yfirstjettina skipi fyrstog
fremst allir embættismenn, lista-
menn, uppfyndingametin, og vís-
indamenn. Alla þá, sem eitthvað
kveður að, fram yfir allan almenn-
ing, vill það umlykja náðarfaðmi
sínum og segja: „Bræðut þjer eruð
menn sem vjer getum kannast
við, þjer eruð af vorri stjett“. Samt
sem áður er það algengt fyrirbrygði
að vísinda og listamönnum, þykir
sjer litill heiður að því, að láta
telja sig til yfirstjettarinnar, auð-
valdsins, þeir hafa margir hverjir
ekki geð í sjer, t.il þess að flaðra
við fætur þess og hafa það til að
segja því til syndanna. í’essir menn
eiga skamma stnnd uppá háborðið
hjá auðvaldinu og þeir falla bíátt
í ónáð þess. Sem dæmi slikra að-
fara auðvaldsins læt jeg mjer nægja
að tfigreina, að einhver vitrasti
og viðurkendasti vísindamaður sem
nú er uppi, stærðfræðingurinn
Einstein, er kommunisti. Honum
var eigi eirt i Þýskalandi, vegna
ofsókna gylta skrilsins og nú sit-
ur hann sem kennari við háskóla
*) Auðvald ei þýðing á orðinu
„Kapitalismi." Hjer á landi þykii'
það ganga guðlasti næst að minnast
á auðvald. En það mætti einu gilda
hverju nafni yfirstjett.in væri nefnd,
ef það minnir á peninga myndi
hún skammast sín fyrir nafnið og
afneita því.
suður í Palestínu. Jc’ykir riiinni
hæt.ta á að hann fari þar mannkyninu
áð voða, en hjarta Evrópu. Sömu
leiðina sendi auðvald Austurríkis
einn hinn fiægast.a mann á sviði
læknavisindanná prófessor Steinach,
af þeirri ástæðu að hann var komm-
unisti og af gyðingaættum.
Það' væri of langt mál að skýra
hjer, i stuttri blaðagrein, rökin að
því hvernig rjettilega beri að skifta
þjóðfjelaginu í stjett.ir. Þó ætti að
nægja að benda á hið viðurkenda
oiðtak, að auðurinn sje afl þeirra
hluta er gera skuli. Þeir sem vald
hafa á mestum auðnum eru því
mát.tkastir í þjóðfjelaginu, en það
eru auðmennirnir, eða þeir sem
ráða yfir framleiðslutækjunum. Við
starfrœkslu framleiðslutækjanna
nota auðmennirnir aðkeypt vinnu-
afl. Þetta er þá yfirstjettin og ein-
kenni hennar er, að hún kaupir
og hagnýtir sjer vinnuafl annara
manna. Karl Marx, sem jafnt þjer
og allir aðrir sem hafa kynst verk-
um hans, telja einhvern hinn vitr-
asta mann sem uppi hefir verið,
nefndi þessa stjett þ. e. auðmenn-
ina „parasites" þ. e. smádýr sem
lifa á líkömum annara dýra.
Undirstjettina skipa aftur á móti
allir þeir, sem selja vifinu
sítia, þ. e. verkalýður — inn.
Til þessarar stjettar teljast
jafnt vísindamenn, sem daglauna
verkamenn, læknar sem listampnn
o. s. frv. *). Þó að þannig rriegi
íaðaldráttum aðgreina stjettirnar og
glögglega megi sjá stjettamuninn
milli þeirra sem ekkert eiga,
öreigant'a og ystu andstæðunnar
auðmantianrta, veitist ýrnsum úr
undirstjettinni, erfitt að glöggva
sig á hvorri stjettinni þeir tilheyra.
Það er kallað að slíkir menn hafi
óljósa eöa enga stjettarmeðvitund.
Embættismenn, einyrkjar, ársvistar
*) Marx undanskyldi þó mála-
fluttiingsmenn og presta, því að
hans dómi, voru það menn sem
ekki framleiddu neitt nýtilegt, held
ur hið gagnstæða.
hjú bænda, verslunar- og skrif-
stofuþjónar, er sá hluti verkalýðs
ins, sem óljósasta hefir stjettameð-
vitundina, eða hefir hana alls enga.
Þó má í þessum hópi finna uudan
tekningar. Þessi hluti verkalýðsins
er hinn öruggasti bakhjarl auð-
valdsins. Þeð er hann sem i stjórn-
málum, varpar öllum sínum á-
hyggjum á hið „breiða bak“ auð-
raldsins, án þess að gera sjer
grein fyrir ábyrgðinni sem á hon-
um hvílir1 gagnvart stjettasystkin-
um sínum, sem við lakari lífskjör
eiga að búa.
Yður leyfi jeg mjer því að skoða
sem mann úr undirstjettinni, en
þjer hafið gerst málsvari yfirstjett
arinnar, sem ekki er einsdæmi um
stjettarbræður yðar, og þjer virðist
ekki hafa snefil af stjettarmeðvit
und —-■ verkamaður á viligötuin.
Yegna þess, að þjer með stjórn-
málaskoðun yðar hafið túlkað
hreinar kenningar auðvaldsins, hafðí
jeg leyft mjer að telja yður með
fágaðri kröftum yfirsjettarinnar og
nefnt yður, sem umboðsmann henn-
ar, hinn refjafulla skuldunaut.
Hvernig auðvaldið hefir
sölsað undir sig uppfyndingar
og hvers vegna það er í skuld
við verkalýðinn og enda gervalt
mannkynið, hljótið þjer að geta
sannfærst um við íhugun þess, að
hve litlu leyti ýmsar merkilegar
uppfyndingar koma mannkyninu
að liði. í hvert skifti sem upp-
fyndingamaður finnur upp nýja
framleiðsluvjel, við hverja nýja
endurbót á eldri vjelum, missir
fjöldi manna atvinnu sína. Auð
menirnir kaupa einkarjett á upp-
fyndingunum og i stað þess að þær
verði maDnkyninu til blessunar, sem
þær gætu orðið með viturlegri
stjórn, orsaka þær atvinnuleysi og
auka eymd. Þrátt fyrir hinar miklu
og merkilegu uppgötvanir á sviði
læknavísindanna, tærast árltga
milljónir barna og kvenna af sjúk-
dómum vegna skorts og vondrar
aðbúðar.
Yæri ekki rjettara að framleiðsl-
an væri miðuð við þarfir fjöldans,
en við gróðafýsn farra auðmanna?
Óta) sinnum befir þessi fyrirspurn
verið borin undir auðmennina og
spámenn þeirra. Blindaðir af stund-
arhagsmunum sínum hafa þeir
jafnau svarað: „Nei, það er ógern-
ingur slíkt mundi drepa einstak-
lings framtakið".
Reynslan hefir fært mönnum
heim sanninn um það, aÖ tilgangs-
laust er að skjóta þessu máli undir
dóm auðvaldsins. Með vaxandi
stjettameðvitund verkalýðsins og
skilningi hans á orsökum þeim,
sem valda hinni hraðfara hnignun
mannkynsins undir þjóðskipulagi
auðvaldsins, mun þjóðfjelagsþróun-
in leiða til byltinga á framleiðslu-
háttunum. Það er hlutverk verka-
lýðsins að leysa mannkynið úr
fjötrum auðvaldsskipulagsins og
byggja upp þjóðfelagsskipulag social-
ismans.
Að lokum verð jeg að spara
mjer ómak og taka upp þrjár af
yðar mörgu fyrirspurnum í senn,
og svara þeim í einu lagi, en fyrir-
spurnirnar eru þessar:
1. „Vitið þjer ekki að íslensk
alþýða hefir ávalt verið talin
einhver mentaðasta og fróð-
leiksfúsasta alþýða í heimi?"
2. „Hvevs vegna viljið þjer stýfa
flugfjaðrir hans (þ. e. beitu-
stráksins) með því að kenna
honum fyrirlitningu fyrir and-
legri vinnu"?
3. „Var það löngunin til þess að
ná hylli verkalýðsins, þótt
nota þyrfti til þess væmið
og grunnhygnislegt smjaður"?
í fljótu biagði, virðist mjer sem
fyrsta fyrirspurnin, sje ekki alveg
laus við það, sem þjer munduð
kalla væmið og grunnhygnislegt
smjaður. .Teg sagði að alþýðan
væri eftirgefanleg, en það mun
frá yðar sjónarhól talið með dygð-
um. En sje islensk alþýða hin
fróðleiksfúsasta og mentaðasta
alþýða í heimi, mun hún vissulega
ekki láta væmið og grunnhygnis-
legt smjaður íhaldsmaunsins villa