Eyjablaðið - 19.02.1927, Side 3

EYJABLAÐIB
endur, hiuövegar fjölmennan og
fátækau verkalýð.
t fleRtuin löndum ííkii og ræð
ur hin marglofaða frjálsa sam
kefmi sem ðófst á iðnaðaisviðinu
með hlitðarlausri baiáttu stóriðju
hölda gegn heimaiðnaðinum sbm
gjöreyddist á skömmum tíma. A
veisluuaisviðiuu hafa á grundvelli
hennar myndast hinir svokölluðu
hiingar, „trusts“ er hafa afannikil
áhiif, eða geta haft, á alla verslun
og jafnvel vinnu, þamn'g að þegar
margir stórviðskifta og framleiðslu-
hringir mynda sarntök sín á milli
geta þeir að mestu leyti ráðið fram-
leiðslu og verði varanna á mark-
aðinum; einna lengst munu Þjóð
verjar á veg komnir í slíkum sam-
tökum.
Stefnur og straumar siðustu alda
hata leytt t.ilmikilla ogmargbreyttra
framfara og samtaka. Auðmenn
hafa stórbreytt öllum framleiðslu-
tækjum sínum, auður'’þeirra auk-
isti og stórir iðnaðarbæir hafa'risi?'
upp, þar sem áður vom fátækleg
hreysi verkamanna og nokkrar
verksmiðjur.
Yerkafólk og alþýða hefir einnig
fvlgst með straumnum í áttina til
framfara. Framfarir þeirra ^ru á
sínu sviði, engu minni en samtök
stóriðjuhölda, enda þótt það sjou
tvær andstæður. Báðir aðilar vinna
sjer í hag, alþýðan hrindir fram
sínum áhugamálum af hyggindum
og ráðum, en stóriðjumenn mest*
rnegnis með peningum og ofrjki,
þar eð þeir kaupa oft uppfyndingar
sem fátækir og allsslausir
verkamenn finna npp, og nota síð
an einkaleyfin sjnr í hag o. fl. o. fl.
Það er tvent. sem verkamenn
hafa hrundið best áfram sjér til
hagsbóta, nefnil. verklýðsfjelög og
samvinnufjelög. lívorutveggju vinna
sitt verk, verklýðsfjelögin miða að
því að menn fái hæna og betra
kaup fyrir vinnu sina, og samvinnu
eða kaupfjelögin vinna að því að
verkamenn og alþýða (þó eru það
fleiri sem hafa kaupfjelagsskap inn-
an sinnar stjettar en verkafólk og
alþýða, t. d. ensku flotafoiingjarn
iij fái lífsnauðsynjar sínar með
rjettu veiði, þ. e. innkaupsverði
að viðbættum öllum óhjákvæmi
legum kostnaði.
(Frh.)
Samvinnumaður.
Frjettir.
Gæftaleysi
hefir verið mikið hjer undan-
farið. Breytti þó nokkuð til batn-
aðar um miðja vikuna og reru
flestallir bátar á fimtudaginn og
fiskuðu fremur vel.
Aljringi.
Fátt hefir þar gerst merkilegt.
Byrjað var eins og að vana lætur
með kirkjugöngum og húnahróp-
um fyrir konginum og drotning-
unni — Forseta kosningin fór
nokkuð öðruvísi en ætlað var
Magnús Torfason sem á undan-
förnum þingum hefir einna mest
deilt á ihaldsstjórnina var kjörinn
foiseti fekk hann 21 atkvæði og
Jóhaunes Jóhannesson sömu at.kv.
m
tölu — varð því að varpa hlut-
kesti um þá og kom upp hlutur
Magnúsar. Morgunblaðið öskapast
yfii' þessum urslitum — og ber
þeim Jakobi Möller og Benedikt
Sveinssyni á brýn að þeir hafi
selt síg í h*endur stjórnarandstæð
inga. Þeim eru svo sem kunnar að-
fei'ðiiuai' í þinginu íhaidsiitstjórum
Moigunblaðsius — Stjórnin heflr
lagt fyrir þingið fjelda frumvaipa
en ekkert af þeim er til nokkura
hagsbóta fyrir alþýðuua. Þess er
heldur ekki að vænta úr þeirri
áttinni.
•
Kaupdella í Reykjayík
Uudanfarna daga htfir staðið í
miklu þófl milli togaraeigenda í
Reykjavík og Veikamarinafjelag-
sins „Dagsbtúu". Vildu togaraeig-
endur ekki ganga að texta fje-
lagsins og hófu því verkbann.
Reyndu þeir að fá togarana af
gieidda í Hafnarfirði, en verka
menn þar og fo.ingjar þeiria reyud
ust það þroskaðii' í þetta skipti
að enginn togari fekst afgreiddur.
Togurunum var sigit aftur inná
Reykjavíkuritefn. Taxti verka
mannafjelagsins Dagsbrún vai kr;
1.25 í dagvinmi (hefir undanfarin
2 ár verið kr: 1.40) Þennan taxta
neituðu togaraeigendur að viður
kenna. Bauð þá stjö:n Dagsbrunar
að gengið skyldi til samninga um
kr: 1.20 með því skilyrði að samn
íngar fengjust til eius árs og
varð það úr að samningar voru
undirskrifaðii' b. ]. fimludag. Hefir
ÍAuglýsirigabókí
Tóbak og sælgæti ávaltr í bæj-
aiins mesta og besta úrvali. Pil-
sner, Bayer^kt öl, Maltöl, og Sitrón.
Boston.
Tek allskonar prjón -- Fljótt
og vel af hendi leyst — Ódýrt.
Guðrún Jönsdóttir.
Auðsstöðum.
Nokkrir menn geta fengið
Þjönustu i ktörk (Vestanmegin).
Kaupið Eyjablaðið!
þannig kaup verkamanna lækkað
um 20 aura á kl. st.
Mcssað á uiorgun kl. 5.
K.F.TJ M. Y D. Fundur á morg
un kl. 7.
Sameiglnlegur fundur á
nnitudaginn í KF.BJ. og K.
kl. 8.
Kolaverkfallið í Bretlandi
eftir Br. B.
• (Frh.).
Svona talar enginn, nema sá, sem hefir
svikin að atvinnu, í hóp fjandmannanna, vina
ftinna.
Flestir kynoka sjer við að skýra börn síu
Júdas. Eftir þetta virðist orka tvímælis hvort
beim er meiri greiði gerðúr með því að iáta
bau heita Thomas.
Alhr, sem nokkuð höfðu fylgst með, báru
begar í upphafi megnasta vantraust til Thom-
ks. tín hinurn „ióttækari" meðlimum aðal-
'áðsins treystu meriri yflrleitt ailvel.
30. apiíl var ííkisstyrkuum lokið. Og nú
^kyldi til skarar skiíða, lækka launin eða
'angja vinnutímann í námunum,, eða hvort.-
lveggja. Fram. á siðustu stundu' bjuggust
^estir verkalýðsfo iugjarnir við að sætt'ir mættu
^kast. En svo vaið ekki.
Og 3 maí lýsti aðalraðið yfi'r állsheijar
^lkfalli. Um 5 milljónir verkamauná lögðu
niður vinnuna. Þetta má telja merkasta at-
burðinn, sem geist hefir í Englandi á þessari
öld, og má vel fara leiigra afcur í tímann.
Nú málti svo að orði komast. að „alls
staðar í Evrópu slægi ógn og ótta á vaidhaf
anna“. Jafnvel hjer uppi á íslandi mátti heyra
btítri borgara mæla svo, bljúgum og auðmjúk-
um rómi við þá, sem þeii vissu að voru fylgj
andi byltingu: „Nú held jeg að þú sjert ánægð-
ur“. Aldrei fyr hafði verkalýðuiinn enski, sýnt
svo áþreifanlega mátt samtakanna. I verka
mannahveifum ensku stórborganna ríkti sig-
urgleði. — Rikisshjórnin var, að eigin sögn,
önnum kafnari en nokkuru sinni í stríðinu.
Mikill viðbúnaður var í hernum og stórar her
deildir voru ser.dar til allra iðnaðarhjeraða
ríkisins. Nú hafði stjórnin kastað hræsnisgiím
unni. Hún hafði tekið að sjer yflrherstjórnina
fyrir auðvaldið frammi fyrir öilum lýð og
lýsti því yfii' opinberlega að hún væri reiðu
búin til áð berjaSt til hins ýtrasta. Allir vissu
þetta, sertí 'sjón höfðu og heyru. En til voru
þeir, sem' ékki Vildu vita. Það voru ýmsir
foringjar verkaiýðsins, socialdemokratar og
að$dráðið. Flestár ræður þeina á þessum al-
vörutímum, gengu út á það, að telja mönn
um t.iú um að alt þetta væri hógvær launa-
deila, en engin pólitísk barátta. Riðlögðu þeir
verkamönnum að ræða sem minst pólitík, en
nota heldur tímann til leika og iþióttaiðkana(l)
Kommúnistarnir reyndu að skýra ástandið
fyrir verkalýðnum og sýndu fram á, að hjer
væri um stjórnmálastrið að ræða milli tveggja
sijetta, upp á líf og dauða, baráttu um völd-
in. En það var mest um vert að hreyfingin
hefði eina miðstjórn. Þess-vegna var kjörórð
þeirra: „Öil völd í hendur aðalráðsinsl Nið-
ur með ílialdsstjórnina, sem styður auðvald-
ið!“ Vevkalýðuiiun brást vel við áskorunum
þeirra og verkalýðsfjelögin mynduðu fram-
kvæmdarráð víðsvegar um iandið. Viðbúnaður
var nú allmikill, en það vantaði, sem riður
baggamuniim í öllu stiiði: miðstjórn, sem hefir
alia þræði i hendi sjer. En aðalráðið svaf og
hvatti menti til svefns.
í Russlandi höfðu viðburðrnir í Bretlandi
vakið geysiinikla athygii og var ekki urc ann-
að rætt meðal rússnesks verkaiýðs. Samskot
voru hafin um alt landið og safnaðist þegar
mikið fje, og var það sent aðaliáðjnu til J2ng
*