Eyjablaðið - 26.02.1927, Blaðsíða 1

26. feírúar 1927
TÍtgefanfli „Yerkamannafjelagið Dríf-
andi Yestmannaeyjum. TTitstjóri og
ábyrgðarmaður Villij. S. Yilhjálmsson.
Til viðtals daglega Vestmannabrant 3
Blaðið kemur út hvern suanudagsmorg-
un. Xostar kr. 1.50 um ársfjórðunginn
Málgagn alþýðu
I Yestmannacyjum
1. órgangur -- Tél 24.
innanbæjar. 7 krónur árgangurinn út
um land Áuglýsingaverð 1 króna senti-
meterinn eindálka. Smáauglýsingar tíu
aura orðið 50 aura stofngjald. Sími,
Prentsmiðjan 160. Box 113. — Prent-
smiðja Eyjablaðsins —
Osannindi íkldsins um ísfirska
jafnaðarmenn hrakin.
í kosningablaði ihaldsins við síð-
ustu bæjaistjórnarkosningar, var
þeim bsanniudum og st.rákslegu
götuhornasögum óspar't . flaggað
framan í kjósendur, að ísfirskir
jafnaðarmenn, sem eru í miklum
meirihluta í bæjaistjórn ísafjarðar,
væru að fara með bæjarfjelagið á
höfuðið. Hugðust íhaldsspámenn-
irnir að‘ taka uppskeru góða af
þessum sögum sinum, en tókst illa.
Þessi stefnubreyting er mjög at-
hugaverð fyrir alla frjálslynda kjós
endur, yfirleitt alla þá sem ekki
eru gjörsamlega fjötraðir á klafa
aldarandans og alblindir af tregð-
unni. íhaldið liefir með þessu hlaup-
ið af hólmi. Það er hætt að verja
sína eigin stjörnsemi, búskap sinn,
þjöðskipulagið og stjórnina á fram-
leiðslu. Pað viðurkennir galla sína
en hefir það eins og strákurinn
sem stendur rökþrota fyrir fram-
an andstæðing sinn. — Milli sam-
anbitinna vavanna hvæsir það að
jafnaðarmönnum: t
„Og Þú líka —“
Pessi aðferð er auðþekf og auð-
skilin hverjum heilvita manni. Hana
not-i ekki aðrir en þeir sem orðn
ir eru gjörsamiega rökþrota og
uppgefnii.
Pinnur Jónsson póstmeistari á
ísafirði hefir ritað langa grein í
Alþýðublaðið til að hrekja þessar
gróusögur afturhaldsisn. Kemur
hann þar fram með glöggar tölur
og- skýislur. Ber saman buskapar-
lag íhaldsins áður en jafnaðarmenn
tóku meirihlutann og svo stjórn-
semi jafnaðarmanna siðastliðin ár.
AUir rjet tsýnir menn sjá fljótt mun
lnll _ vitlausa og ógætilega fjár-
málastjórn ihaldsins og gætna og
ákveðna stjórnsemi jafnaðarmanna
Skuldirnar ukust ár fiá ári meðan
ihaldið rjeði. Það spekúleraði mik-
ið; en spekúleraði vitlaust. Síðan
jafnaðarmenn tóku við hefir alt
bréyst til bat.naðar og margar gagn-
legav framkvæmdir hafa verið geið-
ar. Bærinn heflr t. d. eignast gott
og vandað sjúkrahús, bæjarbryggju
o. s. fi v. o. s. frv.
Grein Finns ber það ijóslega ab
jafnaðarmenn hafa gjörsamlega
bjargað bæjarfjelaginu frá gjald-
broti, sem hefði orðið rjett afleiðjng
af stjórnsemi ilxaldsins, hef^i björg-
ún ekki kömið í tæka tíð. írátt
fyrir það þó íhaldsspekúlantarnir á
Isafirði hafl gert alt til að hnekkja
íjáihagslegri afkomu bæjarfjelags-
ins, tiafa jafnaðarmenn getað sýnt,
ágætan árangur af sinni stjórnsemi.
íhaldið á ísafirði heflr 021 fram-
leiðslutækin í sýnum höndum og
aðalstuðningur spekúlantanna þar
er útbú Islandsbanka á Isafirði.—
Fyrir nokkrum árum keyptu nokkr-
ir íhaldsmenn sjer togara. I því
fjelagi eru þeir aðalhluthafar Sig-
urjón Jónsson alþingismaður þeivra
Isflrðinga og Jón Auðunn Jónsson.
Þeir vovu ekki að hugsa um heill
bæjai fjelagsins þá, þessir íhalds-
bjargvættir, þvi til að þurfa ekki
að greiða útsvar til bæjarsjóðs Isa
fjarðar, fóru þeir með togarann á
annan fjörð og gera hann út það-
an. Þarna er sönn inynd af því
hve íhaldsmennirnir eru heilir þeg
ar þeir eru að hrópa urn heill
bæjaifjelagsins og heill þjóðfjelags-
ins. Það er aðeins þvættitugga sem
þeir þvögla á og þykjast um leið
vera ofur tungumjúkir. „Heill Eyj-
anna!“ hrópaði íhaldið hjer í Eyj-
um fyrir skömmu. Skylt er falsið
falsaranum og íhaldið á hvaða stað
sem er.
Eitt af því sem vert #r að veita
sjeistaka athygli í grein Finns er
það 'hvaða hlutverk Islandsbanka-
valdið á Isafirði hefir leikið í at-
vinnulífi kaupstaðarins. Nú er svo
komið að þetta útlenda okurvald
á flestalla vjelbáta á Isafirði. Smátt
og smatt hefir. því tekist að næla
i einn og einn, þar til nú að það
á næstum allan flotann. Nú hefir
það sýnt sig hvað það er holt. Nú
þegar kreppan er, þá leggjast eig-
endur Islandsbanka á gullið sem
ísfirskir sjómenn hafa mokað í
kassa þeirra. Nú hjálpa þeir ekki
lengur. Neita um lán, og bátarnir
liggja í höfn.
Eyjablaðið ' hefir oft sýnt fram
á í hve mikilli hættu útgeið okk-
ar hjer í Vestmannaeyjum er. Is-
landsbankavaldið hjer er það satna
og á Isafirði. Það er aðeins ekki
komið eins langt, en því miðar
;vel ófram.
Þegar ísfirsku jafnaðarmennirnir
náðú meirihluta í bæjarstjórninni
þar, þá var alþýðunni farið að svíða
undan svipuhöggunum. Skyldi al-
þýðan í Vestmannaeyjum þurfa
að heyra svipuhvininn allljósar yfir
höfðum sínum áður en hún skyldi
livað um er að vera?
Er samvinnan þáttur í baráttu
verkalýðsins fyrir bættum
kjörum ?
(Niðurl.).
Pessi samtök hafa raskað og
rutt úr vegi mörgum steinum af
götu verkalýðsins; sem fyrir þann
tíma er /jelagsskapur þessi hófst,
stífluðu algeilega framrás þeirra í
áttina til mentunar og hagsbóta.
Fjelagsskapur þessi hefir myndað
nýtt skipulag, umskapað verkalýð-
inn, og kent honum að vinna og
keppa að sínu marki, með heil
brigðuin meðölum og samtökum.
Þótt verkamenn nái því takmarki
að fá hærra kaupgjald fyrir vinnu
&
sína, vill oft verða lítið úr pening-
um þeirra þegar kemur til kaupa
á lífsnauðsynjum þeirra, og oft
hefir það komið fyrir að pyngja
Þeirra heflr verið vegin og Jjettvæg
fundin, í augum kaupmanna, þar
eð peningar þeirra hafa eigi hrokk-
ið til fyrir óhjákvæmilegum út-
gjöldum. Slíkt þurfti því nauðsyn-
legra bóta við, og þess var heldur
eigi langt að bíða. Arás vjelaiðn-
aðarins á verkalýðinn var einnig
orkugjafi þess fjelagsskapar, sem
hefir engu minni þýðingu fyrir
verkalýð og efnalega afkomu hans,
heldur en verkalýðsfjelagsskapur-
inn. Þessi fjelagsskapur er sam-
vinnu- og kaupfjelögin.
Margir andstæðingar Kaupfjelags-
samtakanna, kalla þettaúreltakenn-
ingu og kreddu ei hafl ekkert gildi
fyrir efnalega afkomu manna. fetta
er ekki rjett. Samvinnufjelög bygð
á rjettum grundvelli eru sígild og
gildi þeirra eykst og margfaldast
að sama skapi sem samtökin eru
öflugri. Sem sönnun fyrir því, er
hægt að bonda á samtök verka-
manna, bænda o. fl., bæði í Eng-
landi, Damnörku, fýskalandi, Sví-
þjóð og þó sjerstaklega Rússlandi sem
tekist hefir að styrkja samtök sín, og
þótt ástæðan sje að sumu leyti örð-
ugri hjer á iandi, getur það eigi
hamlað gengi fjelagsskaparins, held-
ur er hifct, að samtökin eru eigi
svo heilsteypt ennþá að þau íyðji
slikurn erfiðleikum úr vegi.
Alt. frá þeim tíma er kaupfje-
lags og samvinnufjelagsskapurinn
hófst hjer á landi (1881—82) hafa
kaupfjelög og samvinnufjelög risið
upp í nálega öllum kauptúnum
1 landsins.
Samvinnuíjelög, svo sem slátur-
urfjelög, hafa haft geysimikla þýð-
ingu fyrir fjaihagslega afkomu
bænda, enda þótt sumir, miður gáf-
aðir, andstæðingar samvinnustefn-
unnar hafi kallað sláturfjelögin
„klikku" er hefði það fyrir mark
og mið að narra bændur til þess
að selja eða láta af hendi við sig
afurðir síuar.