Eyjablaðið - 29.05.1927, Blaðsíða 2

RT.TA'RLAÐIÐ
Til minnis
Ræjarfógetaskiifstofan er opin alla
virka daga frá kl. 1 — 3. e. m. og
frá 5V2—6V2 e- m-
Bæjarstjóraskrifstofan alla virka
daga frá kl. 1—2 e. m. og frá
kl. 5—7 e. m.
Bæjargjaldkerinn við á sama tíma.
Pósthúsið frá ,kl. 10—12 f. m og
1—6 e. m.
Bókasafnið:
Útlán: Snnnud. frá ki. 9V2—HV2
e. m. Miðvd. frá kl. 5—7 e. m.
Föstudaga frá kl. 7—8^/2 e. m.
Lestrastofa safnsins er opin:
Mámidaga frá kl. 7—10 e. m.
Miðvikudaga frá k). 6V2—10 e. m.
Föstudaga frá kl. 6x/2—10 e. m.
Viðtalstími hjeraðslæknis: Virka
daga frá kl. 1—3 og 5 — 7 e. m.
Sunnud. 11—12 f. m. og l—2 e. m.
Páll V. G. Kolka virka daga frá
kl. 12 Vss—2 °g 7~8 e- h-
Sunnudaga 3—4 e. h.
Leifur Sigfússon tannlæknir frá kl.
10—llVz f- m- °g lx/a—3Va e.m.
alla virka daga.
Útbú islandsbanka: Alla virka
daga frá kl. 11—12 f. m. og 1—3
e. m.
Víðvarpsmálið.
í Alþýðublaðinu frá 11. þ.m. er
birt grein frá stjórn Fjelags víð
varpsnotenda. Hafði Hjeðinn Valdi
marsson vítt afskifti íhaldsstjórnar
innar af víðvarpsmálinu í van-
traustsræðu sinni á Alþingi og
tekur stjórn víðvarpsnotendafjelags
ins í sama streng og krefst þess
að útvarpsstöðin verði tekin sem
fyrst af sjerleifishöfunum og rekin
af ríkinu.
Meðai annars gerir stjórnin þessar
kröfur til Hf. Útvarps og heim-
tar uppfyltar á þessu ári: Að
reisa hjer á landi eina eða fleiri
útvarpsstöðvar, er sjeu svo sterk-
ar, að hvar sem er á landinu megi
iiafa full not af viðvarpi frá þeim
með viðtækjum. sem eigi sjeu
dýrari en svo að öllum þorra
aimennings sje kleift að afla sjer
þeirra (kristaltæki og eins og tveggja
lampa viðtæki.)
Kristaltæki kosta innan við 20
kr. og ættu margir að geta fengið
sjer samband við höfuðstaðinn ef
þessi ráðabreytni verður á útvarp
inu.
Blckkingar auðvaldsins
og „frjáls samkepni".
Samkepnis- og einstaklingshyggj
an hefir frá ómuna tið átt mikil
ílök í manninum.
Þetta gamla orðtak: „hver er
sjálfum sjer næstur", er enn í dag
mörgum ofur munntamt.
Enda byggir hið núrikjandi borg-
aralega þjóðfjelag siðferðiskenning-
ar sínar og lífsspeki á þessari
grundvallarkenningu: „Hver er
sjalfum sjer næstur".
f*að er því eigi að undra, þó í
núríkjandi þjóðskipulagi geti að
líta mislitar hliðar mannlegra lífs-
kjara og gráleg viðskifti, sem jafn
an enda með úrskurði aflmunarins.
Frjálsri samkepni i verslun og
viðskiftum hefir verið talið margt
til ágætis. Sjerstaklega hefir ihalds-
þingmönnunum, fulltrúum stór-
kaupmanna og annara samkepnis-
fjárglæframanna orðið skrafdrjúgt
um ágæti hinnar „frjálsusamkepni*
þegar bingkosningar hafa staðið fyr
ir dyrum.
Rað er hægara að viðhalda því
illa og dýrslega úr frumeðli manns-
ins, en að útrýma því.
Enda hafa íhalds- og samkepn-
ispostular nútímans tekið að sjer
ljettara hlutverkið og hagnýtt sjer
það í baráttunni gegn jafnaðar-
mönnum.
Ihaldinu er það mjog hugleikið,
að geta haldið kjósendum sem
lengst í trúnni á „frjálsú samkepn-
ina“ og 1 þeim tálvonum er hún
glæðir hjá þeim er glapist hafa af
fortölum íhaldsmanna.
Til kjósenda hafa þeir talað á
þessa leið :
„Við viljum að hver maður njóti
hæfileika sinna og dugnaðar, í
frjálsri Bamkepni.
Við viljum vernda eignarrjett
einstaklingsins og einstaklingsfram
takið.
Við viljum að dugnaðarmenn-
irnir — kaupmennirnir — fái ó-
áreittir að keppa um það, hver
við annan, að selja verkalýðnum
góðar og ódýrar vörur.
Við viljum að atvinnurekendur
geti óhindraðir kept hver við ann-
an í því að bjóða mönnum sínum
gott kaup*.
Þannig lýsa þeir hinni frjálsu
samkepni, þegar þeir eru að afla
sjer kjörfylgis.
En hvernig hafa þessi dýrðlegu
fyrirneit samkepnispostulana reynst
í virkilejkanum?
Athugum það.
I þjóðfjelagi samkepnis og borg-
aralegrar yfirdrotnunar, þar sem
ein stjettin lifir, samkvæmt óskum
sínum og vild, algerlega á kostn-
að annara stjetta, sem auðvitað
hafa tæplega til hmfs og skeiðar,
er langt frá því að menn (alment)
fai, eður geti notið hæfileika sinna.
Hin ríkjandi stjett, borgarastjett
in, sem íhaldsflokkurinn starfar
fyrir, berst nú fyrir því með öll-
um upphugsanlegum ráðum og
klækjum að halda sínum fjárhags-
legu og póiitísku völdum í land-
inu, en verkalýð og smáframleið
endum í vaxandi niðurníðslu.
Virðast íhaldsborgararnir stefna
að því eina marki, að gera núver-
andi þjóðfjelagsaðstöðu sína að arf-
gengu óðali, en á hinn bóginn
ófrelsi, vanefni og niðurlægingu að
vöggugjöf og ætterni verkalýðsins.
Fannig er útlitið framundan
verkalýðnum eins og sakir standa.
Samkepni og hagsmunareipdrátt-
ur íhaldsbraskaranna, innbyrðis,
leiðir aldrei annað en ilt eitt yfir
verkalýðinn.
Hún þekkist helst ekki nú orðið
sú tegund samkepninnar, að stór
atvinnurekendur spenni upp verka-
mannakaupið, hver fyrir öðrum,
og þeir verði á þann hátt gagn-
legir verkalýðnum. — Fað þætti
t.d. hjer í Vestmannaeyjum merki-
leg nýjung, ef „Tanginn" og „Ed
inborg" tækju upp slíka samkepni.
Nei, það mun aldrei veiða til svo
fjandsamlegur „Tangi" og rang-
■núin „Edinborg" hvort öðru, í
hagsmunastrííi núverandi Þjóðskipu
lags, að þau ekki geti fallist í
faðma og unnið sameiginlega gegn
sjálfstæðisbaráttu verkalýðsins. —
?að virðist sem sja vera sameig-
inleg skoðun hinna borgaralegu
| keppinauta, að verkalýðurinn eigi
að vera þeim uudirgefinn sem þeirra
■ eigin eign, eða sem búpeningur
bændum.
En hverjum beri mest, í sinn
j hlut, deila þeir um innbyrðis og
I láta oft hendur skifta í „frjálsri
j samkepni".
I Eins og áður var drepið á, vill
' íhaldið vernda eignarrjett einstak-
lingsins og einstaklingsframtakið.
Rað er rjett, að því leyti, að íhald
ið vill tryggja einstökum mönn
um eignarrjettinn á auðlindum
náttúrunnar, framleiðslutækjunum
og vinnuafli alþýðunnar.
Ihaldið vill heldur ekki fyrir
isMaJiMsiHJli^falsugiNlisiMaJisisjs
RJETTUR
íí
Timarit um þjóðfjelags og s
menningarmál. Kemur út
tvisvar á ári 10—12 ark
ir að stærð. Flytur fræð-
andi greinar um bókment-
ir, þjóðfjelagsmál, listir og
önnur menningarmál. Enn-
fremur sögur og kvæði, er-
lend og innlend tíðindi.
Argangurinn kostar 4 nr.
Gjalddagi 1. október.
Ritstjöri:
Einar Olgeirsson, kennari.
Aðalumboðsmaður:
Jón G. Guðmann, kaupm.
P. O. Box 34, Akureyri.
Gerlst áskrlfcndurl
5JBl51[BJBl51[MBl51[gjHElfBJM51fEJBÍ5
nokkurn mun leggja hömlur á það
einstaklingsframtak, sem óumflýj-
anlega leiðir til þjóðlegrar úrkynj-
unar og bölvunar fyrir land og
lýð.
Hjer hefir verið lítilsháttar drep-
ið á íhaldið og stjórnsemi þess.
Eru eflaust margir þeirrar skoð-
unar nú orðið, að nóg sje komið
frá íhaldsflokksins hálfu í bráðina
og gætu vel unað honum góðrar
og varanlegrar hvíldar.
En íhaldið er nú sjálft ekki al-
veg á þeirri skoðun. Aldreí hefir
því leikið meir hugur á því að
halda í völdin en einmítt nú, enda
aldrei notað lúaiegri brögð til þess
að koma fram vilja sínum, en nú
á síðasta þingi (sbr. frumvarpið
um færslu kjördagsins og þing-
rofið). Þegar íhaldið sjer að veldi
þess er hætta búin, vegna þverr-
andi kjörfylgis, þá grípur það til
þeirra ráða að fyrirbyggja það að
mikill hluti alþýðu fái neytc kosn-
ingarjettar síns.
Þá er það hinn borgaralegi „hæsti
rjettur", hhefarjettuiinn, sem ræð-
ur.
Það sannast ætíð betur með
ári hverju, að flegræðgis- og yfir
drotnunarandi samkepnismanna
er nú að verða, hjer á landi, sem
viðast annarsstaðar um heiminn,
að þjóðarböli.
bívaxandi ásælni og harðýðgi
yfirstjettanna; gegn hinum undir
okuðu, hefir skapað orsök eg nauð
syn stjettabaráttunnar. Sú barátta
tekur ekki enda nema á einn veg:
Fallisamkepnisþjóðljelagsins, þjóó
fjelagsins sem nú er, hvern daginn
sem líður, að enda við að giafa sína
eigin gröf.
J. B.