Eyjablaðið - 26.06.1927, Qupperneq 2

KT.TARLA»H>
Til minnis
Bæjarfógetasknfstofar er opin alla
virka daga frá kl. 1—3. e. m. og
rá 5Vj—6V, e. m.
Bæjárstjóraskrifstofan alla virka
daga frá kl. 1—8 e. m. og frá
kl. 5—7 e. m.
Bæjargjaldkerinn við á sama tíma.
Pósthúsið frá kl. 10—12 f. m og
t—6 e. m.
Bókasafniö:
Útlán: Sunnud. frá kl. 91/*—11V*
e. m.
Viðtalstíini hjeraðslæknis: Virka
daga frá kl. 1—3 og 5 — 7 e. m.
Sunnud. 11—12 f. m. og 1—2 e. m.
Páll V. G. Kolka virka daga frá
kl. 121/*—2 og 7—8 e. h.
Sunnudaga 3—4 e. h.
Leifur Sigfússon tannlæknir frá kl.
10—llVí f. rn. og iVs—3Vs e-m-
aHa virka daga.
Útbú íslandsbanka: Alla virka
daga frá kl. 11 — 12 f. m. og 1—3
e. m.
Island og Rússland.
Sttinanburður.
Morgunblaðið birtir 10. þ. m.
grein sem það heflr þýtt upp úr
„Göteboigs Handels- og Söfarts*
Tidning", og segir efni hennar mjög
merkilegt(!!!). Það er eigi vegna
þess að þessi grein sje vitlausari
eða lygilegri en almennur „Morg-
unblaðsfróðleikm", að vjer gerum
hana að umtalsefni, heldur til að
sýna lesendum Eyjablaðsins eitt
dæmi af mörgum.
Blaðið segir svo frá:
„í Rússlandi eru 144,3 miljónir
manna, og þótt frá sjeu dregnar
15 miljónir herraanna, sem af út
lendu bergi eru brot.nir og eigi
eru herskyldir. f*á eru eftir 130
miljónir rnanna, en í öllum hin
um riágrannaríkjunum 6 eruímesta
lagi 60- -70 miljónir manna.
Fjárhagur Rússa er aftur á móti
í því ólagi, að þeir geta ekki rekið
hernað f stórum stil gegn nágrönn
um sínum eða „auðvaldsrikjum
heimsins". Ríkistekjur Rússa árið
1926—27 eru áætlaðar 4,856 milj
óriii gullrúbla, en þær eru bygðar
á eins þungum sköttum og nokk.
ur minstu likindi eru til að hægt
sje að pína út úr þjóðinni. En
rúmlega helmingur af þessum tekj-
um gengur aftur til ftess að greiða
iap á iðnaðarfgrirtcekjum ríkisins.

RJETTÖR
«4
i
Tímarit um þjóðfjelags og
menningarmál. Kemur út
tvisvar já ári 10—12 ark
ir að stærð. Flytur fræð-
andi greinar um bókment-
ir, þjóðfjelagsmál, list.ir og
önnur menningarmál. Enn-
fremur sögur og kvæði, er-
lend og innlend tíðindi.
Argangurinn kostar 4 <s.
Gjalddagi 1. október.
Ritstjbri:
Einar Olgeirsson, kennari.
Aðalumboðsmaður:
Jón G. Guðmann, kaupm.
P. O. Box 34, Akureyri.
Gerlst áskrifendnr!
0g hitt fer að mestu leyti í herinn
og undirróður út á tnð1)".
Svo mörg eru þessi orð. Vitan
lega er þetta alt saman haugalygi
frá tipphafl til enda, on sje
gengið út frá þvi, að þetta væri
alt sannleikur, et fróðlegt að
bera þessar tölur saman við blið-
stæðar íslenskar. íslensku ijárlögin
fyrir yfli standandi fjárhagstima-
bil munu gera ráð fyrir 10 miljón
króna tekjum, sem eru þrautpínd
ar út úr íslenskri alþýðu til sjáv
ar og sveita. Af þessu gengur ekki
einn eyrir til þess að bæta halla
á iðnaðarfyrirtækjum ríkisins. Ekki
einn eyrir til hernaðar og Eyja
blaðinu er ekki kunmjgt um, að
íhaldsstjóininni sje avo ant um
stjórnmálaskoðanir sinar, að hún
verji eyri til að útbreiða þær er
lendis. Hvort eitthvað slæðist i
undirróður innanlands, ættu ihalds
blöðin að vita.
Mikið gæti ihaldsstjórnin lært
í sparnaði á rekstri þjóðarbúsins
af Rússum. — Eftir upplýsingum
þessarar merkilegu klausu, kostar
hann sama og ekki neitt. Hjer
á landi kostar rikisreksturinn hvert
mannsbarn litið eitt á annað hundr
að krónur ! — Er nokkuð að undra
þótt erabættismannalýðurinn ís-
lenski „standi að baki íslensku
íhaldsstjórnarinnar sem múr* og
gefi út „Vöku“ handa fslending
um, þegar jafn friðsælt og þægilegt
er að starfa i skjóli hennar.
1) Anðkent af oss.
Socialismiim
í Frakklandi.
i.
Jaínaðarstefnan í Frakklandi
hófst með byltingunni 1789. Braut
ryðjendur hennar voru Henri de
Saint Simon, 1760— 1825, og
Francosis Ma*ril Charles Fourier,
1772 — 1837.
Saint Simon, sem var af aðalsætt
um og greifl að nafnbót, var snemma
frjálslyndur. I*á er hann var 19
ára að aldri, fór hann til Ametíku
og gerðist sjálfboðaliði i nýlendu
stríði Englendinga, samt tók hann
lítinn þátt í byltingunni fiönsku,
en græddi um þær mundir dálítið
fje á jarðabraski. Þetta fje kvaðst
hann ætla að verja til framkvæmda
á ýmeum framtíðarhugsjónum sín-
um.
Samkvfbmt þessari fyrirætlun
stundaði hann ýmiskonar nám er
hann var á aldrinum 30—38 ára
til þeas að búa sig undir kenning-
ar sínar um liflð.
Samt auðnaðist honum eigi að
sja framtíðarhugsjónir sínar íæt-
ast að öllu leyti, hann lenti í 6
gæfusömu hjónabandi og.skömmu
slðar misti hann aleigu sina og
lifði í fátækt og skorti það sem
eftir var æfinnar.
. Saint Simon var mjög mikill
hugsjóna og gáfumaður. Kenning-
ar hans gengu út á það, að hann
vildi láta mennina læra að breyta
hver við annan sem hræður. Enn.
fremur var það takmark hans að
leggja stund á að þroska hinar
fátækari stjettir, bæði andlega og
likamlega.
Meðan S. S. var á lifi átti hann
mjög fáa vini og lærisveina. Með-
al þeirra var hinn frægi heimspek-
ingur Auguste Comte, Bazard og
Eníantin. En eftir dauða S. Simon
fjölgaði áhangendum og skoðana
bræðrum hans að miklum mun.
L grundvelli skoðana hans um
þörfina á mentun alþýðunnar, var
stofnaður hinn svokallaði Verk
fræðingaskóli er starfaði í París
á árunum 1830—1832. í*á var
hann bannaður af stjórninni, því
allir þeir er lærðu við skóla þenn
an voru álit.nir byltinga- og óróa-
menn. Hugmyndin um Suez-skurð
inn, er Lesseps framkvæmdi, er
tilkomin i skóla þessum.
Saint Simon var langt á undan
samtíð sinni, þegar á unga aldri
hafði hann ýmsar framtíðarhug
sjónir, er þá þóttu hrein og bein
fjarstæða. Eitt af því var að tengja
Atlants- og Kyrrahaflð saman með
skurði þeint rr áður er gelið.
í möig ár lifði S. Simon við
sárustu fátækt. Út. úr neyð vaið
hann að taka st.öðu þá er veiiti
honum tæpar 800.00 á ári. Eitt
sinn reyndi hann jafnvel að fyrir
faia sjei, og ef fyrverandi herberg
isþjonn hans heíði eigi hlaupið
undir bagga og hjálpað honum, er
eigi vist hvernig farið hefði.
A síðari hluta æfi sinnar leuti
hann i ritdeilum við fyrverandi
lærisvein sinn, Auguste Comte og
það hefir án efa flýtt fyrir dauða
hans.
; A
II. Fourier.
Kenningakerfl Fouriers er að
mörgu leyti öðruvísi en S. Simon.
Pað er i rauninni tvær andstæður
sem alt frá þvi, er þeim fyrst lenti
saman og fram á þennan dag,
keppast um völdin.
Hjá Saint Simon er það ríkið
sem á að ríkja og ráða á öllum
sviðum. Fourier aftur á móti
heldur Iram samdrætti í smáhópa
(flokka) er samsvarar til orðsins
Kommune.
t*essi „Kommune" í kenningu
Fouriers skipar ætið öndvegið, og
öll önnur skípulög á sama grund
vetli eru því háð og undirgefin.
Höfundur þessarar Kommunu-
kenningar, Fourier, var mjög ein-
kennilegur rraður. Hann fæddist
árið 1772 i bænum Besankon á,
FrakWandi og var kaupmannsson-
ur. Fourier fjekk ágæta mentun i.
unga aldri því faðir hans var vel
efnaður. Fourier hafði mikla löng-
un til náms, og þegar hann varð
að hætta við skólann 'til þess að
taka við verslun föður síns, fanst
honum sem lokað vœri íyrir upp-
sprettulind ánægju sinnar.
í eitt ár var hann á sifeldu
ferðalagi um Holland og Þýskaland
sem vörubjóður. L ferðalagi þessu
kyntist hann bæði mönnum og
mannvirkjum er höfðu mikil áhrif
á hann og sem siðar komu hon-
um í góðar þarflr. Fourier erfði
eftir föður sinn ca. 55000.00 og
varði þvl í verslunarfyiirtæki 1
Lyon, en á tímum ógnaraldarinn*
ar, þegar Jacobinar sátu um borg-
ina, misti hann aleigu sína, var
varpað í fangelsi og slapp með
naumindum frá höggstokknum.
Eftir það var hann tvö ár í
hernum og byrjaði síðan á hinu
gamla starfl sínu aftur.
Þegar á unga aldri opnuðust
augu Fouriers fyrir ýmsum göllum
á verslunarsviðinu og svikum kaup
manna. Þegar hann var fimm ára,
lúbarði faðir hans hann einu sinni
fyrir það eitt að segja sannleikann