Eyjablaðið - 26.06.1927, Blaðsíða 3

EYJA 8LAЮ
um töruLegund eina i búðinni, og
27 ára gamail iiatði hann oft.iílit
með ónýtíugu a vörutegund (hris-
gijónum) sem geymd hafði verið
t.íl þess að hækka verðið, en orðið
ónýt sökum skemda.
Hann íullvissaðist ætíð betur
og betur, bæði af þessu og öðn^,
að sú stjórn, er þaanig leyíði mis-
notkun siðferðislaganna, væri hreint
og beint skaðleg. Hann íann, að
það var skylda sín að reyna íð
ráða bót á þessu, og varði öllu
lífl sínu i það, að upphugsa og út
breiða betra þjóðskipulag en áður.
Og lxann gerði það eimiig. S!ik
sjálfsufueitun og fórnfýsi á altaii
ijett.lætisins, hefli sjaldan fyriifund ,
ist. hjá nokkrum brautryðjanda
jafnaðarsteftiunnar að uudanteko
um Karl Marx.
I byrjuninni ávann Fourier sjer
mjög fáa áhangendur, einkum meó
an áhrif S. Simon voru mest, en
eftir að þau voru farin að rjena,
óx fylgi hans að mun. Dálítill hóp
ur fylgiflska hans stofnuðu blað
til þess nð breiða út kenningar
hans.
1832 var i nánd við Yeisaille
~~~ "MllII. r,-
geið tilraun með aðalkjuman i
keiiningu hans, Kommuue. -lJað
var reynt á nokkrum jörðum en
mistókst algjörlega. Þannig reyndi
hinn mikli mannvinur Robeit Ow-
en, hið sama í Ameríku og varði
til þess öllum auð sínum. Það fór
alveg á sömu leið.
Arið 1837 dó Fourier, saddur
iifdaga. Heimurinn hafði lítið gert
að þvi að hlusta á kenningar hanst
J. Bjarnason.

• cHlþt/éuSíaóiÓ
• Reykjavík
i Daghlað ViUublað
I
1
i
3
Stærsta blað íslenska verka-
lýðsins.
Dagblaðsútgáfan kostar kr. 18
á ári. Vikuútgáfan kr. 8 ái-
gangurinn.
Hentugast fyrir mann utan
Reykjavíkur að kaupa viku*
útgáfuna.
1
I
I
w
L Trotzky.
Er æfiskeið auð
valdsins útrunnið ?
(Eftirfarandi grein, eftir Trotzky, er tekin
upp úr bók hans: „Europa und Ameríka*.)
Að lokum og i sambandi við það sem jeg
hef nú sagt, leyfl jeg mjer að varpa fram
þes8ari spurningu; Er æfiskeið auð.valdsins út
runnið, eður eigi ? Með öðrum orðum: Er
auðvaldið ennþá hæft til þeas að þróa fram-
leiðslumögnin svo, að mannkyninu miði lengra
áfram í framsóknaráttina ? Þessi spurning er
injög mikilsvarðandi. A henni velta ákvarð
anir öieigalýðsins í Evrópu, ánauðgu þjóðanna
í Asíu, alls roannkynsins, en þó sjerstakiega
Raðstjórnarlýðveldanna. Ef það skyldi Býna
sig, að auðvaldið ætti enn óleysta sögulega
köliun á framsóknarbrautinni, er hœft til þess
að auðga þjóðirnar og auka fijósemi vinnu
sinnar, þá væri það áfellisdómur á oss, komm
únistana íússnesku. Við hefðum þá helst til
fljótt búið oss undir erflsdrykkjuna, eða með
öðrum orðum, tekið oss völdin of snemma í
hendur til þess að byggja upp socialismann.
Marx hefir kent oss, að engin þjóðfjelagsskip-
un afmáist fyr en öll þróunarskilyiði eru þur
ausin. Við grannskoðun ástandsins i búskap
arháttum heimsveldanna, eins og það heflr
komið oss fyrir sjónir, gnæflt Amerika yflr
alian samkepnisheiininn og heftr gerbreytt
legu hinnar fjárhagslegu orku og eldii orku-
hlutföllum. Verður oss þá á, að varpa fram
spurningunni á ný. Er æflskeið auðvaldsins
útrunnið, eða á það enn eitt framþróunarskeið
ólifað ?
í samræmi við það sem jeg hefi áður sagt,
er svarið ákveðið neitandi. Eftir stríðið heflr
Evrópa lent. i enn verra öngþveiti, en hún
var koniin . fyrir striðið. Og stríðið var ekki
nein tilviljun* Stríðið var blind uppreisn fram
leiðslumagnanna gegn skráðum og óskráðum
lögum samkepninnar og uin leið gegn hinu
þjóðlega rikjaformi. — Framleiðslumögn
þau, aem samkepnisþjóðfjelagið ól, gátu
ekki lengur felt sig við skorður auðvalds-
skipulagsins nje við hin þjóðlegu rikjatak-
mörk. Þeaa vegna hlaut stríðið að koma.
Hvaða lausn hefir svo sti íðið veitt Evrópu ?
Óleysandi viðfangsefnaflækju sem yfirskyggir
alt sem Aður þektist. Þjóðfjelagsskipulögin
haldast að vísu óbreytt, en miklu afturhaids
samari, sömu tollmúramir, en að mun hærrí
og óárennilegri, sömu landamæiin, en viða
þreugri, sömu hersveitirnar, en miklu fjöl-
mennari, meiti skuldir og þrengri markaðs
svæði fyrir iönaðinn. Þetta er Evrópuástand-
ið i otórum diáttum. filiði Englandi eitthvað
áfram i dag, er það á kostnað Þýskalands og
heíjist Þýskaland á morgun, verður England
fyrir útlátunum. Ef niaður athugar verslun
arjöfnuð beggja landanna og ber saman við
eldri aðstöðu, þá er maður viss um að finna
samsvarandi halla hjá öðru landinu, sem á-
vinningnum nemur hjá hinu, í völundarhús
þetta heflr Evrópa komist vegna hinnar al-
hliða þróunnar, en þó sjerstaklega vegna þró
unnar Bandarikja Ameriku. Bandaríkin eru
meginafl samkepnisheiinsins. iíðli þessa mátt
ar verkar þannig á ástand Evrópu, að fram
tíð heniiar er með öliu yoniaus í formi auð-
valds og samkepnis stjóinarskipulags. Auðvaid
Evrópu er í bókstaflegi i merkingu orðsins orð
ið afturhaldssamt, óhæft til þess að leiða þjóð-
iinar á fiamsóknarbiavitinni og er einu sinni
•kki hæft til þess að veita þjóðunum aftur
þaa líf8skilyvði sem þær höfðu áður við að
búa. Þet.ta er fjáihagslegi gvundvöllurinn fyr
ir hið umrótssama tiinabil sem við lifum á.
A grundvelli þessa stjórnaifyriikonuilags veit
ir maður athygli hinuin skjótu pólitísku um-
skiftum, stjórnarskifturi o. s. frv., án þess að
nokkuð breytist til batnaðar.
Hvað Ameríku viðkemur, virðist útlitið í
fljótu bragði alt annað.
Vjer komumst ekki, í þessu sambandi, hjá
því, að svipast um til Asiu og Afriku. Þessar
álfur umlykja 55°/0 af þurelndi jarðar og 60°/,
af íbúatölunni. Nauðsvrilegt væri að athuga
lönd þessi grandgæfllega, en í ræðu minni i
dag verður þess ekki kostur. En af framan-
sögðu liggur það í augum uppi, að hagsmuna
baráttan milli Ameiíku og Evrópu, er fyrst
og fremst barátta um yfirráð Asíu. Hvaða
orsakir liggja tii þess? Getur auðvald Amer-
íku int ai hendi framsóknarhlutverk sitt?
Eða getur auðvaldið það í Asíu eða Afríku ?
í Asíu hefir auðmagnið þegar tekið fyrstu og
þýðingarmestu skrefln á þróunarbraut sinni
og í Afríku er það aðe'us í byrjun að festa
fætur á útkjálkum þessa víðáttumikla land-
flæmis. Hverl er þá útlitið fyrir lífsskilyrði
auðvaldsins? Fljótt á litið gæti maður freist-
ast til að álykta sem svo: I Evrópu hefir auð
valdið lifað sitt fegursta. I Ameriku er þaB
ennþá i uppsiglingu, en í Asiu og Afrlku á
það geysimikið verkefni óleyst, verk sem tek-
ur áratugi ef ekki aldir, að leysa af hendi.
Er þetta svona í raun og veru ? Ef svo væri
er langt frá því, að auðvaldsskipulagið sje bú
ið að vinna ætlunarverk sitt sem menningar-
afl. Þó búum vjer við skilyrði alheimsbúskap-
arlags (Viðskiftasamtöndin um hnöttinn þver-
ann og endilangann. Þýð.). Petta er það sem
ákveður örlög auðvaldsins. Það getur eigi
þriflst og þróast einangrað i Asíu óháð gangi
málanna í Evrópu og Ameríku. Sá tími er
hver þjóð fullnægði eigin þörfum og þurfti
ekki að vera upp á aðrar þjóðir komin, ei
fyrir löngu umliðinn. Að visu er ameriaka
auðvaldið rniklu fastara í sessi og öflugra en
það evrópiska og getur tekið fvamtíðinni með
meiri stillingu og öryggi. Samt sem áður er
langt siðan ameríska auðvaldið var eigi leng-
ur sjálfu sjer nægilegt. Það þarfnaBt að jafn-
■ ægi ríki út um heiminn. Evrópa varð smám
saman æ meira háð Ameríku en jafnframt
þuvfti Ameiika þvi meir á Evrópuviðskiftum
að haida. Ameríka safnar og sparar árlega
7000 miljónir dollara. Hvað á hún að gjöra
við alt þetta fje ? Sje því hrúgað upp 1 kjall-
ava, þá lýiir það þjóðartekjurnar, sem ónotað
veltufje. Allur avður kreíur vaxta. Hvar á að
ávaxta þetta sparifje ? í landinu sjálfu ? Það
er útilokað, það þavfnast, ekki meiri auðe og
markaðurinn innanlands er mettur. Þess vegna
verður að leita út fyrir landsteinana. Fyrst
er öðram ríkjum veitt lán og fjeð er lagt i
erlend iðnfyvirtæki. Hvað er þá við renturnar
af því fje að gjöra? Vextivnir koma allir til
Ameríku aitur. Sje vöxtunum skilað í gulii,
verður að koma þvi einhversstaðar annats-
staðar fyrir. Til Ameríku á það ekkert erindi.
Eða vextina verður að taka í evrópiskum iðn-
aðarvörum. En þær íþyngja markaðinnm
heima fyrir, sem þegai er orðinn of þröngur
og ieitar að erlendum markaðssvæðum.
Þarna er um tvo vegi að velja. Annað hv»rt
verður að flytja inn gull sem engin not eru
fyrii aða vörur sem skaða inulendu framleiðal-
una.
(Framh.).