Eyjablaðið - 03.07.1927, Qupperneq 3
EYJABLAÐH)
þingmálafundur.
Póst.udaginn 34, júní hjeldu al-
þingisframbjóðendurnir, þeir Björn
J. Blóndal frá Alþýðuflokknum og
Jóhann f*. Jósefsson frá íhalds-
flokknum, hjer þingmálafund. Brátt
lýsti sjer, að samkomulag þessara
manna var hið besta því strax áð-
ur fundur var settur, komu þeir
sjer saman um að fela Jóni Hin*
rikssyni fundarstjórn, og fór vel á
því, þvi að Jón viitist með öllu
óhlutdiægur.
Fundurinn hófst með því að
þingmaunaefuin töluðu sinn klukku
tímann hvor, fyist Björn og síðan
Jóhann. Þeir eru báðir óefað sjer-
lega vel fallnir til að sitja á þingi
eins og nú raunar allir lika vita
U'U Johann, sem mönnum hjer
ber saman um að sje mestur þing-
skörungur af uúlifandi þingmönn-
um. Báðir eru þeir einnig fínustu
ræðumenn. Voru ræður þeirra
svo samstiltar og rökrjettar, að
nærri lá að mjer fyndist á köflum
jeg vera kominn i sjálft alþingis-
húsið. Ekki get jeg samt að því
gett, þó að jeg sje sjálfur bolsivíkki
og þrátt fyrir það, þótt mjer virð
ist Bjöin vera i flokki albestu
ræðumanna, að þó þótti mjer Jó
hann ívið betri, þvi það má hver
maður skilja, að óneitanlega þarf
meiri snilli til þess að verja rang-
an málstað heldur en rjettan.
Auk þingmannaefnanna tóku
fjölda margir aðrir til máls. Tjáðu
þeir sig allir með ihaldinu að Guð
laugi undanskildum. Einn þeirra,
Sigurður lyfsali, bar fram hina
örlagaþrungnu tillögu, sem skoraði
á Björn að afturkalla framboð sitt.
Ennfremur hjelt hann „Pórs^ræð-
una þrisvar sinnum. Er sú ræða
klassisk og vekur þvi almerina
aðdáun, jafnvel þó menn heyri
hana þrisvar á kvöldi. Hann sagði
líka að Alþýðublaðið væri „and-
skotans blað“. Sagði hann það af
svo miklum krafti, að sumum
heyrðist andi fara i borðið.
Fundurinn var yfli leitt hinn fjöl
skrúðugasti. Gunnar Ólafsson hjelt
t. d. fyrirlestur málfræðiiegs efnis.
Útskýrði hann orðið „misskilning '
ur“ og gerði það af svo iniklum '
skilningi, að það gekk að minsta '
kosti langt yfir minn skilning.
Ennfremur töluðu þeir Guðjón ,
á Oddstöðum, Sveinn á Landamót
um, Björn á Vesturhúsum og Gísli
Magnússon, og var gerður að hinn
besti rómur. Björn Blöndal upp
lýsti Gisla um það, að hann (Bjöin)
væri meiri sjómaður heldur en
Gísli. Petta þótti Gísla skítt, því
til þess tíma hafði hann haldið sig
mestan sjómann á íslandi.
Pá hjelt bæjarfógeti tvær ræður.
Voru þær báðar sjerstaklega al-
vöruþrungnar og rökrjettar. í ann
ari þeirra upplýsti hann um það,
að ástæðan til að verkalýðsfjelögin
hjer fóru þess á leit við siðasta
þing að fá hingað Landsbankaúti-
bú, væri sú, að þau vildu engan
Landsbanka hjer hafa. í hinni ræð
unni leysti hann þann vísdóm úr
læðingi, að ástæðan fyrir þvi að
íhaldið vœri andvigt almennari
mentun, væri sú, að um íhaldið
skipuðu sjer aðallega hinir ment-
aðri menn, og sannaði hann það
með því að benda á viðstadda
íhaldssinna.
Þetta mátti líka til sanns færa,
því fundurinn var í alla staði hinn
prýðilegasti. Engar bolsa-óeirðir
og lítið sem ekkert fylleri og bar
öll framkoma fundarmanna, þó
sjerstaklega rœðumanna, ótvíræð-
an vott um æðri menning. Mjer
flaug líka i hug þegar á fundinum,
að hefði Kamban auðnast að sitja
slíka samkomu áður en hann samdi
„Sendiherrann", þá myndi það
leikrit aldrei hafa orðið til.
Eftir að Jón í Hlíð svo hafði
haldið afar speunandi fyrirlestur
um fjárkláðann 17 hundruð og
eitthvað, tók Jóhann P. aftur orð-
ið, sem hann hafði pant.að sjer,
því þá var búið að segja alt sem
sagt varð. — I lok fundarins var
með öllum greiddum atkvæðum
samþykt traustsyfirlýsing til Jó-
hanns skipstjóra á „Oðni“.
Svo lauk þessum þingmálafundi,
og virtist Jóhann P. Jósefsson bera
algjörðan sigur úr bítum, enda
mátti vel á honurn heyra, að ó-
þarfi mundi verða fyrir íhaldskjós-
endur að fara að leggja írá sjer
verk til þess að ganga til kosn-
inga, nóg yrðu víst atkvæðin samt.
■ Aftur á móti hef jeg heyrt eftir
! Birni Blöndal, að ekki veitti af, að
| þessir fáu alþýðukjósendur sem
enn eru hjer í plássinu, söfnuðu
sjer drengilega um kjörborðið.
Zz.
L Trotzky.
Er æfiskeid auð~
valdsins útrunnið ?
(Framh.).
Pessi „gullrýrnun" (vjer skulum nefna
fyrirbrigðið því nafni) er jafn hættuleg iðnað-
inum og hin alþekta pappíisiýrnun (lígengi
seðla). Fólk getur jafnt dáið úr blóðleysi sem
blóðríki. Ofmikið gull veitir engar nýjar tekj,
ur, það lækkar aðeins innstæðuvextina og
veldur því að frekari þensla eða aukning fram
leiðslutækjanna er þýðingarlaus, eða blátt
áfram vitlaus. Að framleiða og flytja út vör-
ur og fá gull í staðinn til að urða í kjöllur
um, er það sama og að fleygja vörunum í
sióinn.
Þannig eru Bandaríkin með hverjum deg-
inum sem líður neydd til þess auka ríki sitt
þ. e. koma fje sinu fyiir, því sem afgangs
er, í Mið og Suður Ameríku, Evrópu, Asíu,
Afriku og Ástraliu. En á þann hátt færist
iðnaður Evrópu og annar heimsálfa æ meir
og meir á hendur amerískra auðmanna og
verður þannig brot úi iðnaðarkerfi Bandaríkj
anna.
I handiðn, sem hernaður nefnist, er það
haft fyrir satt, að þeir sem ætli sjer að kom
ast aftan að óvinunum og einangra hersveit-
ir frá meginhernum, eigi oft á hættu að ein-
angrast ajálflr. í viðskiftunum er þetta eitt-
hvað áþekt. Einmitt vegna þess að Banda-
ríkin leggja stærri og stærri svæði hnattar-
ins undir valrl híh t— -—» iirerj„m
deginum sem liður háð þessum viðskiftasvæð-
um, með öllum þeirra andstæðum og ógnandi
óróa. I því tilfelli að bylting yrði í Evrópu,
hefði það örlaðaríkar afleiðing r fyrir amer-
ísku kauphallirnar, og aukist fjánnagn Banda-
rikjamanna i iðnfyrirtækjum Evrópu frá því
sem nú er, er hættan fyrir þá enn meiri.
Hin byltingakenda þjóðernishreyfing í Asíu
felur einnig i sjer þetta gagnkvæma ósjálf-
stæði. Proskun auðvaldsins í Asíu, ber í skauti
sjer ósjálfráðann vöxt byltingarinnar. Pjóðin
lendir i æ harðari skærum við erlenda auð
valdið, merkisbera yfirdrotnunarstefnunnar.
Gefum því gætur, hvernig uppreisnirnar og
byltingin fetar i fótspor landnemanna erlendu
i Kina, sem hefir fóstrað auðvaldið í skjóli
hernaðarrikjanna.
Jeg hefi mi.,st á hira ágætu veldisstöðu
Bandaríkjanna gagnvait hinni veikluðu Ev-
rópu og þeim nýlenduþjóðum sem iðnaðarlega
eru hálfþroskaðar. En einmitt þessi veldisstaða
Banaaríkjanna er jafnframt Achillusarhall þeirra
(veikasta hliðin), því hún ber í skauti sinu
aukið ósjálfstæði gagnvart þessum, politískt
sem iðnaðarlega ósjálfstæðu, löndum og heims
álfum.
Bandaríki Norður-Ameríku eru neydd til
þess að grundvalla heimsveldi sitt á Evrópu,
þ, e. a. s. á væntanlegum byltingum Evrópu
og á þjóðernisbyltingum Asíu og Afríku. Ev-
rópu er eigi hægt að skoða sem heild, sem
er sjálfri sjer nóg. Pað er Ameríka heldur
ekki lengur. Innra jafnvægi Bandaríkjanna
krefst veldisaukningar ut á rið. Pessi ásókn
til annara ríkja og landa, smitar ameriska
. . , ivuuisanda þeim er
ríkir i Evrópu og Asiu. Sigri byltingin í Ev-
róyu eða í Asíu, mun það óhjákvæmilega
hafa í för tneð sjer umrótstímabil í Ameríku.
Yafalaust mundi bylting sem gysi uhp i Am-
eríku og þróast með „amerískum" hraða,
verða mjög hraðvirk. — Þetta eru útsýnin
þegar dæmt er út frá samhengi og rás heims-
viðburða líðandi stundar.
í samræmi við það, sem hjer heflr verið
sagt, er sú kenning, að Amenka verði annað
eða siðara svið byltingarinnar. Fyrsta sviðið
verður Evrópa og Asía. Yfirgangstímabil Ev-
rópu í þjóðfjelagsmyndun jafnaðarstefnunnar
er einungis hugsanlegt samhliða harðri bar-
áttu við auðvaldsrikið Ameríku, sem mun
veita ákafa mótspyrnu gegn því. Vitanlega
væri æskilegra að þjóðnýting framleiðslutækj:
anna byrjaði í Bandarikjunum, sem er auð-
ugasta ríki jarðar, og útbreyddist þaðan yfir
gjörvalla jörðina. En reynslan hefir sýnt, aÖ
byltingaröðin verður eigi ákveðin eftir geð-
þótta manna. Vjer, Rússar, sem vorum fjár-
hagslega veikasta þjóðin og lengst á eftir tím-
anum, vorum fyrsta þjóðin sem var kölluð
til öreigabyltingar. Næst kemur röðin að Ev-
rópu. Auðvaldsríkið Ameríka mun aldrei þola
að sjá Evrópu rjetta við og taka heimsyfir-
ráðin úr höndum sjer. I því eru fólgin mikil
byltingarskilyrði. Hver svo sem hin stjórnar-
farslegu straumhvörf Evrópu kuuna að verða
næstu árin, er gersamlega vonlaust um að
búskapurinn blessist. Bessi staðreynd inun
fyr eða siðar opna augu verkalýðsins og beina
honum inn á hina rjettu braut, þjóðfjelags-
uyltinguna,