Samtíðin - 01.06.1934, Blaðsíða 13

SAMTÍÐIN
þeirra. Ekki er þó fyrir að synja,
að þeir séu nú farnir að velja sér
einnig innlend, nýtísku yrkisefni,
og samhliða því rita þeir nú
meira á spænsku, en vanrækja
móðurmálið. Á síðari tímum hafa
risið upp talsverðar bókmentir á
spænsku, og vitanlega hefir það
jafnan verið eina útlenda málið,
sem Filippseyingar hafa lært til
nokkurrar hlítar. Bandaríkjamenn
hafa að vísu gert alt, sem í þeirra
valdi hefir staðið, til að útbreiða
enskukunnáttu, en það hefir að-
eins haft þau áhrif. að Filipps-
eyingar hafa vanist á að líta á
spænskuna sem annað móðurmál
sitt og einn af þeim meginþátt-
um, sem tengja þá saman í bar-
áttunni gegn erlendri ásælni. Um
150 dagblöð eru gefin út á
spænsku i Filippseyjum, og má
af því ráða, hve mikið er ritað á
því máli og hve alment menn
kunna það.
Fyrir nokícru birtist grein um
Filippseyjar í North American
Review. Höfundurinn, George
Gerhard, ræðir þar um horfurnar
> sjálfstæðismálum eyjanna og lík.
urnar fyrir því, að þær geti
stjórnað sér sjálfar án verndar
eða íhlutunar Bandaríkjanna. Tel-
"t hann lítinn vafa á, að þeim
iakist það, meðan friður ríki í
Kyrrahafinu, en öðru máli sé að
gegna, ef til ófriðar dragi. Það
ci vonlaust, að Filipseyingum geti
tekist að verjast vopnaðri árás er-
lendrar stórþjóðar, t. d. Japana;
en ef svo bæri undir, treysta þeir
á vernd Þ j óðabandalagsins og
ákvæði alþjóðasamninga, hversu
haldgóð sem þau svo reynast, er á
herðir.
Bandaríkin hafa tiltölulega lít-
illa hagsmuna að gæta í Filipps-
eyjum, því að hingað til hafa þau
ekki lagt mikið fé af mörkum í
þarlend fyrirtæki. Þau eru að
iangmestu leyti rekin með inn-
lendu fjármagni. Aftur gætir
áhrifa Japana og Kínverja mjög
mikið í viðskiptalífinu. Fiskiveið-
arnar eru að mestu leyti í hönd-
um Japana, og flestar smáversl-
anir og nokkur stærstu heildsölu-
firmu eru eign Kínverja.
Kreppan hefir enn ekki látið
mikið á sér bera í eyjunum. Nú
selja bændur og aðrir framleið-
endur þar jafnvel meira en þeir
gerðu fyrir 4—5 árum, þótt þeir
verði að gera sig ánægða með
lægra verð. Má búast við að svo
verði áfram, vegna þess að
nokkrar helstu útflutningsafurðir
þeirra, eins og kaðlar, kókos-
kjarnar og jurtaolía, mæta tiltölu-
lega lítilli samkeppni á heims-
markaðinum. Fjárhagur eyjanna
er í besta lagi. Seinustu árin hef-
ir verið nokkurra miljóna tekju-
afgangur á fjárlögunum, og þótt
gera megi ráð fyrir, að hann fari
þverrandi, má það þó kallast góð
afkoma í samanburði við Banda-
ríkin sjálf, sem ganga frá sínum
fjárlögum með 2000 miljóna
9