Samtíðin - 01.07.1934, Blaðsíða 25

reyndist samkvæmt rannsóknum
Sörlle’s skipstjóra, að vera tæpir
14 metrar í ummál, tungan ein vóg
á fjórðu smálest, eða með öðrum
orðum jafnmikið og meðalstór
fíll! Hjartað vóg 600 kg., nýrun
550 kg. og lifrin 900 kg.! Heildar-
þungi jötunsins var livorki meira
né minna en 122 smálestir. Sagt
er að stóra slagæð líkamans geti
verið svo víð, hjá sumum hvölum,
að maður geti skriðið inn í hana.
Blóðið í stærstu hvölum er um
8000 lítrar, eða 1600 sinnum meira
en i manninum, en lungun geta
rúmað 14.000 lítra af lofti í einu.
Rannsóknir hafa leitt í Ijós, að
„sporður“ hvalanna er eitthvert
fullkomnasta áliald til framdrátt-
ar, sem þekt er. Hér uid bil öll
sú orka, sem styrstluvöðvarnir
ráða vfir, liagnýtist til þess að or-
saka framdrátt. Verkfræðingar
myndu orða þetta þannig, að hval-
styrstlan væri framdráttar-áhald
með nærri 100% „effektivitet“,
en íil samanburðar má geta þess,
að skipsskrúfa liefur aðeins 70%
„effektivitet“. Hvalur með j)eirri
stærð, sem að ofan er greint,
myndi, eftir nákvæmum útreikn-
ingum að dæma, þurfa 1 % hest-
afl til þess að fara með 3 sm.
hraða á klukkustund. Ykist hrað-
inn upp í 5 sm. þyrfti 6.5 hestöfl,
og cf hraðinn yrði 10 sm. myndi
þurfa 46.8 hestöfl. Þegar stórhveli,
sem jjetta, er í hvíldarástandi, mun
streyma um 1000 litrar af blóði i
gegnum hjartað á hvená mínútu,
en fari liann með 10 sm. hraða á
klukkustund, en það getur hann
vel, strcyma ea. 4500 lítrar af
hlóði gegnum lijartað á mínútu.
Þessi stórhveli geta farið niður
á 100 metra dýpi, og verið niðri í
10 minútur. Þó að inerkilegt megi
heita, lifa þau af smákröbbum,
sem eru aðeins um 5 sm. á lengd.
Þó vita inenn að hvalir geta verið
niðri háll’a klukkustund, eða ef til
vill lengur, ekki síst búrhvalurinn,
sem lifir á smokkum, og ofl á í
miklum neðansjávar orustum við
risasmokkana. Dæmi eru til þess,
að húrhvalur hefur komist niður
á !)()() melra dýpi; hann flæktist í
sæsímaleiðslum við Peru og
druknaði. Þegar kafararnir eru
dregnir upp af nokkru dýpi, verð-
ur að draga j)á skamt i senn,
með löngum hvíldum, því ella
myndast blöðrur af köfnunarefni
í blóði og i vefjum, en það getur
riðið manninum að fullu. Sama
lögmáli lijóta hvalirnir einnig að
vera háðir, þar sem þeir anda með
lungum eins og maðurinn og öll
önnur spendýr. Þvi er það alveg
óskiljanlegt hvernig hvalirnir geta
forðast „kafaraveiki“, þeg-ar
þeir fara á nokkrum mínútum ef
til vill frá mörg liundruð metra
dýpi alla leið upp að yfirborði.
Merkilegt er það einnig, hve
stevpireiðurin i Suðurhöfum er
fljót að þroskast. Æxlunin fer
fram að haustlagi í suðurhöfum,
j>. e. í mai og júní, við sunnan-
verðar Afríku-strendur. Með-
göngutíminn er 11 mánuðir, og
þegar kálfurinn fæðist er hann 7
21