Samtíðin - 01.02.1943, Blaðsíða 8

4
SAMTÍÐIN
VIÐHORF DAGSINS III.
Frá sjónarmiði
Pétur Jakobsson
AÖLLUM öldum. virðist sem
fasteignir liafi þótt eftirsókn-
arverðar. I Hávamálum segir: „Bu
es betra an biðja sé, halr es heima
hverr; þótt tvær geitr eigi ok taug-
reptan sal, þat es þó hetra an bæn.“
Þetla er ofur einfalt mál. Fuglar eiga
sér hreiður, og refir eiga sér greni.
IIví skyldi maðurinn, konungur jarð-
arinnar, ekki þurfa að eiga þak yfir
liöfuðið. Það er vitað, að þegar á 14.
öld sótlust efnaðir menn hér á landi
óftir fasteignum, jörðum. Þá var
leyfiiegt að taka leigur eflir fasteign-
ir og gangandi pening. En þá var
jafnframt bannaður rentuburður
peninga. Áður en farið er hér lengra
út í efni fyrirhugaðs máls, þykir mér
hlýða að taka lil athugunar, hvað er
fasteign. Iiefi ég orðið þess var, að
þar kennir misskilnings almennt. í
Rómarétti segir, að fasteign sé yfir-
horð jarðar. Sá, sem á stórt eða lítið
svæði á yfirborði jarðar, er eigandi
fasteignasalans
Eftir PÉTUR JAKOBSSON fasteignasala
að fasteign. I kaupstöðum eru lóðar-
eigendur eigendur að fasteign, en
jafnframt þvi, sem hús eru byggð
á þeim, færist fasteignarnafnið yfir
þau. Kallast húsin fasteign, af því
að þau eru bygg'ð á óhreyfanlegum
eignarfleti á yfirborði jarðar. Sé sitt
hvor eigandi húss og lóðar, er hús-
eigandi ekki fasteignareigandi. Þann-
ig er um hús, sem hyggð eru á leigu-
lóðum. Þau eru ekki fasteign. Þau
mega slanda á lóðinni, meðan leigu-
tíminn varir og kallast þá fasteign,
en það er afleidd og óeiginleg merk-
ing. Upphaflegt fasteignakaup og
sala hér á landi var vitanlega kaup
og sa!a jarða. Um liús var hér ekki
að ræða fyrr en þorp (kaupstaðir)
tóku að byggjast. Sala jarðanna fór
fram með ýmsu móti, t. d. með hand-
sölum, með vottum, án skriflegra
gerninga. Þegar fyrir æva löngu þótli
hrenna við, að fasteignakaupendur
og seljendur beittu miður sæmileg-
um aðferðum í fasteignaverzlun
sinni. Er gott sýnishorn af þvílíkri
verzlun dregið fram í dagsljósið i
skáldsögunni „Maður og kona“, þar
sem greint er frá jarðakaupum séra
Sigvalda. Hér í Reykjavík mun fast-
eignasala þekkjast fyrst, svo að telj-
andi sé, um 1890, en var þá lengi vel
í mjög smáum stíl. Á fyrri heims-
styrjaldarárunum færist hún nokk-