Samtíðin - 01.02.1943, Page 9

SAMTÍÐIN
5
uð í vöxt og hefir haldizt siðan og
oft verið allvíðtæk. I fvrstu munu
lögfræðingar hafa liaft fasteignasölu
hér með höndum, enda er hún þess
eðlis,. að hún heyrir undir þá stétí
manna, en síðar tóku ýnisir leikmenn
að fást við hana. Brátt kom í ljós,
að menn þessir voru ekki, eða lítt,
starfi þessu vaxnir. Fór þessi verzlun
þá oft í handaskolum, og þóttust
menn miður ha'dnir af. Kom þar
svo, að fasteignasala var, í óvirðing-
armerkingu, nefnt fasteignahrask og
þeir, er við slikt fengust, fasteigna-
braskarar. Mistök á fasteignasölunni
kom venjulegast, ef um j)að var að
ræða, af fáfræði, en miklu síður af
s’æmum vilja, enda þótt afleiðingin
yrði sú sama fyrir viðsemjendurna.
Gekk jjessi atvinnugrein hér eftirlils-
laus, og oft á tréfótum, fram til árs-
ins 1938. Var j)á svo komið, að lög-
gjafinn taldi sig ekki geta lengur
setið ])já aðgerðalaus. Voru j)á sam-
þykkt lög um fasteignasölu. Með lög-
um jiessum er leikmönnum bannað
að liafa þetta stai’f með höndum.
nema þeir liafi fengið til þess levfi
atvinnumálaráðuneytisins eða tekið
próf í þar að lútandi hlutaréttar- og
kröfuréttarfræðum. Samkv. lögun-
um skyldu þeir, sem fengizt höfðu
við fasteignasölu fimin ár eða lengur,
áður en lögin öðluðust gildi, og sönn-
uðu með vottorðum tveggja manna
hæfni sína, fá að halda starfinu á-
fram. Aðrir skyldu taka próf. Nú fór
svo, að auðvelt reyndist að fá vott-
orðin og tókst öllum, sem við fast-
eignasölu höfðu eittlivað fengizt, að
halda jæssu starfi áfram. Skammsýni
löggjafans kom hérí ljós. Hanntreysti
á vottorðin sem óskeikul og fullnægj-
andi. Hið eina rétta var, að frá gild-
istöku laganna mætti enginn annast
kaup og sölu fasteigna nema að und-
angengnu prófi, samkvæmt framan-
greindum lögum og þar að lútandi
reglugerð. Þá naut hver sinnar j)2kk-
ingar, stóð eða féll með henni. Um
framkvæmd jicssara laga verður ekki
annað sagt, en að mistök hafi þar
á orðið að ýmsu leyti. T. d. má nefna,
að um 8. gr. laganna orkar enn allt á
auðn um framkvæmdina. Er leitt ti!
])ess að vita, er lög landsins eru í ein-
hverju í óheiðri höfð, og litið eða
ekkert eftirlit er um framkvæmd
þeirra og almenna virðingu. Þá má
ekki gleyma verði fasteignanria. Um
J)að eru skiptar skoðanir. Sumir líta
svo á, að fasteignír, og J)á einkum
jarðeignir, eigi ávallt að vera í lágu
verði. Um ])etla má deila lengi, og
geta báðir hafl nokkuð til síns máls.
Það er vitanlega léttir fyrir J)ann,
sein fasteign vill kaupa, að lnin sé
seld við vægu verði. Verður j)á auð-
veldara að eignast liana og liklegra,
að hún gefi betri vexti af kaupverði.
Það, sem virðist höfuðatriði viðvikj-
andi verðmæti fasteigna, er, að verð
þeirra standi sem stöðugast. Fast-
eignir eru tekjustofn ríkis og bæja.
Á þær eru lagðir skattar til hins
opinbera, sem svo er oft nefnt. Á
])essum sköttum mega ekki vera
miklar sveiflur. Hvorki j)ola fast-
eignaeigendur snögga hækkun skatl-
anna, né rikis- og bæjarsjóðir mikið
og snöggt hrap þeirra. Óðulin eru
allverulegur hluti ])jóðarauðsins.
Þau J)urfa því að vera í fremur háu
verði, til að bera uppi fjárhagsálit