Samtíðin - 01.02.1943, Síða 13

SAMTfÐIN
9
Hami kemst aftur niður á bað stig að
verða að skóladreng, sem á að læra
eitthvað utan bókar. Auk þess reyn-
ist þessi skólapiltur hraklegur náms-
maður. Hann á mjög erfitt með að
læra og' gleymir öllu jafnóðum. Þclta
er nú annað en gaman!! Það getur
meira að segja tekizt svo illa til, að
leikarinn steingleymi tilsvörum milli
leiksýninga og' að hann verði að lesa
upp og læra betur, skömrnu áður en
tjaldið er dregið frá. Viss setning og
meira að segja einstakt orð getur orð-
ið einhverjum djöfli að bráð, en hann
afmáir i skjótri svipan með votum
svampi sérhvern urmul af tilveru
þessa orðs af töflu minnisins. Það
kynlegasta er, að alllaf verður sama
sétningin og sama orðið fyrir þessu!
Þegar svo ber undir, er hvíslarinn
eins og engill af himnum sendur ....
ef ekki lekst þá svo lirapallega til, að
allir leikararnir og áheyrendurnir
hevra þelta hannsett orð hrópað með
þrumandi raust — allir nema vesa-
lings leikarinn, sem vanhagar um
það. Hann stendur þarna einn og yfir-
gefinn í lofttómu rúmi, þangað sem
ekkert hljóð herst. En til allrar ham-
ingju kemur þetta nú sjaldan fvrir.
EIKARINN LÆRIR hlutverkið
og man það næstum ósjálfrátt.
Slíkt er algert aukaatriði. Ilitt er að-
alatriðið, að leika hlutverkið.
Þetta virðist nú vera ofur einfalt.
En þarna erum við komin að sjálfum
levndardónmum. I hverju er það
fólgið að leika sjónleik? Alls ekld
því, sem menn halda, þegar þeir segja
um einhvern, eins og oft er sagt:
Trúðu honum ekki, hann er að þykj-
ast. Þetta þýðir sama og sagt væri:
Hann er að Ijúga. Orðalagið er að-
eins kurteislegra. En að leika sjón-
leik þannig, að við megi hlíta frá list-
rænu sjónarmiði, er allt annað. Um
sannan leikara á að mega segja:
Trúið honum, því að hann er sjálfum
sér samkvæmur. Hann segir sann-
leikann. Hér á ég ekki við skáldskap-
inn, sem oft, og til allrar hamingju,
•er grundvöllur leiklistarinnar, enda
þótt slikt þurfi ekki að vera. List leik-
arans er nefnilega algerlega sjálf-
stæð og fullkomlega óháð öðru. Hún
er fyrst og fremst í.-þvi fólgin, að í
slað dauðra hókstafa hljómi ósviknir
tónar mannsraddarinnar, slungnir
saman á þann liátt, að úr verði sér-
kennilegt, lifandi mál, er skapi lif-
andi, sýnilegar verur, gæddar holdi
og blóði. En jafnvel þeir, sem eiga
sér meðfædda hæfileika til að rækja
þetta merkilega starf, sem sjálfsagt
er ólíkt öllum öðrum slörfum í heimi
hér, rata sjaldnast, án sífelldrar, ó-
næðissamrar leitar og margvíslegra
örðugleika, leiðina, er liggur fná hvíta
pappírnum, sem ldutverkið er skráð
á, til persónunnar, sem gædd er lífi og
sál. Leiðirnar, sem um er að ræða,
eru vitanlega mýmargar, einkum ef
i hlut á leikari, sem jafnframt er
listamaður. En eftir því, sem Sarah
Bernhardt komst að orði, þurfa menn
alls ekki að vera hvort tveggja í senn:
leikarar og listamenn. í endurminn-
ingum sínum minnist liún á einum
stað á liinn fræga leikara Constant
Coquelin, er var samtíðarmaður
hennar..... Úm hann kemst hún
þannig að orði: Coquelin er í röð á-
gætustu leikara, þeirra, sem ekki eru