Samtíðin - 01.02.1943, Page 14

10
SAMTÍÐIN
listamenn. Skömmu seinna segir hún
um hinn enska stéttarbróður sinn,
Sir Henry Irving, að liann hafi verið
dásamlegur listamaður, en enginn
leikari. Rójane kallar hún: „leikkonu
í orðsins fyllstu merkingu .... og
hún var listamður — þegar hún vildi
það við hafa!“
Það er víst ógerningur að draga
menn í tvo svona greinilega afmark-
aða dilka i bókstaflegri merkingu:
Og fyrir Sarah Bernhardt vakir líka
vist miklu fremur að skýrgreina tvö
höfuðeinkenni meðal leikaranna.
Þeir eru líka oft einkenndir með til-
liti til þess, hvaða leið þeir velja sér,
þegar þeir brjóta sér braut frá liinu
skrifaða orði til Iiins mælta máls, frá
innri sýn til ytri verundar. I stuttu
máli: Þegar þeim hefur verið fengið
hlutverlc — og þeir eiga að leika það.
díR TVÆR aðalleiðir, sem um-
ferðin beinist eftir í landi leik-
listarinnar, eru býsna ólíkar. Aðra
þessara leiða hlaupa menn léltilega
samkvæmt ávísun eðlislivatar sinnar,
en liina leiðina ganga menn með
íhygli við hvert fótmál. Fvrri leiðin
er oft kölluð listamannatrjágöngin,
en sú siðari leikaravegurinn. Trjá-
göngin virðast dularfull, en vegurinn
á hinn bóginn miklu auðrataðri, og
nýtur liann þar af leiðandi minna á-
lits. Ég fyrir mitt leyli tel háðar þess-
ar leiðir ámóta heppilegar. Aðal-
atriðið er, að menn nái hæði heilu og
höldnu og í læka tíð settu marki.
Hér eru tvö dæmi.
Fyrir nokkrum árum skrifaði Karl
Schluter leik'rit, sem hann nefndi:
Það er kominn dagur. Það var leik-
ið, þegar Knud Rassow var leikhús-
stjóri, og var dr. Rostrup leikstjórinn.
Þeir, ásamt leikurum þeim, er gefinn
vár kostur á að lesa leikritið, voru á
einu máli um, að liér væri um að
ræða mikilfeng'.egt, dramtískt verk,
bæði að því, er snerti sálfræðilegt
innsæi og sviðhæfni. Verkið töldu
þeir á allan liátl með þeim ágætum,
að sjálfsagt væri, að leikhúsið tæki
það til meðferðar, enda þótt efni
leiksins væri örðugt viðfangs og
næstum kvalræðislegt og þar væri
túlkuð bölsýni, er afneitaði lífinu
sjálfu. Það var ekki unnt að vísa
þessu leikriti á bug, enda þótl ekki
væri þorandi að spá þvi neinum vin-
sældum af hálfu leikhúsgesta. Var
nú ákveðið að lála þetta engin áhrif
hafa, enda þótt hér sé um afar veiga-
mikið atriði að ræða, er einkaleik-
hús á hlut að máli, og sama miáli hef-
ur því miður verið að gegna um
Konunglega leikhúsið i seinni tíð.
Þetla leikrit fjallar um mann,
Hilmer Ruhne að nafni, sem hefur
gerzl læknir, enda Jiótt slíkt sé hon-
um því miður mjög ógeðfellt. Hann
er gáfaður maður, iðinn og duglegur,
vísindamaður, könnuður og liugsuð-
ur, en — ekki læknir í þeim skilningi,
að slíkt sé honum meðfætt. Hann
verður vfirlæknir við sjúkrahús eitt
úti á landshvggðinni. Nú fæðist þeim
hjónuin barn, og er það sveinbarn.
Læknisfrúin, Helga Ruhne, sem verð-
ur það veik, er hún elur barnið, að
hún kemst í opinn dauðann, veit ekki,
að það er bæklað. Svo vill til, að um
sömu mundir liggur í sjúkrahúsinu
ung stúlka, sem hefur alið sveinbarn,
og er sá drengur heilbrigður og táp-