Samtíðin - 01.02.1943, Síða 21
SAMTÍÐIN
17
GRÉTAR FELLS:
Börn klungursins
Síðan eg' gaf út bók mína „Söng
Jifsins“ síðastliðinn vetur, en hún
iiafði inni að halda nokkur óhundin
ljóð svo kölluð, iiafa ýmsir látið ljós
silt skína yfir þá tegund skáldskap-
ar. Þótt málflutningi liafi ekki alltaf
verið Iiagað þannig, að fullkomin
hirðmennska (kurteisi) hafi talizt,
hefir þó nokkurn veginn mátt við
una, enda þótt ég furði mig olt á
því, hvers vegna ekki er unnt að rita
um þessi efni, án þess að hálfgildings
hnífilyrði þurfi að fljóta úr pennan-
um. Vér, sem liöfum leyft oss að
leggja lítilsháttar stund á það, að
reyna að rita óhundið mál á ljóðræn-
an hátt og að kalla slika málsmeðferð
óhundin ljóð eða frjáls, höfum verið
kallaðir „litil skáld“, „gerviskáld“,
og þar fram eftir götunum, og nú
hefir einn spekingurinn ruðzt fram
á ritvöllinn i Samtíðinni og kallar
oss fóstursyni flatneskjunnar, segir,
að vér eigum lítið undir oss, eins og
hann orðar það miður smekklega,
og liefur rímskáldin upp til skýjanna.
auðvitað á kostnað Iiinna lílil-
sigldu rímleysingja. Og enn þá kemui
hér fram liinn furðulegi misskilning-
ur, að skáldskapur og ljóðúð geti
okki án rimsins verið, sérstaklega
ekki hinna dýru liátta, og er nú tal-
að uin „brattgengi“ í því samhandi.
Ég hefði þó lialdið, að um andlegl
hrattgengi gæti ekki verið að ræða,
cf hugsunin væri ekki hrattgeng.
alveg án tillits til þess, á hvern Iiátt
hugsunjn er birt, Og vissulega er það.
svo. Beztu skáldin og listamennirn-
ir játa það hreinskilnislega, að form-
ið sé þeim ævinlega mikill fjötur um
fót, og segir sig sjálft, að því óþjálla
sem formið er, því niéiri tálmanir
verða á vegi skáldsins eða listamanns-
ins. Dýrt rím er óþjált form, enda
eru þeir tiltölulega mjög fáir, sem
kunna svo með að fara, að ítrustu
fegurðarkröfum og öllum reglum
hragfræðinnar sé fullnægt og jafn-
framt sé ekki þrengt að einhverri
hugsun, og jafnvel stundum kreist
úr henni lífið. Sannleikurinn er nú
sá, að oftast er listin mest í einfald-
asta og auðveldasta ríminu, af þeirri
éinföldu ástæðu, að þar hefir verið
um minnsta áreynslu að ræða. Um
hið dýra rím er það því miður oft
að scgja, að það her á sér merki
iðnaðar, en ekki listar. Mér liggur við
að segja, að það löðri stundum af
svita skáldsins og lieyra megi á-
reynslustunurnar i gegnuni hinn
dýra hátt. Mætti með miklum rétli
kalla þau skáld, sem mjög erú dýr-
kvæð, en fatast flugið, börn klung-
ursins, því að stirt rím, jafnvel þótl
gallalausl eða gallalitið sé frá hrag-
fræðilegu sjónarmiði, er eitthvert
ömurlegasta klungur, sem til er.
Orðljótir menn myndu tala um rím-
þursa í því sambandi. Versti galli á
rími er einmitt stirðleiki eða stirfni.
Menn geta að sjálfsögðu skemmt sér
við að smíða orð og raða þeim saman
eftir vissum reglum, en það út af
fvrir sig er ekki skáldskapur. Hætt
er og við, eins og dæmin sanna, að
menn, er legg'ja höfuðáherzlu á dýrt
rím, verði tilgerðarlegir i ljóðum
sjnura,. ejj. tilgerð. öll ej-. háskaleg..