Samtíðin - 01.05.1943, Blaðsíða 26

22
SAMTlÐIN
Jóhannes úr Kötlum.
ÞEGAR TÍMAR LÍÐA, verður hernám íslands og dvöl hins fjölmenna
setuliðs í landinu talinn einn merkasti atburðurinn í sögu þess. Þessi
stórviðburður' verður skráður í sögunni, sem einhver örlagaríkasti atburð-
urinn fyrir þjóðina á síðari öldum. Hann mun verða ótæmandi efni fyrir
söguritara og sígilt yrkisefni íslenzkra skálda og rithöfunda. Menning
íslands og framtíð þess byggist ekki sízt á verkum skálda og listamanna,
sem þjóðin á og kemur til með að eiga. Afstaða þeirra til þess viðhorfs,
sem skapaðist í landinu við hernám þess, verður einn snarasti þátturinn
í samheldni þjóðarinnar um hin andlegu og sögulegu verðmæti sín.
Nú er fyrsta hernámssagan komin út, VERNDARENGLARNIR, eftir
Jóhannes úr Kötlum, Ijóðskáldið, sem hefir dregið sig út úr skarkala fjöl-
býlisins og skrifar ósnortið af honum urn áhrif þessa söguríka tímabils,
eins og þau mæta því.
Sumurn kann að þykja skáldið á köflum ósanngjarnt, en um allt er
deilt — og um samúð og þjóðartilfinningu skáldsins efast enginn eftir
lestur þessarar bókar um hernám hins ósnortna litla eylands í norðurhöf-
um, ósnortna af vígvélum og styrjaldarhug — og kynningu heimilanna,
sem það land byggir, af brúnklæddum þúsundum manna, sem tala fram-
andi tungur. Verndarenglarnir er fyrsta hernámsskáldsagan — og síðar
verður hún notuð sem heimild urn viðhorf íslenzku þjóðarinnar og hugs-
unarhátt á hernáms- og setuliðsárunum 1940—1943. íítg.