Samtíðin - 01.11.1943, Síða 7
SAMTÖDIN
5
anda, sem er illa að sér, og skila hon-
um þannig, að hann megi kallast
vel að sér. Og meðan kennari trúir
því, að slík ævintýri geti gerzt, þarf
honum ekki að þykja leiðinlegt að
„troða í tossa“.
Annars eru þessi orð —- „að troða
í tossa“ — sem ýmsir nota um starf
kennarans réttur spegill þess álits,
sem sumir liafa á því starfi og þeirra
röngu hugmynda, er þeir gera sér
um það, — og það jafnvel menn,
sem sjálfir fást við kennslu.
„ítroðningur“ er ekki kennsla.
Kennsla er verkstjórn, og árangur
hennar fer eftir því, livernig það tekst
að láta nemendurna vinna sjálfa.
Iveppikefli kennarans verður að vera
það, að fá alla nemendurna til að
vinna, og vinna af „hjartans lyst“.
Og nemendur, sem enginn mannleg-
ur máttur getur fengið til að vinna,
hafa ekkert í skóla að gera, en slíkir
eru fáir, sem betur fer.
Ég hef stundum orðið var við vissa
oftrú á mátt „ítroðningsins“, sem lýs-
ir sér í því, að unglingur, sem geng-
ur í skóla, er látinn hafa kennslu í
einkatímum, til þess að hann geti
fylgzt með í skólanum, og síðan er
honum fenginn heimiliskennari eða
meðlestrarmaður til þess að búa liann
undir einkatímana. Ég veit ekki, live-
nær slíkum unglingi er ætlaður tími
til að vinna sjálfur einn og óstuddur.
Mér er nær að halda, að enda þótt
slík hjálp, sé henni beitt í hófi og
helzt þannig, að skólakennarinn og
„hjálparandarnir“, hafi með sér
nána samvinnu —, geti stundum
komið að haldi, þá sé henni samfara
álika liætta fvrir nemandann og það
er fyrir sundnema að svnda enda-
laust „með kút“.
Mér virðist kennsla vera þess liátt-
ar starf, að því lengur sem maður
stundar hana, þvi ljósara verði
nianni, hve vandasöm hún er, og erf-
iðast af öllu hlýtur það að vera að
kenna öðrum að kenna. Hins veg-
ar sé það fjarri mér, að vilja gera
lítið úr gildi góðra fyrirmynda á
þessu sviði, en yfir öllum tilraunum
til að stæla vinnubrögð afhurða
kennara, vofir sú hætta að verða
skopstæling. Mér verður oft hugsað
lil ýmissa frábærra kennara, sem
ég mat mikils sem nemandi og ég
finn mig einnig standa í þakklætis-
skuld við sem kennari. Nefni ég þá
helzt Stefán skólameistara, Jón
Ófeigsson yfirkennara, Magnús Jóns-
son guðfræðiprófessor og Erich von
Drjrgalsky landfræðiprófessor í
Múnchen. En að reyna að stæla þá,
það kæmi mér aldrei lil hugar.
Kennsla er eitthvað persónulegt.
Hún er að því leyti skyld listastarf-
semi. Einhver meðfæddur, hárfinn
næmleiki, sem gerir það kleift að
lesa að einhverju leyti huga nem-
andans, gerir oft muninn á afburða-
kennaranum og meðalkennaranum.
Og algengt er það, að kennsla sama
kennara nýtist sumuin nemendum
vel en öðrum miður. Ég held, að Árni
prófessor Pálsson hafi sem oftar lútt
naglann á höfuðið, þegar ég álti tal
við hann um kennslu fvrir nokkur-
um árum og hann sagði: „Þar verð-
ur hver að syngja með sinu nefi.“
Menn spyrja mig stundum, hvort
])að sé ekki „sáldrepandi" að stagla
sama námsefnið ár eftir ár og ára-