Samtíðin - 01.11.1943, Síða 15

SAMTIÐIN
13
blandar þessu, ort nálægt 1000).
Eikurnar taka þá að bera barr sitt
og auk þess hin sætustu aldin. Sjald-
an fellur eplið langt frá eikinni, segja
menn, en eplatré, sem að fornu bct
apaldur, kemst ekki að hugsuninni.
Tilgerð þykir að segja rökrétt: Sjald-
an fellur eplið langt frá apaldrinum.
Það er von, að hin fjölbreyttu
skógaorð fölni og týnist, eftir að
skógur eyðist í landi og utanfarir ís-
lendinga slrjálast. Þau orð falla eins
og trjábolirnir, og islenzkir máls-
hættir segja svo, að „allar eikur
fyrnást**, — „ekki er svo fögur eik,
að liún fölni ekki um siðir“, — „falls
er von að fornu tré“.
Seint er þó öll von úti um nýjan
teinung af rótum trés, sem féll, og
trjábeiti fornmáls eru sum að lifna
við. Björk mátti beita horfið orð í
talmáli, „birkibrísla** var helzta orð-
ið, sem hafandi þótti um einstakt
skógviðartré, — en skógviður var
einna tíðasta nafnið á birkinu og er
víðast enn. Björk er aftur að verða
talmál og er fallegt orð.
Á sama bátt mun grön verða tal-
mál um einstakt grenitré, og veldur
þar miklu fordæmi Stepbans G.
Stephanssonar í kvæðinu Greniskóg-
urinn: — „háa, gilda grön, / grænust
allra skóga“. ösp fannst villt í
Fnjóskadal fyrir fáeinum áratugum
og lifir, þótt hún hækki tregt, og
innfluttar hafa aspir verið síðan, svo
að nafnið er orðið kunnugt. Espi er
heiti asparskógar, og' heitir land-
námsbýlið Espihóll í Eyjafirði eftir
því, en Asparvík heitir á Ströndum.
Likur eru til, að barrviðir eigi hér
mesta framtíð allra innfluttra trjá-
tegunda, fengnir úr Alaska og Norð-
ur-Noregi. Auk grenitegunda og furu
er um tvær trjáættir að ræða, er á
latínu nefnast abies og tsuga og bera
tsugatrén furunafn í ýmsum lönd-
um, en abiestrén ýmist greninafn
eða heiti, sem hér verða ekki not-
bæf (þýzku Tanne). Þess vegna er
nauðsyn að gripa til liins forna arfs
trjáheitanna og finna ættunum þar
nöfn. Það liefur nú verið gert, og
heitir abies þinur, ef. þins, en tsuga
þöll, ef. þallar. Orðin fara vel í sam-
selningum. Fjallaþinur, fjallaþöll og
marþöll heita tegundir, sem verið er
að reyna liér í gróðrarreitum. Fyrr-
um átti þöll við furu, en nú má að-
greina merking orðanna. Þinur var
barrtré, lielzt furuættar, en merk-
ingin orðin mjög reikul í fornu máli
og beygingin víst einnig (helzt beygt
sem hafur). Önnur merking í orðinu
er þaninn strengur, netþinur og lifir
í mæltu máli. Orðið er skylt því að
þenja. Þinir eru tré, sem þenjast hátt,
teygja sig. Hvorugkynsorðin þelli
(fornt mál) og þini (nýyrði) geta
átt við skóg þessara barrtrjáa. En í
skógum einum munu þau ná góð-
um þroska, tæplega einstæð á skjól-
lausu og skuggalausu svæði, þvi að
enn er satt hið fornkveðna:
Hrörnar þöll,
sú er stendr þorpi á.
LEITIÐ UPPLÝSINGA UM VÁTRYGG-
INGAR HJÁ:
Nordisk Brandforsikring A/S
Aðalumboð á fslandi Vesturgötu 7. Reykja-
vík. Sími 3569. — Pósthólf 1013.