Samtíðin - 01.11.1943, Qupperneq 17

SAMTÍÐIN
15
og ópíumsneyzlu. Þeir flýja til hans
til þess að leitast við að gleyma til-
verunni og komast inn í heim hug-
myndanna. Fólk, sem haldið er af
þessum, lesti, er sílesandi. Þvi er al-
veg sama, hvað það les. Það opnar
alfræðiorðahók og les þar með jafn-
mikilli áfergju grein um meðferð
vatnslata eíins og grein um skot-
vopn .... Það leitar hvorki að
staðreyndum né hugsjónum, heldur
eingöngu að endalausum orðaflaumi,
sem vemdar það gegn því að þurfa
að horfast í augu við lífið og tilver-
una ....
Skemmtilestur er miklu veiga-
meira starf. Skáldsögu-unnandinn
les sér til skemmtunar og í þeirri von,
að hann finni annaðhvort fegurð
eða komist í æsingu. Annar les yfir-
leitt til þess að njóta þess að upp-
götva hjá skáldunum og siðameist-
urunum fullkomnari túlkun á at-
hugunum sínum og tilfinningum.
Enn annar er vanur að lesa án þess
að hirða sérstaklega um nokkurt
tímabil sögunnar, til þess eins að
sannfærast um sameiginlegar tilfinn-
ingar manna á ýmsum öldum. Þess
háttar skemmtilestur er hollur.
Að lokum kemur svo starfslestur
þeirra manna, er leita þekkingar sér
til fi'óðleiks. Þeim dylst ekki, að
slíkt er nauðsyn til þess að öðlast
þá menntun, sem þedr vita, að er
furðu mikilsverð. Þegar menn lesa
í þessum tilgangi, verða þeir að hafa
penna eða blýant við höndina, nema
þeir séu gæddir frábæru minni. Að
leita tvisvar að grein, sem menn
þurfa á að halda, er eyðsla á dýr-
mætum tima........
Lestur fylgir eins og allt starf
föstum reglum. Fullkomin þekking
á verkum fárra rithöfunda er gagn
legri en yfirhorðsþekking á verkum
margra. Fíngerðustu atriðin í hók
dyljast mönnum oftast við fyrsta
lestur. I æsku ættu menn að velja
sér bækur á sama hátt og þeir velja
sér vini. Og þegar þeir hafa á annað
borð fundið þessa vini í heimi bók-
anna, verða þeir að njóta þeirra í
einrúmi. Náin kynni af Montaigne,
Saint-Simon, Retz, Balzac eða Proust
mundu nægja til þess að auðga allt
lif hvers og eins.
Þegar menn lesa, ættu þeir að gefa
mestar gætur að hinum mildu höf-
undum fortíðarinnar. Auðvitað er
bæði eðlilegt og sjálfsagt, að nienn
séu handgengnir verkum samtíðar-
manna sinna, því að meðal þeirra er
sennilegast, að þeir finni vini, sem
óttast og ásælast það sama og þeir
sjálfir. En drekkjnm oss ekki í haf-
sjó ómerkilegra bóka. Snilldarverkin
eru þegar orðin það mörg, að vér
fáum, aldrei kynnzt þeim öllum. Lát-
um oss trúa á val rita frá fyrri öld-
um. Einurn manni getnr skjátlazt
og heilli kynslóð líka, en mannkyn-
inu í heild sinni fatast ekki. Hómer,
Tacitus, Shakespeare og Moliére eru
áreiðanlega vel að frægð sinni komn-
ir. Vér metum verk þeirra sýnu
meira en verk þeirra höfunda, sem
enn er ekki séð, hvort standast muni
tímans tönn.
Vér verðum að velja oss andlega
næringu með mikilli kostgæfni. Sér-
liver sál þarfnast sinnar sérstöku
fæðu. Göngum úr skugga um, hvaða
höfundar eru vorir höfundar. Þeir