Samtíðin - 01.09.1944, Blaðsíða 10

6
SAMTlÐIN
Heilsuhælisfélag Norðurlands. Það
félag gekkst fyrir byggingu Krist-
nesshælis. Þar á eftir voru svo hyggð
liæli í Kópavogi og að Reykjum i
Ölfusi. Það var Kvenfélagið Hringur-
inn, sem liyggði og rak Kópavogs-
Iiælið, en Reykjahælið var ríkisstofn-
un. Báðum þessum síðartöldu hæl-
um var ællað að verða eins konar
hressingár- og vinnuheimili, þólt þau
í framkvæmdinni yrðu ein af hinum
venjulegu berklahælum. Sú sorglega
afturför hefur orðið á þessu sviði,
að þessi hæli hafa nú bæði verið
lögð niður, Reykjahælið árið 1938 og
Kópavogshælið 1910. Þelta stafaði þó
ekki af því, að ekki væri þörf fyrir
þessar stofnanir. Þau 2 heilsuhæli,
sem nú eru starfandi, eru sífellt yfir-
full, og fjöldi berklasjúklinga liggur
á sjúkrahúsum víðsvegar um landið.
í stuttu máli: Yið höfum of fá rúm
fyrir berklaveikt fólk.
Á sviði berklarannsókna hafa hins
vegar orðið stórstígar framfarir hér
á landi, síðan berklayfirlæknisem-
bættið var stofnað fvrir nokkurum
árum. Heilsuverndarstöðvar með
röntgentækjum (sem fyrst og fremst
eru berklavarnarstöðvar) eru nú
starfandi í öllum stærri bæjum lands-
ins. Þar eru framkvæmdar berkla-
rannsóknir (röntgenrannsóknir) og
auk þess ferðast berklayfirlæknir ár-
lega um landið og skoðar fólk. Það
liggur í hlutarins eðli, að slíkar rann-
sóknir hefta mjög úthreiðslu veik-
innar og lækka tölu þeirra, sem úr
berklum deyja, þar eð meiri trygging
er nú fengin fyrir þvi, að sjúklingur
sé einangraður og tekinn til læknis-
meðferðar þegar á byrjunarstigi
veikinnar. Auk þess má að sjálfsögðu
benda á margt fleira, sem gerir það
að verkum, að dánartala berkla-
sjúklinga fer vfirleitt fækkandi, bæði
hér á landi og annars staðar. Má þar
!il nefna: batnandi lífsskilyrði al-
mennings, aukna fræðslu um heilsu-
vernd, aukið hreinlæti, auknar heil-
brigðisráðstafanir o. fl.
ARIÐ 1938 gerðist atburður, sem
að sönnu vakti ekki mikla at-
hygli í fyrstu, en er þó líklegur til
að verða framvegis talinn tákna eklci
ómerk tímamót í sögu berklavarn-
anna hér á landi. Fram til þess tíma
höfðu ekki aðrir en læknar — og þá
fyrst og fremst berklalæknar - látið
sig' baráttuna gegn berklunum
nokkru skipta. En þetla ár kemur
fram á sjónarsviðið nýr aðili. Það
eru sjúklingarnir sjálfir. Nokkrir
áhugasamir menn, sem á hælunum
dvöldust, fóru að brjóta heilann um
það, hvort þeir sjálfir og aðrir
berklasjúklingar gæti ekki lagt fram
eitlhvað af mörkum í baráttunni
gegn þessum ægilega óvini mann-
kynsins — berklunum. Þeir undu því
illa að vera aðeins aðgerðalausir þol-
endur. Þeir voru vígreifir og vildu
berjast — ekki einungis hinni hljóð-
látu baráttu einstaklingsins, sem i
stríði stendur við berklana — heldur
berjast i skipulögðum félagssamtök-
um. Þetta leiddi til þess, að S. í. B. S.
var stofnað að Vífilsstöðum 23. okt.
1938.
Stefnuskrá sú, sem samþvkkt var
á stofnþinginu hefst með þessum
orðum: „Samhand ísl. berklasjúkl-
inga vinnur að því að koma á al-