Samtíðin - 01.11.1944, Blaðsíða 15

SAMTlÐIN
11
Á því byggist íslenzkur trúarsiður
síðan um daga Þorgeirs og Síðu-
Halls, að allir séu jafnir fyrir guði
og bætti það nokkuð úr því, sem
fornmenn kvörtuðu undan, að sér
þætti nýi siðurinn veiklegur mjög
(Ivjartan Ólafsson t. d.). Konung-
djarfir þóttu landar margir, þvi að
ægivald konunga var nægilega fjar-
lægt þeim í bernsku til að láta þá
óþústaða, og konungadrápur eða
sögur ólu menn hér upp án j>ý-
lundar við þá. En svo dælt gerðu
menn sér við konunga i sögum, að
j)eir bafa eflaust notið þar hvatning-
ar af lifsskoðun sinni og trúarheim-
speki. Mér dettur Hallfreður skáid
í hug.
Ólafur konungur Tryggvason taldi
um fyrir íslendingum í Niðarósi að
láta skírast, en kasta forneskju og
illum átrúnaði. Hallfreður svaraði
máli konungs: „Eigi mun það kaup-
laust, konungur, að eg taki þann sið,
er j)ú l)oðar.“ Konungur spurði,
livers bann óskaði. Ilallfreður seg-
ir: „Þú skalt mig aldrei láta þér af
höndum, hvað illt sem mig hendir.“
Konung'ur játaði því eigi brátt og
mælti: „Þann veg værir jm í bragði,
að fás mundir þú svifast og margt
láta þér sóma.“ Þar kom siðar, að
konungur jálaði. En þá vildi Hall-
freður láta liann Iialda sér undir
skírn. Konungi þótti eigi gott og
svaraði Ilallfreði: „Þú beiðist svo
margs, að eigi má við þig fást.“
Samt lét konungur enn undan og
hélt honum til skírnar, lét síðan
kenna honum heilög fræði með al-
úð og virkt. Eftir það var skáldið
í miklum metum hjá Ólafi konungi,
þar til augljóst varð af vísum Hall-
freðar, að i hugskoti var bann beið-
inn þótt hann væri „neyddur frá
Njarðar niðjum Krist að biðja.“
Iiallfreði fannst illt við að lifa að
mega ekki blóta guð íþróttar sinu-
ar, Óðin, því að ágætustu athafnir
forfeðranna og Ijóðagerðir voru,
sagði liann, unnar til hylli þess
hugsnara guðs, nú er skipt um til
ógiftu:
Fyrr var hitt, er harra
Hliðskjálfar gat eg sjálfan
(skipt er á gumna giftu)
geðskjótan vel blóta.
Þelta þótli Ólafi Tryggvasyni stór-
illur kveðskapur, en fékk eigi í bili
mikla yfirbót af skáldinu.
Hið algera samningsfrelsi, sem
Hallfreður lók sér við guð almátt-
ugan eins og Óðin, og ástleitin frekja
bans við Ólaf sýna það eftirminni-
lega, hve forfeðrum okkar var taml
að skipta við æðslu máttarvöld sem
jafningja sína eða fást að öðrum
kosti alls ekki til neinna skipta við
þau. Þetta var að einhverju leyti
heiðinn trúararfur, ef marka má
Sonatorrek, þar sem Egill gerir upp
reikning við Óðin eins og maður við
mann og sættist við hann þannig.
En yfirvaldaleysi og mannréttindi
íslenzka þjóðveldisins frá öndverðu
hljóta að hafa valdið niikíu um
kjörfrelsi og sloll manna framíni
fvrir guðum og konungum.
Einmitt af því, að það tókst að
laða, en eigi neyða þén'nan kjör-
frjálsa mann lil kristni, skipti hann
loks um trú af einlægni og segir í
vísu: „Ivrist vil eg allrar ástar . .
einn og guð kveðja.“ Hann fellst á