Samtíðin - 01.12.1944, Blaðsíða 17

SAMTÍÐIN
13
norrænni sjálfstæðisþrá einni saman.
Grunntónn hennar er fyrst og fremst
sár liarmur yfir þeirri tortímingu,
sem leyft Iiefur verið að ná tökum á
vestrænni menningu. Þessi undir-
straumur svartsýninnar er þó bland-
inn játningu um trú á hugsjónir
frelsisins í ljóðasafni eftir Bo Berg-
man, sem nú er orðinn einn af með-
limum sænsku akademíunnar. Og
sömu hugsjónir birtast einnig í nýj-
um ljóðabókum þeirra Jóhannesar Ed-
felt og Bertils Malmherg, sem geyma
stórbrotin og sumpart klassisk kvæði.
— Aftur eru önnur skáld eins og
Arthur Lundkvist sifellt að leita að
nýju, frumlegu formi fvrir listtján-
ingu sínai Hann og Gunnar Ekclöf
eru hrimbrjótar þeirrar stefnu í
sænskri lióðagerð, sem orðið hefur
fyrir áhrifum af enskum og amer-
ikskum nútimáskáldskap, einkum
af verkum skáldanna T. S. Eliot og
Carls Sandhurg.
SVTPAÐRAR ÞRÓUNAR og nú er
getið gætir i sænskum skáld-
sömim frá striðsárunum. Sænskir
skáldsagnahöfundar eru flestir lýð-
ræðissinnar. Fj'rir stríð deildu sumir
þeirra óvæeilega á það, sem þeir
töldu siúklest í framkvæmd lýðræð-
isskinulagsins heima fyrir. Nú kem-
ur hins vesar fram hiá beim einlæg
samúð með þessu þióðskipulagi, sem,
eins og sakir standa, á i vök að verj-
ast fvrir ásangi af hálfu einræðis-
sinnaðra bióða. Einna berast kemur
þetta „stríðssiónarmið" í ljós hiá
Eyvindi Johnson. Hann hefur samið
stórpólitíska skáldsögu, og kennir
þar álirifa frá þeim Thomasi Mann
og James Joyce. í sama streng taka
þeir Harrv Martinson og Vilhelm
Moberg, er samið hefur stórhrotna
skáldsögu úr
sveitalifi 17. ald-
ar. Auðvitað þarf
ekki að taka það
fram, að sú saga
ræðir fvrst og
fremst vandamál
nútímans, enda
þótt hagkvæmt
hafi þótt að flytja
viðburðina, sem þar er fjallað um,
langt aftur í aldir. Bók Mobergs, sem
náð hefur metsölu heima í Sviþjóð,
er nú vist komin út i amerikskri þýð-
ingu hjá Doubleday, Doran & Co. í
New York.
Karin Boye velur sér hins vegar
söguefni úr framtíðinni og deilir þar
hart á hina innantómu já-mennsku
og gervimennsku nútímans. Minna
viðliorf hennar í þeim efnum á sión-
armið þeirra Aldous IJuxley og Karels
Canek. Skáldsaga Karinar Boye
Katlocain er, eins og vænta má, sam-
bland af kaldri rökvisi og djörfu hug-
arfluoi. Svipuð listartök koma fram
í smásagnasafni eftir Thoru Dahl og
skáldsöau eftir Olle Hedberg. Síðast-
nefndur höfundur hefur þá einnig rit-
að tvær sinar beztu bækur i sama á-
deilustil á boraaralegt liferni fvrir
stríðið og vfirleitt markaði verk hans
á siðasta áratug.
Þetta stutta yfirlit verður að næsia
um skáldsaenaritun Svia i styriöld-
inni. Hvað leikritaskáldskan snertir,
er Par Lagerkvist eins og áður talinn
langfremstur sænskra höfunda og sá
Eyvind Jolinson