Samtíðin - 01.12.1944, Blaðsíða 20

16
SAMTlÐIN
Dr. BJÖRN SIGFÚSSON:
Úr ísl. menningarsögu III.
Höfðingsklækir bandamanna
A feigur Járngerðarson í Skörðum
Vj var oddviti alþýðumanna, sem
tókst að takmarka vfirgang og fjár-
kúgun stórbóndans á Möðruvöllum,
Guðmundar ríka, sem hafði tólfrætt
liundrað kúa og jafnmargt hjúa og
vildi láta hina smærri bændur ala
þrjátíu manna fylgdarlið sitt allt
vorið. Niðji Ófeigs í Skörðum er
sagður Ófeigur Skíðason, hinn
hrögðótti kotkarl Bandamanna sögu.
Oddur hét sonur Ófeigs og gekk
félaus úr föðurgarði. Honum grædd-
ist stórfé i kaupferðum, og fór hann
þá að búa á Mel i Miðfirði. Þegar
nógir voru orðnir peningar, vildi
Oddur gerast höfðingi og eignaðist
goðorð. En hann skorti lagavit og
reynslu til að kljást við aðra höfð-
ingja landsins. Lenti hann hrátt i
því á alþingi, að flækt voru mál fvr-
ir honum og loks hafin gegn honum
málssókn um þingsafglöpun. Átta
af helztu höfðingjum landsins gerð-
ust bandamenn um það að gera Odd
sekan, þótt saklaus væri raunar, og
ætluðu að hremma eignir hans und-
ir sig. Orsökin var, að sumir þeirra
voru í peningaliraki og kunnu ekki
aðra leið betri en fjárupptökuna
til að bjarga hag1 sinum. Talið er, að
þetta hafi gerzt um 1150, og voru
„Landamenn“ þessir: HermUndur
af Gilsbakka, bróðir Gunnlaugs
ormstungu og var aldraður orðinn,
Járn-Skeggi sonur Einars Þveræings,
Skegg-Broddi Bjarnason úr Vopna-
firði, Gellir Þorkelsson frá Helga-
felli, Egill Skúlason frá Borg, Þor-
geir Halldóruson úr Laugardal,
Styrmir Þorgeirsson frá Ásgeirsá og
Þórarinn Langdælagoði hinn spaki.
Gegn samtökum þessara manna var
vonlaust að leita réttar eða mis-
kunnar á þingi, svo að Ófeigur réð
syni sínum að húast til að flýja
land með alla þá fémuni, sem haf-
færandi væru. Oddur livarf að því,
en fékk karlinum silfur, ef það gæti
breytt málinu. Ófeigur reið til al-
þingis.
Áður en dæmt yrði mál Odds, átti
Ófeigur skraf nokkurt við Egil frá
Borg. Sýndi hann Agli, að ekkert
mundi hann hafa upp úr krafsinu
nema sextánda hluta úr landi Mels,
ef Oddur yrði sekur og slyppi burt
með allt lausafé, en bauð Agli tvö
hundruð silfurs (64 kúgildi) til að
bregðast bandamönnum sínum og
hjarga Oddi frá dómi. Svo fégjarn
var Egill, að hann samdi um þetta,
ef Gellir ATði fenginn til hins sama.
Því næst samdi Ófeigur við Gelli um
mægðir, og fylgdi mikið fé frá Oddi,
og ekki stóðst Gellir það silfur og
mágsemdarboð við auðmanninn
Odd. Þar kom, að bandamenn,
blekktir, tóku sjálfdæmi í máli Odds
og féllust á, að Ófeigur kysi, hverjir
þeirra dæmdu. Ófeigur kaus Egil
og Gelli. Dómur þeirra var, að Odd-
ur skyldi gjalda bandamönnum
þrettán aura i rýrum fémunum.