Fréttablaðið - 29.01.2010, Page 20

29. janúar 2010 FÖSTUDAGUR
UMRÆÐAN
Gunnlaugur H. Jónsson skrifar
um Icesave
Í morgunútvarpinu á Rás 2 26. janúar, var viðtal við tvo fjöl-
skyldumenn, prest og fjölmiðla-
fræðing sem eru að flytja úr landi
til Noregs á næstu mánuðum. Þeir
sjá ekki framtíð í því að búa á
Íslandi við þá óvissu og kyrrstöðu
sem nú ríkir í efnahagsmálum.
Kyrrstaðan veldur því að stöðugt bætist við þá
15.329 sem skráðir voru atvinnulausir um áramót-
in. Þeir sem þó eru með vinnu eru á skertum laun-
um. Meðan þetta ástand varir eiga einstaklingar
og fyrirtæki erfitt með að ná endum saman og
greiða því lítið upp í skuldir og mun minni skatta
en ella. Ríkið er rekið með tapi og safnar skuldum
og upp safnast vaxtakostnaður hjá einstaklingum,
fyrirtækjum og ríkissjóði, sjóði allra landsmanna.
Undirritaður hvetur fjölmiðla til þess að afla sér
upplýsinga frá fremstu hagfræðingum um það hvað
þessi kyrrstaða kostar og hvernig má rjúfa hana.
Hér á eftir er gerð tilraun til þess að svara þessum
spurningum sem mikilvægt er að fá svar við.
Að jafnaði vex íslenska hagkerfið um 3% á ári.
Þjóðarframleiðslan er nú um 1.500 milljarðar kr. á
ári. Að öðru jöfnu mætti því búast við því að þjóð-
arframleiðslan á næsta ári yrði 1.545 M.kr. ári
síðar 1.591 M.kr. og svo framvegis eins og kemur
fram í meðfylgjandi töflu og línuriti. Ef kyrrstaða
ríkir þá er ekki vöxtur í þjóðarframleiðslu. Standi
þessi kyrrstaða í eitt ár (12 mánuði) þá verður þjóð-
arframleiðsla næsta árs 45 M.kr. minni en vænta
mætti við venjulegar aðstæður. Sama á við um öll
árin sem á eftir fylgja. Þjóðarframleiðslan er á
hverju ári 3% minni en hún hefði verið ef kyrrstaða
hefði ekki ríkt í eitt ár. Reiknað til núvirðis nemur
töpuð framtíðarþjóðarframleiðsla af kyrrstöðu í eitt
ár 900 til 2.250 M.kr. eftir því með hvaða ávöxtun
er reiknað (5% til 8%). Kostnaðurinn af kyrrstöðu
nemur því að lágmarki 75 M.kr. á mánuði miðað við
ofangreindar einfaldar forsendur.
Ofangreind rök sýna að kyrrstaða er þjóðinni dýr
í atvinnuleysi, landflótta og tapaðri þjóðarfram-
leiðslu. Miklu er því fórnandi til þess að rjúfa hana.
Undir þetta taka Samtök atvinnulífsins, Alþýðusam-
band Íslands og væntanlega allir Íslendingar sem
láta sér annt um framtíð þessarar þjóðar og þeirra
einstaklinga sem mest líða fyrir atvinnuleysi og
kyrrstöðu.
Samtök atvinnulífsins, Alþýðusamband Íslands og
ríkisstjórn Íslands hafa sagt að sátt við alþjóðasam-
félagið og samningur við Norðurlöndin og alþjóðleg-
ar fjármálastofnanir, þar á meðal AGS, sé forsenda
fyrir því að fjármagn fáist til þess að endurfjár-
magna skuldir ríkissjóðs, Landsvirkjunar, Orku-
veitu Reykjavíkur og sveitafélaganna. Þetta fjár-
magn er síðan forsenda fyrir því að leiðrétta gengi
krónunnar til hækkunar og lækka vexti innanlands
og jafnframt bæta þau vaxtakjör sem Íslandi bjóð-
ast erlendis. Þessar fjárhagslegu forsendur eru
nauðsynlegar til þess að ná hagvexti á ný og rjúfa
kyrrstöðuna sem við erum í.
Margir hafa bent á að lausn á Icesave-deilunni
sé forsenda fyrir sátt við alþjóðasamfélagið. Það er
beisk pilla að kyngja. Hafa verður þó í huga að það
eina sem þarf til þess að ná samkomulagi í Icesave-
deilunni er að skrifa upp á skuldabréf sem reiknað
hefur verið að núvirði til 189 milljarða króna. Með
öðrum orðum lausnin snýst um peninga. Hvað kost-
ar að skrifa upp á skuldabréfið og hvað kostar að
skrifa ekki upp á skuldabréfið. Sé sú tilgáta rétt að
lausn á Icesave-deilunni sé forsenda fyrir því að
rjúfa kyrrstöðuna og ná 3% hagvexti á ný þá er rök-
rétt ákvörðun auðveld. Hver mánuður sem líður án
þess að eðlilegum 3% hagvexti sé náð kostar þjóð-
ina 75 milljarða króna Icesave-skuldbréfið kostar
minna en þriggja mánaða kyrrstaða. Náum sátt við
alþjóðasamfélagið, eyðum óvissu, rjúfum kyrrstöðu
og stuðlum að hagvexti, minnkandi atvinnuleysi og
hærri launum.
Höfundur er rekstrarhagfræðingur.
Kyrrstaða kostar 75 milljarða á mánuði
0 1.500 1.500 0
1 1.545 1.500 45
2 1.591 1.545 46
3 1.639 1.591 48
4 1.688 1.639 49
5 1.739 1.688 51
6 1.791 1.739 52
7 1.845 1.791 54
8 1.900 1.845 55
9 1.957 1.900 57
10 2.016 1.957 59
11 2.076 2.016 60
12 2.139 2.076 62
13 2.203 2.139 64
14 2.269 2.203 66
15 2.337 2.269 68
16 2.407 2.337 70
Samtals M.kr. 32.642 31.735 907
Stöðugur
hagvöxtur 3%
Töpuð
framleiðsla
Kyrrstaða
í eitt árÁr
GUNNLAUGUR H.
JÓNSSON
2.500
2.000
1.500
1.000
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
Stöðugur hagvöxtur 3%
Kyrrstaða í eitt ár
ár
m
ill
ja
rð
ar
k
ró
na
Þjóðarframleiðsla í milljörðum króna
Sameiginleg sóknaráætlun
UMRÆÐAN
Dagur B. Eggertsson og
Katrín Jakobsdóttir skrifa um
sóknaráætlun fyrir Ísland
Ísland þarf á sameiginlegri framtíðarsýn að halda. Sú sýn
verður ekki, og á ekki eingöngu
að vera hugsuð og sett fram
af nokkrum stjórnmálamönn-
um. Framtíðarsýn þjóðar verð-
ur að byggjast á sameiginlegum
grunni og hana verður að móta á
lýðræðislegan hátt.
Á næstu vikum verða haldnir
8 þjóðfundir um allt land undir
merkjum Sóknaráætlunar fyrir
Ísland. Á þessum fundum verð-
ur, með aðferðafræði þjóðfund-
ar Mauraþúfunnar, rætt um leið-
ir fyrir landið allt og einstaka
landshluta til að sækja fram og
einnig til að styrkja innviði sam-
félagsins. Líkt og á þjóðfundin-
um sjálfum er hér farin ný leið til
að leiða saman hagsmunaaðila og
einstaklinga af viðkomandi svæði
sem valdir verða af handahófi úr
þjóðskrá. Sóknaráætlanir fyrir
hvern landshluta verða byggð-
ar á niðurstöðum þessara funda,
á grundvelli greiningar á stöðu
hvers landshluta, mati á lykil-
styrkleikum svæðanna, brýn-
ustu viðfangsefnum þeirrar og
tækifærum til framtíðar.
Ólíkar raddir – ólíkar hugmyndir
Strax eftir myndun nýrrar
ríkis stjórnar Samfylkingar og
Vinstri-grænna vorið 2009 var
hafist handa við undirbúning
sóknaráætlunar sem miðar að því
að styrkja innviði samfélagsins
og finna þeim krafti sem býr
í þjóðinni farveg. Ein helsta
krafa Íslendinga eftir hrunið er
að raddir allra fái að hljóma og
að ólíkar hugmyndir, til dæmis
um verðmætasköpun, fái notið
sín. Íslendingar þurfa á því að
halda að allir kraftar séu virkj-
aðir, bæði fyrir atvinnulífið og
samfélagið í heild. Til þess að
það megi verða þurfa innvið-
ir samfélagsins að vera sterk-
ir. Sóknaráætlun er ætlað að
forgangsraða fjárfestingum
framtíðarinnar til að tryggja
að svo verði og tryggja að upp-
bygging samfélagsins byggist
á stoðum lýðræðis, jafnréttis
og hugmyndafræði sjálfbærrar
þróunar.
Uppbygging samfélagsins
Á síðustu áratugum hefur íslenskt
samfélag verið í hraðri mótun.
Við höfum byggt upp fjölmarg-
ar áætlanir, til dæmis í atvinnu-
og byggða- og samgöngumálum.
Um margt hafa þessar áætlanir
reynst okkur vel. Hins vegar er
ljóst að áherslur í atvinnumálum
og nýtingu auðlinda hafa verið
umdeildar, fjölbreytni hefur
skort og að nú þarf sérstakt afl
til að ná okkur út úr kreppunni.
Við núverandi aðstæður er því
mikilvægara en nokkru sinni að
allar ákvarðanir byggi á skýrri
framtíðarsýn og miði að því
markmiði að stuðla að ábyrgri
uppbyggingu, minnka atvinnu-
leysi og bæta rekstrarumhverfi
fyrirtækja.
Samþætting áætlana stjórn-
valda og hugmyndafræði þeirra
er stórt verkefni og mikilvæg-
ur hluti af Sóknaráætlun fyrir
Ísland. Aðrar þjóðir sem hafa
horfst í augu við mikla efnahags-
lega erfiðleika, til dæmis Írar,
hafa lagt mikla áherslu á að búa
til áætlanir um hvernig fjármun-
um ríkisins sé best varið þegar
kemur að uppbyggingu samfélags-
ins. Það er nauðsynlegt að allar
áætlanir stjórnvalda, hvort sem
er atvinnustefna, jafnréttisáætl-
un, umhverfisáætlun, samgöngu-
áætlun eða menntastefna stefni
að sama marki og leggi þannig
farsælan grunn að uppbyggingu
og framþróun í samfélaginu.
Takið þátt
Á næstunni verður nánar kynnt
hvernig staðið verður að þjóð-
fundum um land allt. Við hvetj-
um alla til að fylgjast vel með og
minnum á mikilvægi þess að að
sem flestar raddir heyrist í vinn-
unni við mótun Sóknaráætlunar
fyrir Ísland.
Höfundar eru varaformenn
Samfylkingarinnar og
Vinstri hreyfingarinnar -
græns framboðs.
DAGUR B.
EGGERTSSON
KATRÍN
JAKOBSDÓTTIR
OPIÐ VIRKA DAGA 10 – 18 LAU. 11 – 16 SUN. 13 – 16
Faxafen 12 S. 533-1550.
VERÐHRUN
Barnaföt
Flíspeysur 1.990,-
Softshell 3.990,-
Úlpur 3.990,-
Snjóbuxur 6.990,-
Smávara ofl.
Dömu & herra
Skyrtur 1.990,-
Buxur 1.990,-
Softshell 3.990,-
Úlpur 5.990,-
Snjóbuxur 7.990,-
3 í 1 úlpur 9.990,-
Skór 5.990,-
Smávara ofl.
Verðdæmi
Verðdæmi