Fréttablaðið - 11.02.2010, Blaðsíða 12
12 11. febrúar 2010 FIMMTUDAGUR
FRÉTTASKÝRING: Konur í leiðtogahlutverki
FRÉTTASKÝRING
SIGRÍÐUR BJÖRG TÓMASDÓTTIR
sigridur@frettabladid.is
Karlmanni sem er við
stjórnvölinn í fyrirtæki
sem gengur vel er yfirleitt
eignaður heiðurinn af vel-
gengninni. Ef kona stýrir
vel heppnuðu fyrirtæki er
velgengni þess gjarnan
skrifuð á hópvinnu og hag-
stætt umhverfi. Þetta segir
Alex Haslim, prófessor í
háskólanum í Exeter, sem
hefur um árabil rannsakað
leiðtoga af báðum kynjum.
„Rannsóknir hafa sýnt fram á
að ef fyrirtæki eru í vanda stödd
þá er líklegra að konur séu vald-
ar til stjórnunar í því. Karlar eru
hins vegar oftar ráðnir til fyrir-
tækja sem gengur vel,“ segir Alex
Haslim prófessor. Hann, ásamt
kollega sínum Michelle Ryan, leið-
ir rannsókn í háskólanum í Exet-
er sem ber heitið Glerbjargið (e.
The Glass Cliff). Nafnið er vísun í
hugtakið glerþak (e. Glass Ceiling)
sem notað hefur verið um ósýni-
lega hindrun á vegi minnihluta-
hópa, til að mynda kvenna, á leið
þeirra til valda. Konur sem stadd-
ar séu á glerbjarginu séu í erfiðri
stöðu, með verkefni sem hætta er
á að misheppnist.
Fáar konur í fyrirtækjum sem
auðvelt er að stjórna
Rannsóknir Haslims og Ryan
benda til þess að konur veljist til
leiðtogastarfa undir öðrum kring-
umstæðum en karlar. Þær fái
frekar störf sem talin séu vanda-
söm og líkleg til að misheppn-
ast en karlar. Staða kvenna í leið-
togastarfi sé þannig ótryggari en
karla. „Ég tek sem dæmi að konur
eru miklu sjaldnar við stjórnvöl-
inn í fyrirtækjum sem er vanda-
lítið að stjórna, þar sem stjórnunin
er þægileg ef svo má segja. Dæmi
um þetta eru olíufyrirtæki, þó að
þar hafi verið gerð alls konar axar-
sköft í stjórnun þá raka þau samt
inn tekjum ár hvert og eru þannig
séð auðveld í stjórnum. Í svona
fyrirtækjum eru fáar konur,“ segir
Alex sem staddur var á Íslandi til
að halda erindi á fundinum Virkj-
um karla og konur, fjölbreytni í
forystu.
Alex sem hefur unnið að leið-
togarannsóknum í mörg ár segir
gögn sýna að mikill munur sé
á kynjunum, stjórnun karla og
kvenna og væntingum til þeirra
Bónus fyrir karla
„Sem dæmi má nefna að í fyr-
irtækjum sem karlar stjórna og
gengur vel fá þeir gjarnan bón-
usgreiðslur fyrir vikið. Konur fá
miklu síður umbun í formi slíkra
greiðslna,“ segir Alex sem segir
skýringuna ekki alveg einhlíta.
Karlar virðist duglegri við að
semja um að fá bónus ef vel gangi.
Fólk virðist einnig miklu frekar
gera ráð fyrir því að þeim beri að
fá bónus.
Karlar geri meira úr hlutverki
leiðtogans og þar sem þeir séu við
stjórnvölinn og gangi vel sé vel-
gengnin gjarnan tengd persónu
þeirra, þeir hafi leitt hópinn til vel-
gengni.
Velgengni fyrirtækja þar sem
konur eru við stjórnvölinn sé
hins vegar oft skýrð með því að
umhverfið hafi verið fyrirtæk-
inu hagstætt, eða að hópurinn sem
leiddi fyrirtækið hafi verið einstak-
lega góður. Minna sé því gert úr
hlutverki konunnar sem leiðtoga.
Alex og félagar hans hafa rann-
sakað fyrirtækjastjórnun út frá
ýmiss konar gögnum, til að mynda
skoðað stjórnun fyrirtækja og
gengi þeirra aftur í tímann. „Við
erum í mörgum tilfellum að skoða
gögn frá árinu 2006 og eldri því þar
er oft erfitt að nálgast þessar upp-
lýsingar.“
Karlafyrirtæki ofmetin
Út frá þessum gögnum kemur í ljós
að fyrirtækjum sem eru með bæði
karla og konur í stjórnum sínum
gengur betur en fyrirtækjum sem
bara eru skipuð körlum. „Ég ráðlegg
fyrirtækjum eindregið að hafa bæði
karla og konur í sínum stjórnun, það
skilar betri árangri,“ segir Alex sem
telur frumkvæði Norðmanna um
kynjakvóta í stjórnun athyglisvert
og gott framtak. „Það eru miklir
fordómar gagnvart slíkum aðgerð-
um í Bretlandi en ég tel þær af hinu
góða. Það eru engar rannsóknir sem
sýna að það sé slæmt að hafa konur
í stjórnum fyrirtækja, þvert á móti
þá eru fjölmargar rannsóknir sem
sýna að konur eru góðir stjórnend-
ur og fyrirtæki græða á því að hafa
þær við stjórnvölinn.“
Hann segir rannsóknir einnig
hafa sýnt að verðmæti fyrirtækja
þar sem karlmenn voru allsráðir
hafi á tímabilinu 2001 til 2005 verið
ofmetin um 70 prósent. Fyrirtæki
þar sem konur voru einnig í stjórn
voru á sama tímabili ofmetin um 21
prósent.
Auk gagna frá fyrirtækjum hafa
Alex og félagar tekið fjölda viðtala
og lagt prófanir fyrir fólk og svo
borið það saman við gögnin. Hann
segir að með þeirri aðferð fáist betri
útskýring á gjörðum stjórnenda og
viðbrögðum umhverfisins.
Slíkar tilraunir hafi til að mynda
leitt í ljós að konur þyki miklu betri
valkostur þegar ráða á stjórnanda
í fyrirtæki sem gengur illa eins og
áður sagði.
Konum ekki umbunað fyrir árangur
ALEX HASLAM Karlar fá veglegan launabónus í vasann gangi fyrirtæki sem þeir stýra vel, segir Alex, sem er prófessor við háskól-
ann í Exeter. LJÓSMYND/JÓHANNES LONG
Um 43 prósent fundargesta á morgunverðarfundinum
Virkjum konur og karla voru karlar. Það eru miklu jafnari
kynjahlutföll en á fyrri fundum þar sem konur í viðskipta-
lífinu hafa verið til umfjöllunar, segir Rakel Sveinsdóttir,
framkvæmdastjóri Creditinfo og einn skipuleggjenda
fundarins. Um 300 manns voru á fundinum, um 120 karlar
og um 180 konur.
„Á sambærilegum fundum hefur iðulega mátt telja karl-
menn á fingrum annarrar handar og þar af hefur hluti verið
í pallborði,“ segir Rakel. Helmingi ódýrara var á fundinn
ef karl og kona komu saman og voru konur hvattar til að
hringja í karlmann og bjóða með sér á fundinn.
Fundurinn var haldinn til að fylgja eftir samstarfssamn-
ingi Samtaka atvinnulífsins, Félags kvenna í atvinnurekstri
og Viðskiptaráðs Íslands frá síðasta vori um að fjölga
konum í forystusveit íslensks atvinnulífs til loka ársins
2013 þannig að hlutur hvors kyns verði ekki undir fjörutíu
prósentum. Að honum stóðu auk SA, FKA og VÍ, Leiðtoga-
Auður, Creditinfo og viðskiptaráðuneytið.
Á fundinum sagði Þóranna Jónsdóttir hjá Auði Capital
frá rannsókn sinni á stjórnum fyrirtækja en niðurstöður
hennar gefa sterklega til kynna að aukin fjölbreytni stjórna
bæti verklag þeirra og árangur. Þóranna sagði, að því er
fram kom á visi.is, það líklegra til árangurs að hafa jafnt
hlutfall kynja í stjórnun fyrirtækja. Jafnt hlutfall hefði auk
þess jákvæðan árangur á skilvirkni og vinnulag.
HVATNING TIL KARLA VIRKAÐI
KARLAR OG KONUR Konur tóku upp símann og buðu körlum með sér á fund um aukinn hlut kvenna í
forystu fyrirtækja og skilaði sú hvatning fleiri körlum á fundinn en á sambærilega fundi hingað til.
LJÓSMYND/JÓHANNES LONG.
Ísland er spennandi rannsókn-
arefni er kemur að rannsókn á
stjórnum segir Alex Haslam. „Ég
veit ekki mikið um Ísland en mér
hafði verið bent á að það væri
hægt að tengja rannsóknina okkar
við aðstæður á Íslandi,“ segir Alex.
Hann átti fund með Birnu
Einarsdóttur, bankastjóra
Íslandsbanka, að loknu viðtali
við blaðamann Fréttablaðsins en
segja má að hún sé samkvæmt
skilgreiningu rannsóknar Alex
stödd á glerbjargi, þar sem gjarn-
an má finna konur sem kallaðar
hafa verið til stjórnunarstarfa eftir
að allt er komið í óefni.
„Ég er með upptökutækið
mitt með mér og ætla að ræða
við Birnu,“ segir Alex sem safnar
gögnum víðar en í Bretlandi fyrir
rannsóknina Glerbjargið.
Nánari upplýsingar um verk-
efnið er að finna á heimasíðunni
http://psy.ex.ac.uk/seorg/
ÁHUGAVERT AÐ
SKOÐA ÍSLAND
45% FYRIRTÆKJA
ÞURFA AÐ FÆKKA STARFSFÓLKI VEGNA
SKATTABREYTINGA STJÓRNVALDA
Samkvæmt könnun meðal forsvarsmanna íslenskra fyrirtækja
Nánar á Viðskiptaþingi 2010 - Er framtíð fyrir íslenskt atvinnulíf?
Skráning og nánari upplýsingar á www.vi.is og í síma 510-7100
MIÐVIKUDAGINN 17. FEBRÚAR