Fréttablaðið - 11.02.2010, Blaðsíða 16

16 11. febrúar 2010 FIMMTUDAGUR
nær og fjær
„ORÐRÉTT“
Hinn 14. febrúar verður
ár liðið frá því að heimili
SPES-samtakanna fyrir
foreldralaus börn í Kpali-
mé í Tógó var vígt. Hjónin
Njörður P. Njarðvík og
Bera Þórisdóttur dvöldu
þrjár vikur í janúar í Tógó
og kynntu sér árangurinn
af starfinu.
Allt frá því að SPES-samtökin voru
stofnuð árið 2000 hefur Njörður P.
Njarðvík, prófessor emeritus við
Háskóla Íslands, einbeitt sér að
því að hjálpa foreldralausum börn-
um í Tógó í Vestur-Afríku. Í janúar
fóru þau Bera til Tógó og kynntu
sér uppbyggingarstarfið þar.
Þau hjónin eru nýkomin heim,
þreytt og hálflasin af aukaverkun-
um malaríulyfja. Það liggur þó vel
á Nirði þegar Fréttablaðið nær af
honum tali; Skeljungur var að veita
SPES styrk sem nemur hálfri ann-
arri milljón. „Honum verður varið
til að greiða heilbrigðisþjónustu
SPES í Tógó,“ segir Njörður. „Á
síðasta ári nam sá kostnaður 8.789
evrum, og er sú fjárhæð svipuð og
styrkurinn í ár. Kunnum við hjá
SPES Skeljungi auðvitað miklar
þakkir.“
Þau eru líka hæstánægð með
þann árangur sem náðst hefur á
heimilinu í Kpalimé á liðnu ári,
en þar búa nú 20 börn. „Þau eru
öll við góða heilsu,“ segir Njörður.
„Að vísu hefur malaría gert vart
við sig og borið hefur á lús en við
henni var brugðist skjótt.“
Góð uppskera
Uppbygging í Kpalimé hefur gengið
vel. Reist hafa verið tvö svefnhýsi,
eldhús og matsalir og skrifstofuhús
starfsfólksins er vel á veg komið.
Lóð SPES í Kpalimé er svo stór
að um helmingur hennar er nú nýtt-
ur til ræktunar maís og ávaxta.
„Maísuppskera hefur verið svo
mikil að hún hefur meira en dugað
fyrir heimilið og töluvert flutt til
höfuðborgarinnar Lomé. Pascal
Chini, umsjónarmaður með starf-
inu í Kpalimé, hefur unnið ákaflega
gott starf og forstöðukonan Berthe
hefur reynst vel.“
Fyrsti skólinn sinnar tegundar
SPES er nú að byggja skóla sem tek-
inn verður í notkun í byrjun næsta
skólaárs, blanda af leikskóla og for-
skóla.
„Þetta verður fyrsti skóli sinnar
tegundar í bænum. Við viljum að
börnin okkar eigi kost á slíkri skóla-
vist ásamt öðrum börnum í bænum,
sem munu njóta góðs af hinum nýja
skóla. Þess skal getið að íslensk hjón
standa að öllu leyti að kostnaði við
byggingu skólans, sem nemur um 40
þúsund evrum. Þau vilja ekki láta
nafns síns getið að svo stöddu. Þetta
er óvenjulega rausnarlegur styrkur
og verður seint fullþakkaður.“
Áætlað er að börnunum í Kpalimé
fjölgi í 30 á árinu, ef nægilega marg-
ir styrktarforeldrar finnast.
94 börn í Lomé
Fyrsta barnaþorp SPES var reist
í höfuðborg Tógó, Lomé. Þar búa
nú 94 börn og stendur til að bæta
fjórum við á næstunni.
„Hámarksfjöldi barna í Lomé
er 108, en við höfum farið okkur
hægt að undanförnu til að starfs-
fólki gæfist tími til að ná tökum
á dálitlum hegðunarvandamálum
sem örlaði á. Það hefur nú tekist
allvel, og því talið óhætt að fjölga
börnum. Öll eru börnin við góða
heilsu, kát og glöð.“
Börnunum gengur misjafn-
lega vel í skóla, eins og við er að
búast hjá svo stórum hóp. Þau eru
þó yfirleitt meðal þeirra betri í
bekkjum sínum, enda fá þau sér-
staka hjálp við heimavinnu.
„Tvö börn hófu nám í miðskóla
síðastliðið haust og við búumst við
að sex til viðbótar setjist í þann
skóla að hausti, ef þeim gengur
vel í vorprófum.“
Alls hafa SPES-samtökin byggt
níu skólastofur fyrir barnaskól-
ann í Lomé.
„Þessar skólastofur hafa leitt
til þess að nú eru helmingi færri
í hverjum bekk, eða „aðeins“ um
70. Enn er þó mikill skortur á
kennslugögnum, og voru kennar-
arnir beðnir um lista yfir brýn-
ustu þarfir. Til viðbótar vantar
fjölmörg kennslugögn og verður
reynt að leysa úr þeim vanda eftir
atvikum.“
Heimamenn taka þátt
Tógódeild SPES telur nú liðlega
80 meðlimi.
„Það er gaman að segja frá
því, að margir félagsmenn koma
reglulega á heimilið og oft fær-
andi hendi með hrísgrjón og
önnur matvæli, hreinlætisvörur
og fleira nýtilegt. Það er okkur
mikils virði að heimafólk taki
þannig virkan þátt í starfinu af
áhuga. Áætlað er að þetta fólk
geti myndað eins konar vinafjöl-
skyldur fyrir börnin að heim-
sækja og venjast þannig venju-
bundnara fjölskyldulífi.“
■ Hreint gull er skilgreint sem „24
karöt“ og er frekar mjúkur málmur í
eðli sínu. Því er gulli oftast blandað
saman við aðra málma til að gera
það sterkara og ódýrara. 18 karöt
þýðir að 18 hlutar af 24 eru gull,
eða 75 prósent hreint gull.
■ Hvítagull er búið til með því að
blanda saman gulu gulli við hvíta
málma.
■ Platína er hvítur
málmur sem
er mjög sjald-
gæfur og jafnvel
verðmætari en
gull. Platína er
jafnframt harð-
ari málmur en
gull og því erfiðari
að vinna með.
FRÓÐLEIKUR
GULL OG PLATÍNUM
■ Það sem á enskri tungu kallast casino heitir á íslensku spilavíti.
Mörgum áhugamanninum um fjárhættuspil þykir sú þýðing hafa
heldur neikvæða skírskotun.
Þó er það ekki íslensk uppfinning að tengja slíka spilamennsku við
sjálft helvíti. Orðið spilavíti á sér nefnilega beina samsvörun í ensku
hugtökunum gambling hell og spillehelvede, sem
bæði hafa raunar löngu lagst af í almennri
notkun, en tíðkuðust á nítjándu öld og
framan af þeirri tuttugustu. Hugtak-
ið gambling hell er í orðabókum skil-
greint sem ‚samkomustaður þar sem
spila má ýmsa leiki (starfræktur í
gróðaskyni)‘.
Elsta dæmið um orðið spilavíti
í íslensku er úr árbók góðtempl-
ara frá síðari hluta 19. aldar og
fylgir enska hugtakið með innan
sviga. Einnig eru til dæmi um orð-
myndina spilahelvíti í íslensku, til
dæmis í Almanaki Þjóðvinafélags-
ins frá 1890. - sh
TUNGUTAK
Spilað í víti
„Síðastliðið ár var líklega það besta í sögu fyrir-
tækisins,“ segir Þórir Kjartansson, framkvæmda-
stjóri Víkurprjóns í Vík í Mýrdal, spurður frétta af
ganginum í starfseminni. Hann rekur árangur-
inn til veikrar krónu jafnt sem aukins áhuga
á íslensku ullinni og prjónaskap. Átján
vinna í Víkurprjóni en fjölga þarf starfs-
mönnum, því í mars verður nýbygging
tekin í gagnið. „Hér var orðið of þröngt svo
við þurftum að stækka við okkur.“
Þórir segir Víkurprjón geta selt
meira en það geri. Stundum sé
erfiðleikum háð að fá hráefni
þar sem garnverksmiðjan Ístex
hafi vart undan við fram-
leiðslu. Þar horfi þó til bóta.
Að sögn Þóris er Víkur-
prjón ekki eina fyrirtækið
sem gerir það gott í Vík
í Mýrdal um þessar mundir. Ungir menn á
staðnum framleiði, auk annars, möl sem fari í
steinteppi á gólf. „Þetta er víst vinsælasta efnið í
dag enda tinnusvart og fallegt og ódýrasta var-
anlega gólfefnið á markaðnum.“ Þórir valdi
það vitaskuld á nýbyggingu Víkurprjóns.
Þorrablót Víkurbúa er að baki og segir
Þórir það hafa tekist með miklum ágætum.
Af tíðindum úr sveitinni segir hann helst
rætt um sjóvarnir þessa dagana. Landbrot
sé enda talsvert vandamál. „Loksins er
búið að veita í þetta peningum en þá
er komið upp álitamál milli heima-
manna og Siglingastofnunar. Hún vill
sjóvarnargarðinn nær þorpinu en
við heimamenn óttumst sand-
rokshættu ef garðurinn verður svo
nærri. Í miklu suðvestanroki blæs
hér sandi yfir allt.“
HVAÐ ER AÐ FRÉTTA? ÞÓRIR KJARTANSSON, FRAMKVÆMDASTJÓRI VÍKURPRJÓNS
Nýbygging tekin í gagnið í mars
Öll börnin kát og glöð
BERA OG NJÖRÐUR Hjónin eru hæstánægð með þann árangur sem náðst hefur.
Það hálfa væri nóg
„[Ég hélt] að þeir hefðu feng-
ið að kaupa Landsbankann á
grundvelli þess að þeir væru
að koma með svo mikið af
dollurum til landsins að það
hálfa væri nóg.“
SÓLON SIGURÐSSON, FYRRVER-
ANDI BÚNAÐARBANKASTJÓRI, VILDI
EKKI LÁNA BJÖRGÓLFSFEÐGUM
Á SÍNUM TÍMA. HANN GERÐI ÞAÐ
SAMT. RÚV, 9. febrúar
Eitt ógeð
„Þetta er bara eitt stykki
viðbjóður.“
KRISTINN KRISTMUNDSSON,
EIGANDI VÍDEÓFLUGUNNAR Á
EGILSSTÖÐUM, ER GRAMUR ÚT
Í MANN SEM HANN TELUR HAFA
DREPIÐ FYRIR SÉR FJÓRA KETTI Í
GEGNUM ÁRIN.
Fréttablaðið, 9. febrúar
Að beiðni Njarðar, sem er ræð-
ismaður Tógó, ákvað utanrík-
isráðuneyti Íslands að styrkja
endurbyggingu skóla nyrst í Tógó
sem eyðilögðust í miklum flóðum
2007 og 2009. Eyðilögðust þar 900
skólastofur. Styrkurinn nemur 80
þúsund evrum og dugir til að reisa
tvo miðskóla. Var skólamálaráðherra
falið að velja staði þar sem þörf
væri brýn og SPES falin framkvæmd.
Bera og Njörður fóru ásamt Claude
Gbedey (ræðismanni Íslands) til
bæjarins Kri Kri í Tchamba-héraði
og lögðu hornstein að nýjum skóla
með sýslumanni og þingkonu. Voru
þar mikil hátíðahöld með söng,
dansi og ræðuhöldum, enda var
svo komið að börnin áttu engan
kost á námi eftir grunnskóla. Hinn
skólinn verður svo byggður enn
norðar í bænum Bagré í Kpendjal-
héraði. Báðir skólarnir eiga að vera
fullbyggðir í upphafi nýs skólaárs að
hausti.
SKÓLAR Í NORÐUR-TÓGÓ
BARNAHEIMILI Njörður segir að öll börnin á barnaheimilinu séu við góða heilsu.
"Af stað".
Ertu með vefjagigt?
Haldið verður 3ja kvölda fræðslunámskeið fyrir fólk
með vefjagigt miðvikudagana 17. og 24. febrúar og
3. mars kl.19:30 í húsnæði félagsins að Ármúla 5, Reykjavík,
á 2 hæð, sjá www.gigt.is.
Upplýsingar og skráning er á skrifstofu félagsins
í síma 530-3600.
Gigtarfélag Íslands
Hringdu í síma
ef blaðið berst ekki