Fréttablaðið - 13.02.2010, Blaðsíða 16

16 13. febrúar 2010 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
FRÁ DEGI TIL DAGS
Réttlæti er lykilhugtak í þrætunni um fiskveiði-stjórnunina. Forystu-menn núverandi ríkis-
stjórnar lögleiddu gildandi kerfi
fyrir tveimur áratugum. Þeir hafa
síðan sannfært meirihluta þjóðar-
innar um að gjörð þeirra á sínum
tíma hafi verið ranglát. Nú boða
þeir réttlæti.
Eftir því sem næst verður kom-
ist felst ranglætið í því hversu fáir
nýta fiskveiðiauðlindina í ljósi
þess að hún er skilgreind sem
sameign þjóðarinnar. Þetta er
alveg gilt umhugsunarefni. Rétt-
lætið getur hins vegar farið eftir
því af hvaða bæjarhellu er horft.
Ríkisstjórnin hefur komist að
þeirri niðurstöðu að rétta leiðin sé
að fjölga þeim sem stunda útgerð.
Ekki er ljóst hversu mikil sú fjölg-
un þarf að vera
til að fullu rétt-
læti sé náð.
Nokkuð ljóst er
hins vegar að
því fleiri sem
félagsmenn í
LÍÚ verða þeim
mu n m e i r a
verður réttlæt-
ið eftir þessum
kvarða.
Eftir loforði ríkisstjórnarinn-
ar á enginn af núverandi félags-
mönnum LÍÚ að fara á hausinn
vegna aðgerða hennar. Það þýðir
að skattgreiðendur verða að borga
fyrir að fjölga í LÍÚ. Vandinn er
sá að þetta er ranglæti en ekki
réttlæti þegar horft er af bæjar-
hóli skattgreiðenda.
Það eru almannahagsmunir að
verja skattgreiðendurna og eig-
endur auðlindarinnar. Krafan
um fjölgun í LÍÚ er hins vegar
varðstaða um sérhagsmuni.
Þegar forystumenn núverandi
ríkisstjórnar lögleiddu fiskveiði-
stjórnunarkerfið snerust þeir á
sveif með almannahagsmunum.
Þeir voru því ekki jafn ranglátir
þá eins og þeir sjálfir vilja vera
láta nú.
Réttlæti gagnvart eigendum
fiskveiðiauðlindarinnar felst
fyrst og fremst í því að tryggja
þjóðhagslega hagkvæman rekst-
ur greinarinnar. Það gerðist 1990.
Eftir það ár fækkaði félagsmönn-
um LÍÚ og ekki þurfti lengur að
flytja peninga frá almenningi
til útgerðarmanna með stöðugu
gengissigi og skattpeningum í
gegnum millifærslusjóði.
ÞORSTEINN
PÁLSSON
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
Rakin ósannindi
Ólína Þorvarðardóttir, þingmaður
Samfylkingarinnar, segir í grein hér
í blaðinu í gær að Hjörtur Gíslason,
stjórnarformaður Ögurvíkur, hafi svert
nafn hennar. Ástæðan er að í grein
á fimmtudag sagði Hjörtur að Ólína
hefði farið með rakin ósann-
indi í grein sem birtist 21.
janúar. Í henni gaf Ólína
í skyn að verðmæti,
byggð á úthlutun
aflaheimilda við upphaf
kvótakerfisins, hefðu
runnið út úr Ögurvík til
áhættufjárfestinga. Hjörtur
segir að þetta sé ekki
rétt. Ólínu virðist
þykja fátt til þeirrar
staðhæfingar koma en segist svo sem
ekki hafa verið að tala um Ögurvík í
greininni heldur um útgerðarfyrirtæki
almennt. Samt nefndi hún Ögurvík.
Að sverta
Ekki verður með nokkru móti séð
að Hjörtur hafi svert nafn Ólínu með
því að segja hana fara með rakin
ósannindi þegar hún tengdi
saman Ögurvík og áhættu-
fjárfestingar fyrir verðmæti
byggð á ókeypis kvóta.
Stundum sjá menn sjálfir
um að sverta nöfn sín.
Ógæfa
„Að mínu mati er mikilvægt að
rannsaka það sem hefur gerst frá
hruninu og til dagsins í dag,“ sagði
Guðlaugur Þór Þórðarson, Sjálfstæð-
isflokki, í samtali við mbl.is eftir fund
í viðskiptanefnd Alþingis í gær. Verk-
lagsreglur bankanna voru til umræðu.
Áhugi Guðlaugs á bönkunum er
til algjörrar fyrirmyndar. Hann er
óþreytandi við að fylgjast með
hverju skrefi þeirra. Mikil er
ógæfa samfélagsins að Guð-
laugur var heilbrigðisráðherra en
ekki viðskiptaráðherra misserin
fyrir hrun. Hann hefði án efa gætt
þess að ekki fór jafn illa og raun
ber vitni.
bjorn@frettabladid.is
Er réttlátt að fjölga í LÍÚ?
Ýmsar þeirra bóka sem skrifaðar hafa verið um hrunið varpa ljósi á við-fangsefni sem mikilvægt
er að glíma við í endurreisninni.
Þorkell Sigurlaugsson ritaði til
að mynda merka bók um hrun-
ið og stjórnun fyrirtækja. Hún
dregur skýrt fram brotalamir í
starfsháttum stjórna fyrirtækja
í aðdraganda hrunsins. Þar eru
sýndir brestir sem þarf að berja í.
Viðfangsefnið lýtur að siðferðileg-
um og klassískum gildum í fyrir-
tækjastjórnun.
Merkilegt er að félög atvinnu-
fyrirtækja skuli ekki hafa tekið
þessa bók til almennrar umræðu.
Enginn vafi er á að opin hrein-
skiptin umræða um þau efni á
vettvangi samtaka fyrirtækjanna
getur hjálpað þeim að vinna traust
almennings í landinu á ný. Þess er
þörf.
Ólafur Arnarson lýsir í bók sinni
átökum í viðskiptalífinu og pólit-
íkinni. Bókin var ekki með öllu
óumdeild. Það sem helst má læra
af henni er hvernig þjóðfélagsum-
ræðan tók á siðferðilegum álita-
efnum. Atvinnulífið skiptist upp í
hólf. Í umræðunni var ekki að öllu
jöfnu greint á milli þess sem rétt
var og rangt eftir því hvað gert
var heldur fremur eftir hinu hver
átti hlut að máli eða úr hvaða hólfi
hann kom.
Í æviminningum Sigurðar prests
og alþingismanns frá Vigur er
útskýrt hvernig Jónas frá Hriflu
innleiddi þess háttar umræðu-
hefð um atvinnulífið á öndverðri
síðustu öld. Endurtekningin var
óholl. Siðferðilega er nauðsynlegt
að lyfta umræðunni upp úr þessu
fari eigi endurreisnin að takast.
Margt bendir til að það hafi enn
ekki gerst.
Siðferðileg gildi og hólfaskipting
Bók Styrmis Gunnars-sonar um hrunið er um margt athyglisverð. Hann kemst að mjög
afdráttarlausri niðurstöðu um
einangrun Íslands. Sennilega er
þó ofmælt að Ísland sé umset-
ið. Það breytir ekki hinu að eitt
af stóru viðfangsefnunum sem
þjóðin þarf að glíma við í kjölfar
hrunsins er að losa landið úr ein-
angrun.
Í þessu ljósi þarf Ísland að end-
urmeta stöðu sína í alþjóðasamfé-
laginu. Styrmir segir réttilega að
við það endurmat eigum við ekki
að þykjast vera meiri en við erum.
Stakk á að sníða eftir vexti.
Tvær leiðir eru færar við þetta
endurmat. Önnur er sú að grund-
valla utanríkisstefnuna á tvíhliða
samskiptum við tiltölulega fá ríki.
Þá leið vill höfundur fara. Hin er
sú að grundvalla utanríkisstefn-
una á þátttöku í fjölþjóðasamtök-
um. Það er meir í samræmi við
þau sjónarmið sem að baki bjuggu
þegar Ísland gekk í NATO.
Mikilvægi þess að fá sam-
keppnishæfa mynt er augljósasta
röksemdin og brýnasta ástæðan
fyrir því að halda áfram á þeirri
braut fjölþjóðasamstarfs sem
farið var inn á fyrir sextíu árum.
Sömu pólitísku sjónarmið og þá
eru enn í gildi. Endurmatið á því
að leiða til nýrra skrefa á þeirri
braut en ekki fráhvarfs.
Miklu stærri þjóðir en við
telja sig ekki hafa bolmagn til
að grundvalla utanríkisstefnuna
á tvíhliða samskiptum og samn-
ingum. Aðalatriðið er að hrunið
kallar á nýtt mat á stöðu okkar
í alþjóðasamfélaginu. Það er í
bestu samræmi við smæð okkar
að velja leið fjölþjóðasamstarfs
eins og aðrar fullvalda smáþjóðir
í Evrópu hafa gert. Þess vegna á
að leiða í ljós hvað samningar um
Evrópusambandsaðild fela í sér.
Nýtt mat á stöðu Íslands
Það er í bestu samræmi við
smæð okkar að velja leið fjöl-
þjóðasamstarfs eins og aðrar
fullvalda smáþjóðir í Evrópu
hafa gert.
Siðferðilega er nauðsynlegt
að lyfta umræðunni upp úr
þessu fari eigi endurreisnin að
takast. Margt bendir til að það
hafi enn ekki gerst.
Auglýsingasími
Allt sem þú þarft…
S
kólastjórnendur í Tækniskólanum höfðu á fimmtudag
frumkvæði að sérlega einkennilegri aðgerð. Lokuðu þeir
á tólfta hundrað nemendur inni í um 45 mínútur og fengu
á svæðið hóp lögreglumanna og tollvarða með hunda til
að leita vímuefna í skólanum.
Spurður hvort rökstuddur grunur um meðferð vímuefna hefði
verið að baki þessu framtaki, sagði Baldur Gíslason, skólameistari
Tækniskólans, að svo hefði alls ekki verið. Að sögn Baldurs er
það skoðun stjórnenda skólans að leitin hafi haft „ákveðið for-
varnagildi“.
Nú eru forvarnir svo sannarlega veigamesti þátturinn í bar-
áttunni gegn vímuefnum, en að óska eftir rassíu lögreglu með
fíkniefnaleitarhunda ber vitnisburð um furðulega afstöðu til þess
mikilvæga starfs.
Nemendur í Tækniskólanum vita örugglega að neysla og með-
ferð vímuefna er bönnuð í og við skólann. Ekki á að þurfa inni-
lokun og leit með hundum til þess að koma þeim skilaboðum á
framfæri.
Skilaboðin, sem leit Baldurs skólameistara skilur hins vegar
eftir sig, eru að þeir nemendur sem mögulega hafa staðið í ein-
hverri tilraunastarfsemi með vímuefni eiga ekki að mæta í skól-
ann, því þar eiga þeir á hættu að vera gripnir.
Nú hefði maður talið að fátt væri mikilvægara fyrir villuráfandi
krakka en að halda þeim í skóla með öllum tiltækum ráðum frem-
ur en að hrekja þá á brott, en stjórnendur Tækniskólans virðast
ekki deila því sjónarmiði.
Leitin í skólanum bar engan árangur. Vímuefni fundust ekki
á neinum af þeim ríflega ellefu hundruð nemendum sem urðu
fyrir leitinni. Þær upplýsingar Baldurs skólameistara að fyrir-
myndin að aðgerðinni hafi verið sótt til annarra framhaldsskóla
vekur hins vegar upp spurningar um á hvaða slóðum skólayfirvöld
almennt eru í forvarnastarfi sínu.
Að gera út á óttann við að vera tekinn er ekki árangursrík aðferð
til að fyrirbyggja neyslu. Sá lærdómur er óhrekjanleg niðurstaða
áratugalangra tilrauna stjórnvalda víða um heim við að berjast
gegn fíkniefnum með sífellt þyngri fangelsisdómum.
Mun líklegra til árangurs er öflug og hispurslaus fræðsla fyrir
ungdóminn og áherslan á að ná eins snemma og hægt er til þeirra
sem eru útseldir fyrir fíkninni, áður en þeir hverfa endanlega út
fyrir garðinn.
Enn og aftur má ítreka að aðferðirnar til að minnka líkurnar á
að fíklar verði til eru þekktar. Og íslenskar rannsóknir, afrakstur
meira en tuttugu ára starfs, sýna að þetta eru ekki flókin vísindi.
Allra mikilvægasti þátturinn er að foreldrar eyði tíma með börn-
um sínum. Ein klukkustund á dag getur haft úrslitaáhrif. Það þarf
að halda börnum í íþróttum eða öðrum tómstundum, og forða þeim
frá áfengi sem allra lengst. Ef lögð er rækt við þessi þrjú atriði eru
innan við eins prósents líkur á að ungt fólk ánetjist vímuefnum.
Ótti við yfirvöld, hvort sem það er skólameistari eða fulltrúi
lögreglunnar, vegur margfalt minna.
Fíkniefnaleitin í Tækniskólanum:
Fíflalegar
forvarnir
JÓN KALDAL SKRIFAR