Fréttablaðið - 13.02.2010, Blaðsíða 23

LAUGARDAGUR 13. febrúar 2010 23
þekkt í öllum löndum að efnahags-
legur óstöðugleiki með gengisfell-
ingum og verðbólgu hittir verst
fyrir þá sem eru á lægstu launun-
um og lífeyrisþega. Traustur og
stöðugur gjaldmiðill og lág verð-
bólga er stærsti lífskjaraávinning-
ur sem hægt er að hugsa sér. Þetta
fæst með aðild að Evrópusamband-
inu.“
Bankarnir beri tjónið
Frá þessu víkur sagan að skuldum
heimilanna. Margir eru að kikna
undan þeim. Sumir hafa þegar kikn-
að. Fólk bendir á stjórnvöld, stjórn-
völd benda á bankana og bankarnir
benda bara út í loftið. Hvað ætlarðu
að gera í málinu?
„Bankarnir verða að bera þess-
ar byrðar, því við eigum ekki að
ríkisvæða kostnaðinn af hruninu.
Þegar hefur verið tryggt greiðslu-
jöfnunarúrræði með löggjöf sem
gerir öllum þorra fólks kleift að
standa í skilum. Það fólk sem var
í lagi fyrir hrun á því að vera í lagi
eftir hrun. En svo eru hinir sem
hafa viðkvæmari tekjugrunn eða
hafa jafnvel misst vinnuna, þeir
sem voru að kaupa á allra óheppi-
legasta tíma og eins þeir sem tefldu
á tæpasta vað í skuldsetningu. Í
þeim tilvikum verðum við að ætla
bönkunum að færa skuldirnar niður
í það sem greiðslugeta og veðrými
standa undir. Þeir sem fóru offari
og skulda mjög mikið eiga að fá
sömu meðferð gegn því að minnka
við sig og draga saman í einka-
neyslu. Þeir þurfa þá að vera í hóf-
legu húsnæði, á einum bíl og selja
aðrar eignir eins og sumarbústaði
og snjósleða og hvaðeina.“
Árni Páll segir mikilvægt að
bankarnir vinni hratt að þessum
málum, af því sé samfélagslegur
ávinningur. Það sé engum til góðs
að halda óraunhæfum kröfum að
fólki.
„Við eigum að gefa fólki færi á að
byrja upp á nýtt. Hingað til höfum
við rekið fólk í gjaldþrot og bankar
og aðrir kröfuhafar hafa elst við það
í áratugi og þannig þvingað það ofan
í neðanjarðarhagkerfi þar sem það
greiðir ekki skatta og verður ann-
ars flokks borgarar í eigin landi. Af
þessu er gríðarlegur samfélagsleg-
ur og mannlegur kostnaður. Það er
ekki eðlilegt að þú þurfir að taka
út lengri refsingu fyrir að fara off-
ari í fjármálum en fyrir stórfelldan
þjófnað. Engin rök eru fyrir því.“
Sagan segir okkur að íslensk þjóð
læri ekki svo glatt af mistökum. Er
ekki hætt við að bankarnir verði
komnir í gamla farið innan fárra
missera og hegði sér óábyrgt í von
um gróða?
„Auðvitað er hætta á því og þess
vegna er mikilvægt að setja þeim
strangar reglur. Stærsti hluti starf-
semi bankanna var að lána fyrir
skuldsettum yfirtökum. Viðskipta-
snillingarnir okkar tóku fyrirtæki,
gróin og góð fyrirtæki, fundu í
þeim dulda eign, bútuðu þau sundur
og komu í verð. Í þessu fólst engin
verðmætasköpun og takmarkaður
samfélagslegur ávinningur.
Svona snúningar verða ekki leyfi-
legir nema eftir mjög stífum reglum
samkvæmt nýju frumvarpi efna-
hags- og viðskiptaráðherra um fjár-
málafyrirtæki. Við þurfum líka að
taka á launakerfi bankanna sem var
út úr öllu korti og beinlínis hvatti
menn til að taka mikla áhættu og
vanrækja langtímasjónarmið.
Við sjáum nú að skortur á regl-
um leiddi til verra bankakerfis og
minni verðmætasköpunar en ella
hefði verið. Stífari reglur hefðu skil-
að meiri hagsæld – ekki minni.“
Aldrei einn sannleikur
Von er á skýrslu rannsóknarnefndar
Alþingis um bankahrunið á næstu
vikum. Mörður Árnason, flokks-
bróðir Árna Páls, velti því upp í vik-
unni hvort Samfylkingin þyrfti ekki
upp á eigin spýtur að rannsaka sinn
þátt í hruninu.
„Við höfum rætt mikið um hrun-
ið í okkar hópi en ég tel að þessi
atburðarás öll muni skýrast með
rannsóknarskýrslunni og þá munum
við auðvitað ræða hana eins og aðrir
í samfélaginu. Þá mun vonandi líka
skýrast margt um ábyrgð einstakl-
inga. Ég held að við höfum misst
af sögulegu tækifæri með því að
hafa ekki yfirheyrslur nefndar-
innar opnar. Ég held að ástandið í
samfélaginu, traust fólks, skilning-
ur á atburðarásinni og skilningur á
hvers vegna við erum í þeirri stöðu
sem við erum í væri með öðrum
hætti ef við hefðum treyst okkur til
að vinna þetta eins og alvöru þjóð
fyrir opnum tjöldum, með opnar
yfirheyrslur. Það voru að mínu mati
sorgleg mistök. Ég lagði þetta ítrek-
að til í þingræðum og í greinum
strax eftir hrunið en varð ekki var
við miklar undirtektir.“
En býstu við að útgáfa skýrslunn-
ar hafi einhverja sérstaka þýðingu?
„Hún hjálpar allavega vonandi
við að greiða úr aðstæðum og auka
skilning okkar á atburðum. Við
verðum hins vegar að hafa í huga að
sannleikurinn er aldrei einn og það
á enginn einkarétt á sannleikanum.
Jafnvel ekki vel skipuð nefnd. Þess
vegna hefði verið gagnlegt að hafa
opnar yfirheyrslur því þær veita
öllum sama aðgang að upplýsingum
á sama tíma og menn eru því frjálsir
að því að móta sér sínar eigin skoð-
anir.“
Skýr markmið í málefnum ungs fólks án atvinnu
Ungt fólk til athafna er yfirskrift verkefnis félags- og
tryggingamálaráðuneytisins sem miðar að því að greiða úr
vanda ungmenna sem hvorki eru í námi né vinnu.
Markmiðið er að enginn verði atvinnulaus lengur en í
þrjá mánuði án þess að bjóðast vinna eða önnur úrræði
sem felast í virkni í samfélaginu. Skal þessu markmiði náð
gagnvart fólki yngra en 25 ára fyrir 1. apríl og 1. september
fyrir aðra.
Vinnumálastofnun annast framkvæmdina í samstarfi við
stéttarfélög, fyrirtæki og sveitarfélög.
Fimm leiðir, sem samtals mynda 2.400 ný starfs- eða
námstækifæri fyrir ungt fólk hafa verið settar upp.
■ Allt að 450 ný námstækifæri í framhaldsskólum.
■ Allt að 700 ný námstækifæri á vegum símenntunar-
stöðva og til aðfararnáms að frumgreinadeildum.
■ Allt að 450 ný starfsþjálfunarpláss og störf við átaksverk-
efni á vegum félagasamtaka, sveitarfélaga og annarra.
■ Allt að 400 ný sjálfboðastörf.
■ Allt að 400 ný pláss á vinnustofum ásamt endurhæfing-
ar- og meðferðarúrræðum.
MEÐ UNGA FÓLKINU Árni Páll ræddi við ungt fólk í atvinnuleit
á þjónustuskrifstofu Vinnumálastofnunar á Suðurlandsbraut
í vikunni.
RÍKISSKULDABRÉFASJÓÐIR | landsbankinn.is | 410 4000
Ríkisskuldabréfasjóðir Landsbankans eru verðbréfasjóðir samkvæmt lögum nr. 30/2003 um verðbréfasjóði og fjárfestingarsjóði. Vörslufélag sjóðanna er Landsbankinn.
Rekstrarfélag sjóðanna er Landsvaki hf. Gengi hlutdeildarskírteina í verðbréfasjóðum getur bæði hækkað og lækkað. Nánari upplýsingar um sjóðina má finna í útboðslýsingu eða
útdrætti úr útboðslýsingu sjóðanna sem finna má á heimasíðu Landsbankans www.landsbankinn.is eða heimasíðu rekstrarfélagsins www.landsvaki.is. Fjárfestum er bent á að
kynna sér útboðslýsingu sjóðanna áður en fjárfest er í þeim, en þar er meðal annars ítarleg umfjöllun um þá áhættu sem felst í fjárfestingu í hlutdeildarskírteinum verðbréfasjóða.
N
B
I h
f.
(L
an
d
sb
an
ki
n
n
),
k
t.
4
71
0
0
8
-0
2
8
0
.
E
N
N
E
M
M
/
S
ÍA
/
N
M
4
10
13
Fjórar góðar leiðir
til ávöxtunar
Sparibréf meðallöngReiðubréf ríkistryggð Sparibréf stutt Sparibréf löng
*Samsetning sjóðanna 01.02.2010
Kynntu þér kostina
Komdu við í næsta útibúi Landsbankans eða hafðu samband
við Fjármálaráðgjöf Landsbankans sem veitir upplýsingar
og aðstoð við fjárfestingar í innlánum, verðbréfasjóðum og
öðrum fjárfestingarleiðum í síma 410 4040.
Landsbankinn býður upp á fjóra skuldabréfasjóði sem
fjárfesta nær eingöngu í ríkistryggðum skuldabréfum.
Sjóðirnir henta vel til reglubundins sparnaðar og hafa
á síðustu mánuðum skilað betri ávöxtun en almennir
innlánsreikningar. Einfalt er að kaupa og selja í sjóðunum
og njóta viðskiptavinir þess að enginn munur er á kaup- og
sölugengi í áskrift.
Sjóðirnir hafa sömu fjárfestingarstefnu en mismikla
vaxtaáhættu. Skuldabréf og aðrar kröfur með ábyrgð
íslenska ríkisins nema 90-100% af heildareignum sjóðanna
en innlán á bilinu 0-10%.
Ríkissku
ld
a
b
réfasjóðir Landsbanka
ns
www.landsbankinn.is