Fréttablaðið - 15.02.2010, Blaðsíða 16

16 15. febrúar 2010 MÁNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
Er ind i um h lá tur jóga
Samhjálp kvenna verður með fræðslufundí
Skógarhlíð 8, húsi Krabbameinsfélagsins,
þriðjudaginn 16. febrúar kl. 20.00.
Ásta Valdimarsdóttir fl ytur erindi um hláturjóga, sem er auðveld
aðferð til að létta lífi ð og draga úr streitu og líkamlegri vanlíðan.
Nýir liðsmenn óskast
Óskað er eftir sjálfboðaliðum sem eru tilbúnir að styðja konur sem
hafa farið í meðferð, að fræða um sjúkdóminn eða að stuðla að bættri
þjónustu við sjúklinga. Sjálfboðaliðanámskeið er ráðgert í lok febrúar.
Hafi ð samband við Samhjálp kvenna á netfang samhjalp@krabb.is
eða í síma 898 1712.
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Engir vextir
Ríkisútvarpið greindi frá því í hádeg-
inu á fimmtudag að kjarni nýrrar
Icesave-sáttatillögu væri að Íslend-
ingar greiði ekki vexti. „Íslendingar
vilja ekki fallast á greiðslu vaxta,“
var sagt. Fréttin vakti verðskuldaða
athygli enda hleypur vaxtakostnað-
urinn á hundruðum milljarða króna
ef vextirnir eru 5,5 prósent eins og
samdist um á sínum tíma. Það munar
því um hvert prósent og núll prósent
vextir þýða auðvitað núll
krónur í vaxtakostn-
að.
Staðið við fréttina
Fjármálaráðherrann brást við í
morgunútvarpinu á Rás 2 daginn
eftir með því að segja fréttina ranga.
Upplýsti hann um leið að hann hefði
beðið RÚV um að fara ekki með
fréttina í loftið. Bæði væri hún röng
og skaðleg. Ekki var orðið við þeirri
ósk. Fréttamenn hafa jú stundum
heimildir fyrir einhverju
sem ráðamenn vilja ekki eða
geta ekki staðfest. RÚV brást
heldur ekki við yfirlýsingum
ráðherrans í morgun-
útvarpinu. Mátti af því
draga þá ályktun að
fréttastofan stæði við
fréttina; kjarninn
væri að borga ekki
vexti.
Vextir
Athyglisvert var því að hlýða á fréttir
RÚV á laugardagskvöldið. Þar var
vitnað til fréttar breska blaðsins
Guardian um hugmyndir um að
breyta íslensku gjaldþrotalögunum.
Svo sagði: „Verði sú leið farin að
greiða fyrr inn á höfuðstól Icesave
skuldarinnar, eins og tillagan virðist
gefa til kynna, fæli það í sér að
Íslendingar þyrftu að greiða
lægri heildarupphæð í vexti en
gert hefur verið ráð fyrir hingað
til.“ Vextirnir voru sumsé
aftur komnir á kreik.
Sem rímar illa við
fimmtudagsfréttina um
vaxtaleysið.
bjorn@frettabladid.isF
jölmennustu pólitísku mótmæli mannkynssögunnar
áttu sér stað þann fimmtánda febrúar árið 2003, þegar
talið er að þrjár milljónir Ítala hafi sótt mótmælaað-
gerðir í miðborg Rómar. Þessi gríðarlegi fjöldi var
að mótmæla grímulausum undirbúningi fyrir árás
Bandaríkjanna og bandalagsríkja þeirra á Írak. Mótmælin
voru hluti af alþjóðlegri hreyfingu, því þennan dag mótmæltu
tugmilljónir manna um heim allan. Hér á landi voru fjölmennir
fundir í Reykjavík, á Akureyri og Ísafirði.
Baráttuhreyfingin gegn stríði í Írak naut víðtæks stuðnings
meðal almennings um víða veröld, ekki hvað síst í Vestur-Evr-
ópu. Engu að síður megnaði hún ekki að afstýra innrásinni sem
hófst rúmum mánuði síðar. Vígfúsir valdhafar létu gagnrýni
borgaranna sig litlu varða, heldur vísuðu í leyniskjöl sem þeir
einir hefðu fengið að sjá og sögðust óhræddir gangast undir
dóm sögunnar. Það er því kaldhæðnislegt að sömu leiðtogar
skuli nú vera á hröðum flótta undan sögunni.
Óhætt er að telja Íraksstríðið einhverja verstu ákvörðun
síðustu áratuga á sviði alþjóðastjórnmála. Fyrir Íraka voru
afleiðingarnar hörmulegar. Heimsbyggðin öll varð sömuleiðis
fórnarlamb þessarar innrásar, því með henni var grafið undan
mörgum þeirra stofnana og sáttmála sem stuðla eiga að friði í
heiminum. Vopnaeftirliti var misbeitt í pólitískum tilgangi og
afleiðingin verður væntanlega aukin tregða ríkja til að veita
réttar upplýsingar um vopnabúr sín, svo dæmi sé tekið.
Bandaríkin voru aðalhvataríkið að Íraksstríðinu árið 2003.
Til að ljá hernaðinum lögmæti, kappkostaði Bandaríkjastjórn
að fá samþykki öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna. Þegar ljóst
var að slík heimild fengist ekki, gripu bandarískir ráðamenn
til þess bragðs að safna vænum hópi ríkja sem gáfu innrásinni
pólitíska blessun sína. Með því var reynt að ljá stríðinu blæ
lögmætis, en mat Bandaríkjastjórnar var að einhvers konar
alþjóðleg stuðningsyfirlýsing væri nauðsynleg til að geta rétt-
mætt ákvörðunina heima fyrir. Það er því engin ástæða til að
gera lítið úr þeirri stuðningsyfirlýsingu sem ríkisstjórn Íslands
gaf við innrásaráformin.
Sú tillaga sem fram hefur verið lögð á Alþingi, að ráðist verði
í rannsókn á aðdraganda stuðnings Íslands við Íraksstríðið 2003
er því mikilvæg. Fyrr eða síðar má búast við því að íslenskir
ráðamenn verði á ný settir í þá stöðu að taka afstöðu til hern-
aðaráforma Bandaríkjanna í fjarlægum löndum. Þegar til þess
kemur er mikilvægt að geta lært af mistökunum frá 2003.
Skynsamlegast væri þó að byrgja brunninn með varanlegum
hætti. Stjórnarskrá Íslands má telja einstæð meðal stjórnlaga
ríkja heims, að hún inniheldur engin ákvæði um hvort og með
hvaða hætti stjórnvöld geti sagt öðrum ríkjum stríð á hendur. Í
tengslum við löngu tímabæra endurskoðun stjórnarskrárinnar
liggur því beint við að kippa þessu í liðinn og taka af öll tví-
mæli um heimildir ráðamanna til að styðja hernað í fjarlægum
löndum.
Rannsókn á aðdraganda Íraksstríðsins:
Við verðum að
læra af reynslunni
STEFÁN PÁLSSON SKRIFAR
UMRÆÐAN
Árni Svanur Daníelsson og
Kristín Þórunn Tómasdóttir
skrifa um samfélagsmál
Í náungasamfélagi sjáum við þarfir og hagsmuni hvers ann-
ars og virðum þau sem eru ólík
og ókunn okkur. Verkin sem
eiga að móta viðhorfið til náung-
ans eru talin upp í Biblíunni: Þér gáfuð mér að
eta, þér gáfuð mér að drekka, þér hýstuð mig, þér
klædduð mig, þér vitjuðuð mín, þér komuð til mín
(Matt. 25). Þessi verk hafa í trúarhefðinni verið
nefnd miskunnarverk og þau standa fyrir ábyrga
afstöðu til náungans og mynda grundvöll sam-
hjálpar og velferðar.
Trú og trúarmenning helst ekki óbreytt á milli
kynslóða. Hún tekur sífelldum breytingum. Við
hljótum því að spyrja okkur eftir hvaða miskunn-
arverkum er kallað í samtímanum?
Fyrir nokkrum árum var leitað til almennings
að svari við þessari spurningu. Niðurstaðan var:
Þú ert í hópnum, ég stend með
þér, ég tala vel um þig, ég geng
með þér dálítinn spöl, ég deili
með þér, ég heimsæki þig, ég bið
fyrir þér.
Þetta eru miskunnarverk
samtímans. Þau kallast á við
mannlegar þarfir eins og þær
birtast hjá okkur Íslendingum í
dag. Við viljum tilheyra stærri
heild, eiga vini og vera stolt af
landi og þjóð. Við þurfum að
finna að við sitjum ekki ein uppi með sára og erf-
iða reynslu heldur höfum pláss til að vinna úr
henni og vaxa. Við þurfum að halda reisn okkar,
líka í aðstæðum sem kreppa að. Við viljum finna
að við erum ekki ein.
Miskunnarverkin eru unnin í þágu annarra. Þau
endurspegla samfélag sem er gott að tilheyra. Þau
byggja á framtaki einstaklingsins vegna þess að
hver og einn hefur frelsi til að þjóna náunganum.
Þau marka leið sem við getum gengið saman í átt
að góðu samfélagi, náungasamfélagi.
Höfundar eru prestar.
ÁRNI SVANUR
DANÍELSSON
KRISTÍN ÞÓRUNN
TÓMASDÓTTIR
„Ég stend með þér“
Góðkunningi minn, píanóleik-ari, gítarleikari, tónlistar-
kennari, lagasmiður, söngvari og
teiknari með meiru, varð nýlega
fyrir undarlegri reynslu. Hann
var að borða morgunmat í ró og
næði þar sem hann býr í úthverfi
Parísar, þegar nokkrir lögreglu-
þjónar, gráir fyrir járnum, knúðu
dyra og sögðu að fjölskylda hans
hefði verið að reyna að hafa sam-
band við hann en án árangurs og
því farin að fá áhyggjur þungar.
Kunningi minn sýndi lögreglu-
mönnunum skilríki sín til að
sanna að þetta væri hann sjálfur
og enginn annar, og við það fóru
þeir en sögðu honum áður að tala
við lautinant Mary.
En lautinantinn var ekki við þá
stundina, svo kunningi minn byrj-
aði á því að hringja í aldraða for-
eldra sína. Af einhverjum ástæð-
um var síminn hjá honum bilaður
en hann náði sambandi gegnum
gemsa sem hann var alveg nýbú-
inn að festa kaup á, og enginn
vissi því um. Í ljós kom að foreldr-
arnir höfðu ekki reynt að ná sam-
bandi við hann og höfðu þar af
leiðandi engar áhyggjur.
Það var ekki fyrr en kunningi
minn hafði tal af lautinantinum,
sem reyndist vera kona með blíða
og mjög svo ólautinantslega rödd,
að hann gat lagt saman tvo og tvo.
Daginn áður hafði hann sem sé
verið að vinna á Netinu, og þar
sem hann var nýbúinn að dreifa
3000 auglýsingamiðum um tónlist-
arkennslu var hann á höttum eftir
svörum. En þá birtist tilkynning
á skerminum þar sem honum var
sagt að hann yrði þegar í stað að
slá inn nafn sitt og lykilorð, ann-
ars myndi vefsíða hans lokast. Í
einhverju fáti hlýddi hann þessum
fyrirmælum hugsunarlaust, og
hélt áfram að vinna.
En þarna voru að verki svika-
hrappar, og þeir notuðu nú þess-
ar upplýsingar til að komast inn á
vefsíðu hans og fiska þar upp nöfn
og tölvupóstnúmer allra þeirra
sem hann hafði verið í netsam-
bandi við gegnum tíðina, nemenda
bæði gamalla og nýrra og fjölda-
margra annarra. Þessum mönn-
um öllum sendu þeir nú tölvubréf í
nafni kunningja míns, og hljóðaði
það á þessa leið:
„Ég er í mestu nauðum stadd-
ur í frumskógum svörtu Afríku,
og þarf á hjálp að halda tafar-
laust. Viltu nú gera það fyrir mig
að senda mér 450 evrur sem allra
fyrst og leggja þær inn á með-
fylgjandi bankareikning.“ Svo
kom númer á bankareikningi í
Abidjan, en ef einhver skyldi ekki
vita það er sá staður á Fílabeins-
ströndinni.
Ekki er gott að segja hvern-
ig gamlir nemendur kunningja
míns, eða þá menn sem hann
hafði haft eitthvert lauslegt sam-
band við fyrir mörgum árum og
aldrei síðan tóku þessari orðsend-
ingu, en fáein svör fékk hann.
Einn sagði: „Á enga aura,“ annar
sagði: „Farðu til andskotans.“ En
sá þriðji brást þannig við að hann
reyndi þegar í stað að hafa sam-
band við kunningja minn í heima-
síma hans en árangurslaust, því
sá sími var sem sé bilaður eins og
áður var sagt. Og þá hringdi hann
í lögregluna með þeim árangri að
lautinantinn gerði menn sína út af
örkinni.
Kunningi minn vildi nú gera
eitthvað í málinu og senda tölvu-
bréf til að leiðrétta þann misskiln-
ing sem kynni að hafa orðið. En þá
brá svo við að hann gat það ekki,
hann gat einungis tekið á móti
bréfum en ekki sent þau. Einhver
hafði sem sé klagað hann fyrir
„misnotkun á tölvupósti“, eins
og það mun vera kallað, og þess
vegna hafði netsambandi hans
við umheiminn verið lokað með
þessum hætti. Allar tilraunir til
að útskýra málið fyrir viðeigandi
aðilum hafa reynst árangurslaus-
ar til þessa, og við það situr enn.
En í þessu hálfgildings iðju-
leysi veltir hann fyrir sér þeirri
spurningu hvers vegna hann hafi
verið svona trúgjarn. Þegar hann
rifjar upp fyrir sér tölvubréf-
ið sem kom öllu af stað minnist
hann þess að í því voru nokkr-
ar slæmar stafsetningarvillur og
jafnvel málvillur að auki; hann
átti því að geta sagt sér sjálfur
að þarna lægi fiskur undir steini.
Telur hann að dómgreindarleys-
ið hafi stafað af því að hann varð
skyndilega dauðhræddur um að
missa af svörum við auglýsing-
unni um tónlistarkennslu. En er
þetta einhlítt? Æfintýri kunn-
ingja míns er ekkert einsdæmi;
margir hafa fengið tölvubréf sem
eru augljóslega runnin undan
rifjum einhverra svindlbraskara
og gengið í gildruna. Samkvæmt
frönskum blaðafréttum er þetta
að færast í aukana og tekur á sig
alls kyns myndir, m.a. fá menn
bréf sem svo látið er heita að séu
frá skattyfirvöldum og boða mikl-
ar endurgreiðslur; eru þeir beðnir
um upplýsingar um bankareikn-
inga o. fl. svo hægt sé að leggja
þessar fúlgur inn. Viðvaranir
stoða lítið. Svo er að sjá að þegar
Netið er annars vegar verði dóm-
greindin oft að láta í minni pok-
ann.
Í frumskógum Afríku
EINAR MÁR JÓNSSON
Í DAG | Netið og hættur þess