Fréttablaðið - 18.02.2010, Blaðsíða 24

24 18. febrúar 2010 FIMMTUDAGUR
UMRÆÐAN
Eline McKay skrifar
um niðurskurð til kvik-
myndagerðar
Það er eitt sem við erum að gleyma hér
á Íslandi í okkar von-
leysi og stjórnleysi. John
Lennon er hjá okkur.
Við Íslendingar erum
að veita mikla raforku í ljósið
hans Lennons: Imagine Peace
Tower. Ég legg til að við förum
líka að leggja til hugarorku.
Það liggur eitthvað í loftinu
núna og ekki bara hér. Heimur-
inn er orðinn svo vondur núna að
þetta gengur bara ekki lengur. Og
heimurinn lítur til Íslands. Það
líður öllum illa. Ég var í London í
nóvember og andlit fólksins voru
samanherpt. Ég sat úti á kaffihúsi
og tók eftir konu í fjöldanum sem
hágrét og öllum fannst það bara
eðlilegt.
Hér heima er rannsóknar-
skýrslan væntanleg og það er
búist við illindum. Þegar ég stakk
upp á að mæta á Austurvöll og
syngja: „The Sun will come out
tomorrow“, þá mættu þrjár konur
og einn lögreglubíll.
Vandamálið er að við verðum
að fara að tala saman, en vitum
ekki hvernig við eigum að fara
að því.
Þegar fólk byrjaði að tala
saman á sjöunda áratugnum, varð
til hippamenning frelsis og skap-
andi listamanna. En eftir því sem
fólk talaði meira saman, þá komu
ýmis ljót graftarkýli samfélags-
ins í ljós, sem að varð að stinga á.
Blökkumenn risu upp, konur risu
upp, en kannski stærsta uppris-
an var gegn stríðinu í Víetnam.
Kjarkur hinna fékk svo einnig
samkynhneigða til að
rísa upp.
Öll þessi barátta varð
fyrir gífurlegum áföll-
um sem þaggaði niðri í
okkur öllum. Mótmælin
urðu ofbeldisfull, leið-
togar þeirra myrtir og
ofan á allt saman kom
AIDS.
Það sem John og Yoko
lærðu af þessu öllu var,
að við gerðum öll mistök.
Við snerumst gegn hvert öðru og
soguðumst inn í markaðshyggj-
una og óttann.
Það er ekkert jafn lamandi og
óttinn, og hann hefur alltof lengi
fengið að vera við stjórn í heim-
inum. Við erum öll mannleg og
því miður fylgja mannlegu eðli
breyskleikar, eins og græðgi og
afbrýðisemi þó yfirleitt sé það
nú óttinn í raun sem kyndir undir
þessar tilfinningar. Listamenn
féllu í þá gryfju að fara að líta á
sjálfa sig sem söluvöru og buðu
þannig sjálfsniðurrifið og ótt-
ann velkominn, því ekkert þagg-
ar jafn mikið niður í listamanni
eins og óttinn um að vera ekki
nógu góður. Viðbrögð karlmanna
við kvennabaráttunni skapaði gjá
á milli kynjanna sem hefur enn
ekki verið brúuð. Við gerðum ást-
ina að ómerkilegri söluvöru kyn-
lífs. Og ekki nóg með það, heldur
tókst okkur líka að gera sjálfs-
virðinguna að söluvöru, tengja
hana við peninga og stærð jepp-
ans sem fólk keyrir á.
Femínistinn Barbara Roberts
sagði á áttunda áratugnum: „So
long as men are at war against
women, peace for all of human-
kind cannot exist, and there is
no safe place on earth for any of
us.“
Heimurinn í dag er lamaður.
Írak og Afganistan eru annað
Víetnam og enginn þorir að segja
neitt því við erum öll svo buguð.
Við konur erum búnar að þegja
mjög lengi, en ég held að við séum
allar búnar að vera að bíða eftir
því að stríðsöxin verði grafin á
milli kynjanna. Við erum öll að
verða svolítið hungurmorða af
ástleysi. Ef við vinnum okkur út
úr þessu saman, í ást á milli kynj-
anna, þá verða hin vandamálin lít-
ilfjörleg og auðveld að leysa.
Við kvikmyndagerðarmenn
höfum lengi barist eins og hund-
ar um kjötlaust bein. En við erum
allt í einu komin í þá stöðu að
konur eru við völd og þær beita
aðferðum kattarins. Kettir eiga
það til í miðjum slag að kyssa
andstæðing sinn á nefið. Þetta
afhjúpar andstæðinginn alveg og
ruglar hann í ríminu.
Þetta gerði Katrín Jakobs við
okkur, hún kyssti okkur á nefið
og við urðum hljóð. Mamma
sagði: „Svona er þetta bara“ og
rétti okkur eplið af skilnings-
trénu. Og við verðum að bíta í það
súra epli og skilja niðurskurðinn.
Og við gerum það.
En það sem situr í mér er, af
hverju þessi atvinnugrein í heild
sinni sem hefur nú árum saman
barist um kjötlaust bein. Nú,
árið 2010, átti fjárveiting í Kvik-
myndasjóð að vera 700 milljón-
ir, sambærileg við Þjóðleikhús
Íslendinga. Hún er hins vegar í
raun 450 milljónir.
Menningin er leið til að tjá
raddir fólksins í formi listgreina.
Platon benti réttilega á að rithöf-
undar væru hættulegir því þeir
hafa tilhneigingu til að segja
sannleikann. En við megum ekki
vera hrædd við sannleikann. Og
stjórnvöld mega ekki vera hrædd
við að hlusta á raddir fólksins.
Ef sannleikurinn er óréttlæti
og stuldur á peningum í öllum
stjórnkerfum og bönkum, þá er
það okkar menningarlega uppeldi
sem gerir okkur kleift að hlusta
með opnum huga fyrirgefningar-
innar, og fara að byggja upp að
nýju.
Nú erum við í þeirri stöðu að
við verðum að fara að tala saman.
Því meir sem við tölum þá á
eflaust eftir að koma fram ein-
hver skítur, því það gerist þegar
stungið er á kýli. En Vigdís for-
seti er búin að segja okkur hver
sé lausnin við því, með góðlátlegu
brosi. „Lærum að tala saman án
þess að rífast. Verum sammála
um að vera ósammála. Hlustum
á hvert annað.“
Og við verðum að fara að hlusta
á hvert annað. Hverja einustu
rödd. En þegar raddirnar byrja
að flæða, þá er það menningin
sem veitir þeim skjól.
Þess vegna set ég eðlilega
spurningarmerki við þá stefnu
stjórnvalda að drepa niður menn-
inguna og hrekja listamenn úr
landi. Mér finnst ekki úr lagi að
kynna sér stefnu annars forseta,
að nafni Franklin Roosevelt, en
hans aðferð við að koma Banda-
ríkjunum út úr kreppunni miklu,
var að glæða vonina í brjósti
fólks. Hann gerði það með því
að dæla peningum í menningu
og umhverfið. Fór hreinlega út í
það að virkja skógrækt og garð-
yrkju til að fólk sæti ekki heima
atvinnulaust.
Við kvikmyndagerðarfólk
höfum lengi barist fyrir því að
það verði farið að líta á menning-
una sem virðingarverða atvinnu-
grein sem skili sér margfalt aftur
til samfélagsins.
En þessi barátta í sjálfu sér
er fáránleg. Eins og Balti sagði:
„Það vill enginn vera þar sem
er ekki náttúra og menning.“ Og
við vitum það öll, með hliðsjón af
sögunni að raunveruleg velmeg-
un helst í hendur við menningu á
háu plani.
Addi Knúts talaði um hvað
við ætluðum að verða þegar við
verðum stór. Ef við förum nú að
hugsa Upp, upp mín sál, og lyft-
um okkur upp á hærra menning-
arlegra plan, þá getum við séð
hlutina í miklu víðara samhengi.
„Ég er svona stór,“ segja börnin
og lyfta höndum til himins.
Við mættum á fund hjá Kvik-
myndasjóði prúð og stillt. Enda
ekki nema von því við vorum að
mæta á teppið hjá skólastjóran-
um okkar. En skóli er ekkert án
nemenda sinna, og við sem börn
gefumst aldrei upp. Við erum
öll reiðubúin að vinna sem sam-
herjar við að efla skólann okkar,
læra af hvort öðru, gróðursetja
nokkrar listaspírur úti í móa ef
við höfum ekkert annað að gera.
En þolinmæðin á sér sín tak-
mörk og börn hafa lag á að finna
sér nýjar leiðir, til dæmis með því
að flytja úr landi. Þetta er spurn-
ing um að leyfa okkur að prúð-
búast, upphefja sjálfsvirðingu
okkar, tungu, og sögu og leggja
Íslandi lið.
Höfundur er leikkona, handrits-
höfundur og leikstjóri og starfar
við íslenska kvikmyndagerð.
Úr samtali meðal kvikmyndagerðarfólks
ELINE MCKAY
Þetta gerði Katrín Jakobs við
okkur, hún kyssti okkur á nefið
og við urðum hljóð. Mamma
sagði: „Svona er þetta bara“ og
rétti okkur eplið af skilnings-
trénu. Og við verðum að bíta í
það súra epli og skilja niður-
skurðinn. Og við gerum það.
Potta- og pönnubúðin þín
Rúmlega 100 tegundir í boði! Allar með afslætti!
Komdu á potta- og pönnudaga og sparaðu þúsundir!
Stórir pottar • litlir pottar • skaftpottar • þrýstipottar
fonduepottar • gufusuðupottar • djúpar pönnur
grunnar pönnur •pottapönnur • grillpönnur •wok-pönnur
pönnukökupönnur • ál • stál • pottjárn • keramik • teflon • títan
Pottar Pönnur!
Sparaðu þúsundir, yfi r 100 tegundir í boði en aðeins í nokkra daga.
&
Afsláttur á öllum
pot um p m
Nýtt kortatímabil