Fréttablaðið - 01.03.2010, Qupperneq 16

16 1. mars 2010 MÁNUDAGUR
UMRÆÐAN
Kjartan Þór Eiríksson skrifar um upp-
byggingu sjúkrahúss að Ásbrú
Stefna Þróunarfélags Keflavíkurflug-vallar (Kadeco) um uppbyggingu á
Ásbrú var unnin á árunum 2007-2008. Hún
byggir fyrst og fremst á styrkleikum og
samkeppnishæfni Íslands, með áherslu á
Reykjanes. Tvö stærstu áhersluatriðin í
þeirri stefnumótun, fyrir utan miðlæga
staðsetningu Íslands á heimskortinu, eru upp-
bygging á heilsuklasa, svonefndu heilsuþorpi, og
orkuklasa á Ásbrú. Þar eru skilgreind nærtæk og
traust tækifæri til tekjuöflunar og uppbyggingar
fyrir samfélagið allt.
Þróunarverkefnið Ásbrú hefur gengið framar
björtustu vonum og er í dag sjálfbært hvað varð-
ar tekjur og fleiri þætti. Það þýðir með beinum
orðum að verkefnið er ekki rekið fyrir skattfé
heldur er tekna aflað með sölu og leigu eigna á
sjálfu svæðinu. Þá hefur verkefnið nú þegar skilað
miklum beinum hagnaði í ríkissjóð sem nýst hefur
og mun nýtast til uppbyggingar á m.a. mennta- og
velferðarkerfi þjóðarinnar. Það fjármagn er einn-
ig verið að nýta til áframhaldandi uppbyggingar
á Ásbrú eftir þau áföll sem dundu yfir við brott-
hvarf Varnarliðsins árið 2006 með tilheyrandi
atvinnuleysi og erfiðleikum.
Uppbygging Heilsuþorps
Burðarásinn í heilsuuppbyggingunni er nýting
sjúkrahússins á Ásbrú. Endurbygging þess mun
mynda kjarna sem eykur aðdráttarafl svæðisins
fyrir öðrum aðilum í heilsutengdri þjónustu og
enn sterkari grundvöllur skapast fyrir myndun
heilsuþorps á Ásbrú. Það leiðir til fjölmargra
möguleika er varða uppbyggingu á heilsutengdum
ferðaiðnaði á Reykjanesi og Íslandi í heild.
Framkvæmdirnar við spítalann munu marg-
falda verðgildi annarra eigna ríkissjóðs á svæðinu
sem tengjast uppbyggingu heilsuþorps á Ásbrú.
Þær eignir komast þá í leigu og sölu og skila þar
af leiðandi tekjum til ríkissjóðs sem annars hefðu
ekki komið til.
Í dag er staðan sú að margar eignir standa
tómar og mikill kostnaður fellur til við rekstur
þeirra án þess að þær gefi tekjur. Sumar þeirra
hafa jafnvel ekki möguleika á að gefa tekjur í
núverandi ásigkomulagi. Því hefur verið unnið að
því hörðum höndum að skapa nýtingargrundvöll
fyrir þessar eignir og þar með að skapa virði úr
þeim.
Hagkvæm ráðstöfun á eignum ríkisins
Áætlað er að sú vinna er lýtur að rekstri og endur-
byggingu spítalans skili um 300 fjölbreyttum
störfum er skapi mikið virði. Skatttekjur hins
opinbera af launum þessara 300 starfsmanna
eru áætlaðar tæpar 300 milljónir á ári. Því verða
sjálfbærar árlegar tekur hins opinbera hærri en
bein fjárfesting Þróunarfélagsins í þessu
verkefni.
Á tímum mikils og vaxandi atvinnuleysis
mun sú aðgerð að fækka atvinnulausum
um 300 spara hinu opinbera um 500 millj-
ónir króna á ári. Atvinnuleysi er nú þegar
mest á Suðurnesjum og stefnir í aukn-
ingu þess. Á tímum niðurskurðar og
þrenginga er mikilvægt að nýta þá fjár-
muni sem ríkið hefur úr að spila á sem
skynsamastan hátt.
Mögulegar tekjur af sölu flugsæta til
erlendra heilsuferðamanna og aðstandenda gætu
numið um 800 milljónum á ári fyrir íslensk flug-
félög og eru þá ótalin öll önnur áhrif sem uppbygg-
ingin hefur almennt á ferðaþjónustu í landinu.
Rétt er að geta þess að óumflýjanleg útgjöld rík-
isins vegna spítalans væru 60 milljónir á þessu
ári. Þau útgjöld eru í tengslum við almennan
rekstur húsnæðisins og rafmagnsbreytinga sem
Kadeco ber lagaleg skylda til að framkvæma fyrir
októberlok. Því fjármagni má að mati félagsins
betur verja með þeim hætti að Kadeco leggi 100
milljónir sem hlutafé í nýtt félag, Seltún, sem mun
eiga og endurbæta spítalann og leigja hann út.
Leigusamningur milli aðila er á allan hátt hefð-
bundinn langtímaleigusamningur er miðar að því
að það fjármagn og aðrar eignir sem lagðar eru
inn í félagið skili ásættanlegum og góðum arði.
Auk þess sem fjárfestingin mun skila miklum arði
af öðrum eignum sem komast í not við endurbygg-
ingu spítalans. Áhættan varðandi leigu er síðan
lágmörkuð með sterkri fjármögnun leigutaka og
ýmsum leiguákvæðum er tryggja hagsmuni leigu-
sala. Einnig mun sá mannauður er starfar við spít-
alann skila beinum arði inn í íslenskt þjóðarbú
með störfum hér á landi en ekki erlendis.
Nýting sóknarfæra
Ísland á mikil sóknarfæri í heilsutengdri ferða-
þjónustu. Allar tölur og gögn benda til þess að
þekking og færni íslenskra heilbrigðisstarfs-
manna sé í fremstu röð. Þá er hér um að ræða
metnaðarfullt nýsköpunarverkefni sem á mögu-
leika á að verða hluti af mun stærri heilsutengdum
nýsköpunar- og þróunarmöguleikum á Íslandi.
Þá eru ótalin þau tækifæri sem skapast fyrir allt
það fólk sem hefur menntað sig og starfar í þess-
um stéttum og myndi að öðru óbreyttu ekki sjá
tækifæri til að nýta sína þekkingu hér á Íslandi
á næstu árum. Glötun á slíkri þekkingu úr landi
gæti leitt til margþættra vandamála ef af yrði.
Með endurbyggingu sjúkrahússins er Kadeco
að skapa mikinn beinan og óbeinan ábata fyrir
íslenska ríkið. Með uppbyggingu heilsuþorps á
Ásbrú er Kadeco því að sinna sínu hlutverki um að
færa svæðið í arðbær borgaraleg not með hámörk-
un jákvæðra áhrifa fyrir samfélagið, þar með talið
sköpun nýrra starfa.
Höfundur er framkvæmdastjóri Þróunarfélags
Keflavíkurflugvallar (Kadeco).
Staðreyndir um heilsuþorp
TÓMAS MÁR
SIGURÐSSON
KJARTAN ÞÓR
EIRÍKSSON
Samstarf um verðmæta-
sköpun og hagvöxt
UMRÆÐAN
Tómas Már Sigurðs-
son skrifar um ís-
lenskt atvinnulíf
Ísland stendur á tíma-mótum um þessar
mundir og sú efnahags-
lega umgjörð sem nú
eru lögð drög að verð-
ur arfleifð næstu kynslóða. Til
að tryggja framtíðarlífskjör á
Íslandi hlýtur stefnumörkun
stjórnmálaforystunnar að miða
að hámörkun hagvaxtar og um
leið hagsældar.
Á slíkum tímamótum er nauð-
synlegt að góð samstaða og sam-
starf eigi sér stað á milli stjórn-
valda og aðila vinnumarkaðarins.
Fjalla þarf af hagsýni og for-
sjálni um hugsanlegar lausnir
á augljósum ögrunum íslensks
efnahagslífs og tryggja heildar-
hagsmuni innan hagkerfisins og
eflingu þess til framtíðar.
Rétt er að halda því til að haga
að verkefnið framundan er risa-
vaxið og snertir alla fleti sam-
félagsins; heimilin, atvinnulífið
og hið opinbera. Frá hausti 2008
hafa íslensk heimili orðið fyrir
verulegum skakkaföllum á borð
við hækkun skulda, tekjuskerð-
ingu, atvinnumissi og hækkað
verðlag. Lífskjör hafa versnað
og standast ekki lengur saman-
burð við það sem gerist í þeim
löndum sem við berum okkur
saman við.
Það sama er upp á teningnum í
atvinnulífinu, þar sem fyrirtæki
búa við skuldaklafa, kostnaðar-
hækkanir, samdrátt eftirspurn-
ar, verulega laskað fjármögnun-
arumhverfi og mikla óvissu um
flesta þætti rekstrarumhverf-
is. Að auki einkennist viðhorf
til atvinnulífs af tortryggni og
stundum mætti jafnvel ráða af
umræðunni að stór hluti þess sé
annaðhvort talinn óæskilegur
eða óþarfur.
Til viðbótar við þennan vanda
er staða ríkisfjármála í ólestri.
Mikill kostnaður féll á ríkis-
sjóðs vegna hruns bankanna
og samhliða lækkuðu skatttekj-
ur verulega vegna samdrátt-
ar í hagkerfinu. Vegna mikillar
útgjaldaþenslu síðustu ára standa
stjórnvöld því frammi fyrir
gríðarlegum fjárlagahalla sem
ekki verður brúaður nema með
aðgerðum sem beint eða óbeint
skerða lífskjör allra Íslendinga.
Við lausn þessa vanda er nauð-
synlegt að horfa á samspili mis-
munandi eininga hagkerfisins.
Fyrirtæki og heimili mynda
saman órofa heild sem almenn
velferð byggir á. Heimilin eru
uppspretta fjármagns, vinnu-
afls, hugmynda og neyslu sem
eru grundvöllur atvinnustarf-
semi. Að sama skapi þurfa heim-
ilin á atvinnu að halda til að
draga björg í bú. Á þessu sam-
spili hvílir svo rekstur hins opin-
bera. Eftir því sem lífskjör heim-
ila batna og tekjur fyrirtækja
aukast, þeim mun betur gengur
að standa undir sameiginlegri
þjónustu og því velferðarkerfi
sem við Íslendingar viljum að sé
til staðar.
Til að tryggja hag atvinnulífs,
heimila og hagkerfisins í heild
þurfa stjórnvöld fyrst og fremst
að stuðla að framleiðni, verð-
mætasköpun og hagvexti. Ein-
göngu þannig má gera ráð fyrir
varanlegum bata efnahagslífsins
sem gerir kleift að skapa störf
fyrir þær fjölmörgu
vinnufúsu hendur sem
nú eru án atvinnu, móta
rekstrarumhverfi sem
dregur til sín nauðsyn-
lega fjárfestingu og
viðheldur mannauði og
mynda sterka og var-
anlega skattstofna sem
standa undir sameigin-
legri þjónustu.
Þegar aðgerðir stjórn-
valda á undanförnum mánuðum
eru skoðaðar í þessu ljósi valda
þær verulegum vonbrigðum. Þar
bera hæst vanhugsaðar skatta-
breytingar, sem draga úr hvata til
verðmætasköpunar og fjárfest-
ingar, og fórna þannig efnahags-
legum bata að því er virðist fyrir
hugmyndafræðileg gildi. Að auki
hafa stjórnvöld skapað ný vanda-
mál með handahófskenndri íhlut-
un í einstakar atvinnugreinar.
Almennt má segja að stjórnvöld
hafi ekki sýnt nægilegan skiln-
ing á mikilvægi verðmætasköp-
unar og hagvaxtar til úrlausnar
á vanda hagkerfisins.
Það veldur einnig vonbrigð-
um hvernig samskiptum stjórn-
valda og atvinnulífs hefur verið
háttað að undanförnu. Einstreng-
ingsháttur, tortryggni og skort-
ur á samstarfsvilja eru orð sem
því miður lýsa ástandinu vel.
Við stöndum hinsvegar á slíkum
tímamótum að önnur nálgun er
nauðsynleg. Þrátt fyrir að mál-
efnalegur ágreiningur geti ríkt á
milli atvinnulífs og stjórnvalda er
engu að síður mikilvægt að upp-
byggileg umræða um áherslur og
stefnu eigi sér stað.
Árlegt Viðskiptaþing Við-
skiptaráðs Ísland er vettvang-
ur fyrir umræðu af þessu tagi
þar sem fulltrúar atvinnulífs og
stjórnvalda skiptast á skoðunum
um málefni sem ofarlega eru á
baugi hverju sinni. Á Viðskipta-
þingi fyrir réttu ári benti forsæt-
isráðherra réttilega á að ýmislegt
mætti betur fara í ranni íslensks
viðskiptalífs og að mikilvægt
væri að samfélagsleg ábyrgð fyr-
irtækja yrði í forgrunni við end-
urreisn hagkerfisins. Síðan þá
hefur atvinnulífið sýnt vilja til
úrbóta í verki og má þar nefna
framlengingu kjarasamninga í
haust til að tryggja frið á vinnu-
markaði, stóraukna áherslu á
heilbrigða stjórnarhætti, upp-
lýsingamiðlun, gagnsæi og
jafnréttismál.
Í ár bar Viðskiptaþing yfir-
skriftina „Er framtíð fyrir
íslenskt atvinnulíf?“. Þó svo að
atvinnurekendur séu uggandi um
framtíðina er svarið við spurning-
unni augljóst. Á meðan Ísland er
í byggð er framtíð fyrir atvinnu-
lífið. Það sem hinsvegar ræður
lífskjörum hér til framtíðar er
hvernig gengur að koma almenn-
um atvinnurekstri aftur á rétt-
an kjöl, hvernig gengur að skapa
verðmæti, störf og skatttekjur.
Þar kemur til kasta stjórnvalda
og samstarfs þeirra við atvinnu-
líf. Eins og fram kom á Viðskipta-
þingi í síðustu viku eru fulltrú-
ar stjórnvalda og atvinnulífs
að þessu leyti sammála. Í ljósi
þess er það mín von að fulltrúar
atvinnulífs og stjórnvalda leggi
meiri rækt við skilvirkt og upp-
byggilegt samstarf sem færir
okkur nær markmiðum um verð-
mætasköpun, hagvöxt og endur-
reisn hagkerfisins. Við höfum
ekki efni á öðru.
Höfundur er formaður
Viðskiptaráðs Íslands.
Auglýsingasími
Allt sem þú þarft…
Pósthúsið | Suðurhraun 1 | S: 585 8300 | www.posthusid.is
og af því tilefni minnum við
íbúa höfuðborgarsvæðis
og Akureyrar að moka
gangveginn að húsum
sínum til að tryggja
aðgengi blaðbera
Fréttablaðsins
að lúgu.
Með fyrirfram þökk,
Úti er farið að snjóa .......