Fréttablaðið - 02.03.2010, Qupperneq 22
2. MARS 2010 ÞRIÐJUDAGUR2 ● fréttablaðið ● karlar og krabbamein
Krabbamein karla hefur of
lengi verið feimnismál að
mati Gústafs Gústafssonar hjá
Krabbameinsfélagi Íslands.
Hann hvetur karla til að safna
yfirvaraskeggi og vekja þannig
athygli á málefninu.
„Við ætlum sem fyrr að hafa húm-
orinn að vopni og gera mikið grín
að karlmönnum þótt undirliggj-
andi sé auðvitað alvaran,“ segir
Gústaf um átak Krabbameins-
félagsins, Karlmenn og krabba-
mein, sem verður haldið á lofti
í marsmánuði. Boðskapurinn
er skýr: Að fækka dauðsföllum
vegna krabbameina í karlmönn-
um á Íslandi.
„Helsta vandamál okkar er
í fyrsta lagi að umræðan um
vandamálið er afskaplega lítil
og ber keim af ákveðinni feimni.
Í öðru lagi að engin skipulögð
skimun fer fram vegna krabba-
meina í karlmönnum og er það
eitt af baráttumálum okkar að
koma slíku af stað, þá sérstak-
lega leit að ristilkrabbameinum,“
segir Gústaf en eitt aðalmarkmið
með hinni húmorísku nálgun er
að auka umræðuna.
Hann segir konur almennt mót-
tækilegri fyrir almennum skila-
boðum og auðveldara sé að höfða
til skynsemi þeirra þegar kemur
að heilbrigðismálum. Af einhverj-
um sökum svari karlmenn slíku
verr og því greinist krabbamein
oft seinna hjá þeim sem geri alla
meðferð erfiðari. „Við teljum að
nálgast þurfi karlmenn öðruvísi
en konur þegar kemur að svona
málum. Það er erfiðara að vekja
athygli þeirra á heilbrigðismál-
um og því ætlum við að nota
húmorinn til þess,“ segir Gústaf.
Krabbameinsfélagið hefur því
fengið til liðs við sig valinkunna
grínista sem flestir munu safna
skeggi í tilefni af átakinu.
Misjafnar skoðanir eru á yfir-
varaskeggi. Það er vissulega karl-
mennskutákn en mörgum þykir
það sérlega fyndið fyrirbæri.
„Okkur fannst það eiga mjög vel
við hér á landi þar sem yfirvara-
skegg hefur ekki verið vinsælt
síðan á diskótímabilinu,“ segir
Gústaf glaðlega. Hann telur hins
vegar að skeggið muni auðvelda
umræður um hluti sem annars er
erfitt að ræða.
Átakið Karlmenn og krabba-
mein stendur fram til 26. mars
en Krabbameinsfélagið efnir til
landssöfnunar um næstu helgi, 6.
til 8. mars. Þá verða seldir pinn-
ar í laginu eins og yfirvaraskegg.
Einnig verður haldið úti síðunni
www.karlmennogkrabbamein.is
þar sem karlmenn verða hvattir
til að safna yfirvaraskeggi.
Gústaf er þegar búinn að safna
myndarlegri mottu. „Þetta er
frekar óþægilegt en venst vel.
Þetta fer aðallega í taugarnar á
konunni minni,“ segir hann hlæj-
andi og bætir við að hann voni að
sem flestir skrái sig til þátttöku,
safni skeggi og geri það sem þeir
geta til að opna umræðuna um
karlmenn og krabbamein. - sg
Með húmorinn að vopni
Gústaf hefur sjálfur safnað myndarlegri mottu og vonast með því að umræður aukist
um karlmenn og krabbamein. FRÉTTABLAÐIÐ/STEFÁN
„Einhverra hluta vegna höfum
við karlmenn orðið eftir í um-
ræðunni þegar krabbamein er
annars vegar. Það þarf aðeins að
ýta við okkur,“ segir gamanleik-
arinn Sigurður Sigurjónsson en
hann tekur þátt í Mottumars, her-
ferð Krabbameinsfélags Íslands.
„Við erum ekkert að fara að
hneyksla fólk, þetta er náttúrlega
alvarlegt mál. Við ætlum ekki að
gera grín að sjúkdómnum held-
ur frekar hvernig við karlmenn
nálgumst þetta umfjöllunarefni.
Lítum kannski í eigin barm en við
karlmennirnir getum verið svo-
lítið vitlausir í þessum efnum og
þurfum að taka okkur á. Það þarf
bara að nálgast þetta tæpitungu-
laust og á fordómalausan hátt og
við viljum hvetja fólk til að ræða
þessi mál opinskátt og hætta öllu
pukri.“
KARLMENN ÞURFA AÐ TAKA SIG Á
Sigurður Sigurjónsson vonast til að
karlmenn taki við sér þegar talað er
tæpitungulaust um krabbamein.
„Nei, ég er ekkert feiminn við það,“
segir Þorsteinn Guðmundsson leik-
ari þegar hann er spurður hvort
ekki sé vandasamt að grínast með
svo alvarleg mál eins og krabba-
mein. „Ég geri bara eins og ég er
vanur; velti upp öðrum hliðum og
grínast með þetta mál sem er bæði
feimnismál og háalvarlegt líka.
Grín er góð leið til að opna umræð-
una. Ég vona að það veki karlmenn-
ina til umhugsunar.
Eins og þau segja hjá Krabba-
meinsfélaginu þá skiptir svo
miklu máli að leita til réttra aðila
ef menn halda að eitthvað sé að
sér, ekki vera með neina vitleysu.
Karlmenn humma hlutina fram af
sér og segja bara: „Þetta er ekkert,
ég nenni ekki að láta tékka á mér.“
Það er mjög varasamt.“
ENGA VITLEYSU
Þorsteinn Guðmundsson segir mikil-
vægt að þora að leita aðstoðar.
Tilfellum ristilkrabbameins hefur
fjölgað hér á landi á undanförnum
50 árum, eins og víðar í hinum vest-
ræna heimi. Ristilfélagið var stofn-
að í júní síðastliðnum. Það er skip-
að heilbrigðisstarfsfólki og líka ein-
staklingum sem hafa reynt þennan
sjúkdóm, annaðhvort á eigin skinni
eða sem aðstandendur. Magnea
Guðmundsdóttir, skrifstofumað-
ur hjá Endurmenntun Háskóla Ís-
lands, er formaður Ristil félagsins.
Sjálf missti hún nákominn ætt-
ingja úr ristilkrabbameini fyrir
þremur árum og ákvað þá að fara í
rannsókn þótt hún væri einkenna-
laus. Hún greindist þá með mein en
nægilega snemma til að hægt væri
að komast fyrir það.
Ristilfélagið var stofnað til að
þrýsta á stjórnvöld að auka for-
varnir gegn þeim skæða vágesti
sem ristilkrabbi er. Þar er leit
að því á forstigum, með skimun í
endaþarmi, árangursríkasta leið-
in í baráttunni, að sögn Magneu.
Félagið stendur fyrir fundi 24.
mars í húsi Krabbameinsfélagsins
í Skógarhlíð. Þar verður gerð grein
fyrir þeirri vinnu sem búið er að
leggja í rannsóknir og forvarnir á
undanförnum árum. Fundurinn er
opinn öllum sem hann vilja sækja.
„Ristilkrabbi er orðin önnur al-
gengasta dánarorsök af völdum
krabbameina,“ segir Magnea.
„Það urðu mikil vonbrigði þegar
undirbúningur að skipulagðri
leit að því var sleginn út af borð-
inu hér á síðasta ári og 20 millj-
óna upphæð sem sett hafði verið
á fjárlög árið 2008 var dregin til
baka. Það sýnir áhugaleysi hjá
heilbrigðisyfirvöldum.“ - gun
Leit árangursríkasta leiðin
Magnea segir opinn fund verða um ristilkrabbamein og þá vinnu sem búið er að
leggja í rannsóknir á því í húsi Krabbameinsfélagsins 24. mars. FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
Leikararnir og grínistarnir Þor-
steinn Guðmundsson, Sigurður
Sigurjónsson, Karl Ágúst Úlfs-
son, Örn Árnason og Þórhallur
Sigurðsson leggja allir Krabba-
meinsfélagi Íslands lið í herferð-
inni Mottumars. Þeir unnu saman
að gerð sjónvarpsauglýsinga en
herferðinni er beint sérstaklega
að körlum. Eins og félaganna er
von og vísa verða auglýsingarn-
ar á léttu nótunum þótt efnið sé
alvarlegt.
„Auglýsingarnar eiga að vekja
fólk til vitundar og koma umræð-
unni af stað. Við grínumst ekki
með veikindin sem slík, aðallega
það að verið sé að fitla við við-
kvæma staði,“ segir Örn og hlær.
„Þetta á kannski eftir að stuða
einhverja en þetta á að vekja um-
ræðu um að þarfir karlmanna
séu fyrir hendi á þessu sviði.
Konur eru boðaðar reglulega til
skoðunar á ákveðnu aldursskeiði
en karlmenn hins vegar ekki. Með
þessu er verið að vekja athygli á
að þetta hrjáir ekki bara konur
heldur karla líka, á viðkvæmum
svæðum; að karlmenn þurfi að
láta skoða sig og því verði kannski
komið á að þeir verði boðaðir í
skoðun eins og konurnar.“
„Grínumst ekki með veikindin sem
slík,“ segir Örn Árnason.
FRÉTTABLAÐIÐ/ANTON
„Ég held að það sé hollast fyrir
okkur að rjúfa þögnina með
hlátri. Það er ekki fyrr en við
förum að hafa húmor fyrir við-
kvæmum málum sem má fara
að tala um þau af einhverju
viti,“ segir Karl Ágúst Úlfsson
leikari.
„Karlmenn þykjast alltaf
þurfa að halda kúlinu og vilja
ekkert ræða að eitthvað sé að
þarna neðan til en þegar talað
er um karlmenn og krabbamein
hlýtur hugurinn að flögra að líf-
færum eins og eistum og blöðru-
hálskirtli og ristli. Líffærum sem
menn vilja sjaldnast tala hátt um.
Þessi sjúkdómur er allt í kringum
okkur og við þekkjum allir menn
sem hafa þurft að glíma, ýmist
við þá óvissu hvort þeir gangi
með sjúkdóminn eða þá skelfi-
legu vissu að þeir séu með hann.
Við leituðum að vissu leyti í þá
smiðju við gerð auglýsinganna.“
VILJA HALDA KÚLINU
Karl Ágúst Úlfsson segir húmorinn
bestu leiðina að opinskárri umræðu.
TALAÐ TÆPITUNGULAUST