Fréttablaðið - 04.03.2010, Blaðsíða 22

UMRÆÐAN
Sævar Freyr Þráinsson
skrifar um gagnaflutn-
inga
Síminn kynnti nýlega til sögunnar Ljósnet Sím-
ans, nýja og afar öfluga
leið til gagnaflutninga
sem mun standa 42 þúsund
heimilum til boða á næstu
tveimur árum. Eitthvað virðist
Ljósnetið koma við kaunin á for-
svarsmönnum Gagnaveitu Reykja-
víkur og hefur framkvæmdastjór-
inn í blaðaviðtali sakað okkur hjá
Símanum um að beita blekkingum
í samanburði á Ljósneti Símans
við Ljósleiðarakerfi Gagnaveitu
Reykjavíkur. Það var sérkennilegt
að lesa viðtalið við framkvæmda-
stjórann enda kenndi þar ýmissa
grasa.
Í fyrsta lagi segir framkvæmda-
stjórinn það ekki rétt að uppbygg-
ing kerfis Gagnaveitunnar hafi
kostað 12 milljarða heldur hafi
hún kostað 3 milljarða. Þetta full-
yrðir framkvæmdastjórinn þrátt
fyrir að í ársreikningum Gagna-
veitunnar og Orkuveitunnar
megi lesa eftirfarandi staðreynd-
ir: Hlutafé sem Orkuveitan hefur
greitt inn í Gagnaveituna nemur
alls 4,7 milljörðum króna. Því til
viðbótar hefur Orkuveit-
an veitt Gagnaveitunni lán
að upphæð 6,3 milljarð-
ar króna. Framkvæmdir
á seinasta ári munu hafa
numið um 700 milljónum
króna. Alls eru þetta því
um 11,7 milljarðar króna.
Í hvað fór þetta fé ef upp-
bygging kerfis Gagnaveit-
unnar kostaði 3 milljarða
króna?
Í öðru lagi segir fram-
kvæmdastjórinn að Ljósnet Sím-
ans sé ekki annað en uppfærsla
á ADSL. Þetta er að sjálfsögðu
alrangt og svo virðist sem hann
hafi alls ekki kynnt sér þá tækni
sem Ljósnetið byggir á. Hér er um
að ræða tækni sem hefur á sein-
ustu árum rutt sér til rúms um
allan heim og kallast á ensku ýmist
„Fiber to the home“, „Fiber to the
building“, eða „Fiber to the curb“.
Þetta er blönduð tækni, sums stað-
ar er ljósleiðari lagður alla leið inn
í hús, einbýli eða fjölbýli, en ann-
ars staðar er ljósleiðari lagður að
götuskáp og koparinn nýttur síð-
ustu metrana inn í hús. Tækni-
framfarir seinustu ára valda því
að upplifun neytandans er sú sama
og hraði tenginga er sambærileg-
ur í hvoru tilfelli fyrir sig. Ljósnet
Símans uppfyllir því fyrirsjáanleg-
ar þarfir heimila næsta áratuginn
og hraði tenginga er langt umfram
það sem flestir eiga að venjast.
Pirringur framkvæmdastjórans
yfir því að þessi tækni sé kynnt
sem Ljósnet er óskiljanleg ef við
skoðum eftirfarandi dæmi: Í Ljós-
neti Símans er algengt að ljósleið-
arinn frá svokallaðri miðju og að
götuskáp í úthverfi sé 7 kílómetra
langur og að kopartaug inn á heim-
ili sé um 120 metrar. Ljósleiðarinn
er því 98,3% vegalengdarinnar.
Í þriðja lagi segir framkvæmda-
stjórinn það ekki rétt að Gagna-
veitan hafi tengt 20 þúsund heim-
ili heldur séu þau nær 30 þúsund.
Það hefur komið fram að viðskipta-
vinir Gagnaveitunnar séu innan
við sjö þúsund heimili. Það skyldi
þó ekki vera að hálfköruð hverfi,
með tómum íbúðum teljist „heim-
ili“ hjá Gagnaveitunni? Þannig má
kannski fá út tölur sem auðveld-
ara er að réttlæta fyrir þeim sem
í raun borga brúsann, hitaveitunot-
endum í Reykjavík.
Höfundur er forstjóri Símans.
Ljósnet fyrir neytendur
SÆVAR FREYR
ÞRÁINSSON
Ljósnet Símans uppfyllir
fyrirsjáanlegar þarfir heimila
næsta áratuginn að minnsta
kosti og hraði tenginga er langt
umfram það sem flestir eiga
að venjast.
Endurnýjun stjórnsýslunnar
UMRÆÐAN
Haukur Arnþórsson skrifar
um stjórnsýslu
Stjórnsýslan þyrfti að hagnýta sér afl upplýsingatækninn-
ar til þess að draga úr kostn-
aði og minnka hlutdeild sína í
samfélaginu, styrkja örugg og
nútímaleg vinnubrögð, ekki síst
viðbragðshraða, fækka starfs-
fólki og ná fram lýðræðisáhrifum með gagnsæi og
þátttöku.
Ísland hefur dregist mikið aftur úr öðrum ríkj-
um í veitingu rafrænnar þjónustu það sem er af
öldinni og er hún ekki sambærileg við það sem
gerist í öðrum ríkjum okkar heimshluta. Verkefnið
Upplýsingasamfélagið er á villigötum. Þessi staða
gerir Íslendingum erfitt fyrir, upplýsingatækn-
in þarf að vera í leiðandi hlutverki í endurnýjun
stjórnsýslunnar, hún leikur aðalhlutverkið í fram-
þróun opinberrar þjónustu vestrænna ríkja.
Það er tímanna tákn að öll aðildarríki OECD
nema tvö hafa aukið fjárveitingar til upplýsinga-
tækni í fjármálakreppunni. Það kemur ekki alveg
á óvart að Ísland er annað þeirra ríkja.
Ný stjórnsýslustefna
Upplýsingatæknin ber með sér nýjar áskoranir og
verður ekki framkvæmd á forsendum fyrri stefna
í stjórnsýslufræðum, svo sem Nýsköpunar í rík-
isrekstri (New Public Management). Sett hefur
verið fram sérstök stjórnsýslustefna sem byggir á
forsendum rafrænnar stjórnsýslu og eru einkenni
hennar helst endursamþætting í starfsháttum
opinbers valds, sem meðal annars þýðir víðtækt
samráð innan opinbera kerfisins um málefni tengd
upplýsingavinnslu á kostnað sjálfstæðis eininga,
heildrænt sjónarhorn í þjónustu opinberra aðila,
sem einkum auðveldar almenningi að fylgjast
með því sem er unnið í hans nafni frá einum stað
og rafræn yfirfærsla verkefna, sem framþróunin
byggir á.
Hagræn áhrif
Samfélagsáhrif upplýsingatækni verða mest með
samþættingu starfa opinberra starfsmanna og
samræmingu opinberra gagna og með sameiningu
upplýsingaþjónustu. Mælikvarðar sem mæla þró-
unarstig vefmála ríkja byggja á þessu. Tæknilega
er þessum áhrifum náð með miðlægum þjónustu-
veitum, ríkisgagnagrunnum og annarri nýrri innri
gerð.
Það má undrast niðurskurð fjármálaráðuneytis-
ins til málaflokksins og það að Ísland tekur gagn-
stæðar ákvarðanir miðað við önnur OECD-ríki
sem viðbrögð við samdrætti. Ljóst er að endur-
skipulagning mannafla og annarra aðfanga opin-
bers rekstrar kallar jafnan á tölvuvæðingu sam-
kvæmt hagfræðirannsóknum og eru viðbrögð
OECD-ríkjanna því samkvæmt bókinni. Hag-
kvæmni upplýsingakerfa á að geta mætt óbreyttri
eftirspurn þjónustu með minni mannafla en áður.
Það gerir flatur niðurskurður hins vegar ekki.
Lýðræðisleg áhrif
Uppbygging miðlægra gagnagrunna breytir upp-
lýsingagjöf opinberra aðila stórfelldlega og eykur
möguleika á aðhaldi og eftirliti með opinberri
starfsemi. Ríkisgagnagrunnar eru þannig orðn-
ir hornsteinninn í vestrænu lýðræði. Aukin sam-
vinna yfirvalda og almennings er bein og óbein
niðurstaða þeirrar þróunar.
Sú staða að íslenska ríkið hefur ekki ætlað sér að
byggja upp miðlæga vistun og rekstur samræmdra
upplýsinga í ríkisgagnagrunnum, ásamt því að
almenningur er mjög mikið nettengdur og ákafasti
og framsæknasti hluti hans er einvörðungu virk-
ur í pólitík á Netinu, getur haft áhrif á lýðræðis-
þróunina á Íslandi. Áhersla á umræðu og þátttöku
gæti orðið minni en í nágrannaríkjunum og óskir
um einföld lýðræðisform gætu orðið áberandi. Það
kemur sér afar illa í því uppbyggingarferli sem
fyrir dyrum stendur á Íslandi, þar sem draga þarf
úr tortryggni og átökum, en efla samstöðu.
Samþætting og miðlæg áhersla
Oft hefur komið fram að sjálfstæði ráðuneyta, rík-
isstofnana og sveitarfélaga er mikið hér á landi
og samþættingin sem leiðir af nútíma upplýsinga-
vinnslu kann því að vera mikið erfiðari hér en í
nágrannaríkjunum.
Uppbygging miðlægrar þjónustu á sviði upplýs-
ingatækni og innri gerðar fyrir ríkisreksturinn
og samfélagið allt er tæknilega lykill að verkefn-
inu. Áskorunin um að takast á við að gera miðlæg-
ar stofnanir skilvirkar er óumflýjanleg og sterk-
ari en í stærri ríkjum, til dæmis með röksemdum
stærðarhagkvæmni.
Þá hafa þjóðir sunnar í Evrópu, fjölmennari og
fátækari en við, náð á síðustu misserum athyglis-
verðum árangri á alþjóðlegum mælikvörðum með
því að beita nær einvörðungu miðlægum úrræðum
við tölvuvæðingu.
Víðtæk endurnýjun
Þótt hér sé megináhersla lögð á að hagnýta upp-
lýsingatæknina til hagræðingar og lýðræðisum-
bóta hjá opinberum aðilum og það sé ef til vill
stærsta einstaka úrlausnarefni stjórnsýslunnar í
kreppunni, er það ekki einangrað málefni.
Það má halda því fram að stjórnsýslan hafi
á nokkurn hátt orðið út undan í samfélaginu í
þeirri þenslu og við þær aðstæður sem hafa ríkt
á Íslandi. Umtalsverðar almennar breytingar á
starfsháttum hennar kunna að vera tímabærar
eins og áður er minnst á.
Fyrirsjáanlegt er að fjármálum ríkisins verð-
ur sniðinn þröngur stakkur næstu misserin og
jafnvel einmitt þess vegna gæti metnaðarfullur
forsætisráðherra og fjármálaráðherra gert það
að forgangsverkefni sínu að beita sér í þessum
málum.
Höfundur er stjórnsýslufræðingur.
Lengri útgáfa greinarinnar birtist á Vísi.
HAUKUR
ARNÞÓRSSON
Ísland hefur dregist mikið aftur úr öðrum ríkj-
um í veitingu rafrænnar þjónustu það sem er
af öldinni og er hún ekki sambærileg við það
sem gerist í öðrum ríkjum okkar heimshluta.
NOTAÐU
LEIKHÚSKORTIÐ
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ
Gildir leikárið 2009–2010
Mbl., IÞ
„Sýning á Gerplu er hreint út sagt upplifun, bara
leikhúsupplifun sem maður verður ekki svo oft fyrir.
Ótrúlega skemmtileg og fyndin og nýstárleg sýning“.
Guðný Halldórsdóttir, kvikmyndagerðarkona
HÆNU
UNGARNIR
MEISTARALEG MEÐFERÐ
Á MEISTARALEGUM TEXTA. TMM, SA
Mbl., GB
Fbl., EB
Mbl., GB
Besta leiksýning ársins
2009 Mbl., IÞ
SÝNINGUM LÝKUR Í APRÍL! LOKASÝNING 16/04
FRUMSÝNING 13. M
ARS
Tryggðu þér miða í síma 551 1200 eða smelltu þér á leikhusid.is
4. mars 2010 FIMMTUDAGUR