Fréttablaðið - 18.03.2010, Blaðsíða 16
16 18. mars 2010 FIMMTUDAGUR
nær og fjær
„ORÐRÉTT“
Háfjallaveiki er ekkert
gamanmál, eins og félagar
í FÍFL − Félagi íslenskra
fjallalækna − fengu að
kynnast í hlíðum fjallsins
Kilimanjaro árið 2007. Þeir
segja frá reynslu sinni á
Hotel Nordica í kvöld, auk
þess sem læknirinn og
fjallageitin Michael Grocott
segir frá einstökum leið-
angri sem hann fór fyrir á
fjallið Everest.
Félag íslenskra fjallalækna, FÍFL,
er óformlegur félagsskapur lækna
sem hafa yndi af fjallamennsku.
Þeir hafa gengið saman á fjölda
tinda, meðal annars Kilimanjaro
og Monte Rosa. Tómas Guðbjarts-
son, prófessor og yfirlæknir á
skurðdeild Landspítalans, er einn
af forsprökkum FÍFL.
„Félagið byrjaði sem óformleg-
ur félagskapur, blanda af gamni og
alvöru, og samanstendur af lækn-
um sem bjuggu erlendis í sérnámi
og eru virkir í háfjallamennsku.
Samhliða því höfum við verið ráð-
gefandi fyrir fjallaleiðangra.
Árið 2007 fórum við á Kili-
manjaro, hæsta tind Afríku. Við
vorum tíu í hópnum, þar af sex
FÍFL ásamt mökum. Þrír okkar
voru í toppformi; Magnús Gott-
freðsson, sem hafði nýlega hlaup-
ið maraþon á vel innan við þrem-
ur klukkustundum, Engilbert
Sigurðsson á rúmum þremur,
og sjálfur var ég í landsliðinu í
skvassi. Það kom okkur því tölu-
vert á óvart að þrátt fyrir góðan
undirbúning urðum við töluvert
veikir á fjallinu og það skrítna
var að mikil þolþjálfun virtist
ekki vernda okkur gegn þessu.
Eiginkonur tveggja okkar fundu
hins vegar nánast ekki fyrir neinu
en þær höfðu haft áhyggjur af
því fyrirfram að vera ekki í nógu
góðu formi fyrir gönguna.“
Þrátt fyrir veikindin komust sex
úr hópnum klakklaust á tindinn og
aftur til baka. Flestir höfðu fengið
einkenni vægrar háfjallaveiki en
einn greindist þó með alvarlegan
lungnabjúg og vægan heilabjúg.
Eftir ferðina á Kilimanjaro
fóru læknarnir að velta háfjalla-
veiki fyrir sér og áhrifum
súrefnisskorts á líkamann.
„Við urðum hálfpartinn hel-
teknir af þessu,“ segir Tómas. „Í
ársbyrjun 2008 fengum við tvo
sérfræðinga til að halda fyrirlest-
ur fyrir lækna um háfjallaveiki.
Annar þeirra var Michael Grocott,
enskur læknir, fjallamaður og fyr-
irlesari á heimsmælikvarða. Eftir
að hafa hlustað á hann tala fyrir
troðfullum sal lækna ákváðum við
að reyna að endurtaka leikinn, en í
þetta sinn bjóða upp á fyrirlestur
fyrir almenning og koma þannig
til móts við þann mikla áhuga sem
hefur vaknað á fjallamennsku hér
á landi.“
Háfjallaveiki stafar af súrefnis-
skorti og gerir vart við sig þegar
komið er yfir þrjú þúsund metra
hæð. Hún setur þar af leiðandi
ekki strik í reikninginn í fjalla-
ferðum á Íslandi. Tómas bendir
hins vegar á að á undanförnum
árum hafi æ fleiri Íslendingar
farið utan í háfjallaferðir, í fjall-
göngur og skíðaferðir. Háfjalla-
veiki er því vandamál sem læknar
hér á landi verða að þekkja til.
„Við lentum sjálfir í því á Kiliman-
jaro að gera okkur ekki nægilega
grein fyrir að við værum orðin
veik, þrátt fyrir að vera læknar.“
Tómas segir að besta leiðin til
að fyrirbyggja háfjallaveiki sé að
gefa sér tíma til hæðaraðlögunar.
„Það hefur verið okkar boðskap-
ur. Við letjum engan til að fara en
hvetjum fólk til að flýta sér hægt
og aðlagast hæðinni.
Fyrirlesturinn í kvöld er sér-
staklega sniðinn fyrir almenn-
ing og segir Tómas að hann ætti
að höfða til allra áhugamanna
um útivist og fjallgöngur sem og
mannslíkamann. „Grocott er frá-
bær fyrirlesari. Hann ætlar að
lýsa göngunni á topp Everest og
þeim vandamálum sem leiðang-
ursmenn þurftu að glíma við.“
Fyrirlesturinn hefst klukkan 20
á Hotel Nordica í kvöld og er öllum
opinn. bergsteinn@fretttabladid.is
Hættuleg háfjallaveiki
leggst ekki bara á FÍFL
FJALLAMENN Tómas, Engilbert og Magnús með merki Félags íslenskra fjallalækna,
FÍFL. Félagar í FÍFL hafa mikið yndi af fjallamennsku og hafa gengið á fjölda tinda,
meðal annars Kilimanjaro og Monte Rosa.
Á TINDI MONTE ROSA Orri Einarsson, Tómas Guðbjartsson, Engilbert Sigurðsson og
Magnús Gottfreðsson læknar og fjallamenn á næsthæsta tindi Vestur-Evrópu. Þeir
ætla að deila reynslu sinni af háfjallaveiki í fræðslufundi í kvöld.
EINKENNI HÆÐARVEIKI
Bráð háfjallaveiki, væg: Höfuðverk-
ur, lystarleysi, ógleði, svefntruflanir.
Bráð háfjallaveiki, meðal: Höfuð-
verkur (svarar verkjalyfjum), lystar-
leysi, ógleði, svefntruflanir, sundl.
Bráð háfjallaveiki, alvarleg: Höfuð-
verkur (svarar illa verkjalyfjum), mikil
ógleði, uppköst og mikil þreyta.
Háfjallaheilabjúgur: Höfuðverkur
(svarar illa verkjalyfjum), uppköst,
sljóleiki, sundl og syfja.
Háfjallalungnabjúgur: Skert hreyfi-
geta, þurr hósti, mæði í hvíld, blóð í
hráka og andnauð.
MICHAEL GROCOTT
Michael Grocott er heimsþekktur fjallagarpur og gjörgæslulæknir frá Lund-
únum. Hann hefur klifið mörg hæstu fjöll heims, þar á meðal Everest-fjall. Í
maí 2007 fór hann fyrir stærsta leiðangri sinnar tegundar, Xtreme Everest, á
samnefnt fjall, þar sem áhrif súrefnisskorts á mannslíkamann voru rannsök-
uð. Rúmlega 200 manns tóku þátt í leiðangrinum, þar á meðal átta læknar
sem náðu á tindinn og tóku sýni úr sér á leiðinni. Leiðangurinn vakti heims-
athygli og voru honum gerð skil í sjónvarpsþáttum á BBC, Everest: Doctors
in the Death Zone, sem sýndir voru hér á landi í fyrra.
■ Einn bókstafur getur miklu breytt. Það sannar ypsilonið. Þannig
skal maður varast að reyta gróður í görðum annarra, vilji maður
ekki reita neinn til reiði. Og ef maður harðneitar því að neyta alls
matar síns er hugsanlegt að manni verði leyft að leifa afganginum.
Selir hreyfa hreifana, en ef þeir drekka úr síki gætu þeir sýkst
af einhverri óværu. Afríkufíll og fýllinn fljúgandi eru líka alls
óskyldar dýrategundir.
Ef styrjöld skellur á gæti einhver þurft að birgja sig upp af mat-
vælum, og byrgja síðan fyrir allar dyr og glugga. Sá hinn sami gæti
líka viljað gyrða sig í brók og girða umhverfis garðinn sinn. - sh
TUNGUTAK:
Einn bókstafur breytir öllu
Hátíðardagskrá
í Hátíðarsal Háskóla Íslands
afmælisdaginn 18. mars 2010, kl. 13:00 – 17:30
Fundarstjóri: Örn Bjarnason yfirlæknir
13:00 – 13:30 Setningarathöfn
Ávarp Álfheiðar Ingadóttur heilbrigðisráðherra
Afmæliskveðja Margrétar Björnsdóttur, s. forstjóra
Lýðheilsustöðvar
13:30 – 14:00 Fyrsti landlæknirinn og umhverfi hans
Erla Doris Halldórsdóttir, hjúkrunar- og sagnfræðingur
14:00 – 14:30 Tveir landlæknar á 19. öld og ólíkar áherslur þeirra
Ólöf Garðarsdóttir sagnfræðingur
14:30 – 15:00 Georg Schierbeck, landlæknir og garðyrkjumaður
Óttar Guðmundsson geðlæknir
15:00 – 15:20 Hlé
Fundarstjóri: Sigurður Guðmundsson, fyrrum landlæknir
15:20 – 15:40 Landlæknisembættið og sóttvarnir
Þórólfur Guðnason yfirlæknir
15:40 – 16:10 Þróun Landlæknisembættisins í 250 ár
Jón Ólafur Ísberg sagnfræðingur
16:10 – 16:15 Afmæliskveðja
Ólafur Ólafsson, fyrrum landlæknir
16:15 – 16:30 Lokaorð
Geir Gunnlaugsson landlæknir
16:30 – 17:30 Veitingar
Málþingið er haldið í samvinnu við Félag áhugamanna
um sögu læknisfræðinnar og Lækningaminjasafnið og er opið öllum.
LANDLÆKNISEMBÆTTIÐ
Directorate of Health
250 ára afmæliLandlæknisembættisins
A
ug
l.
Þó
rh
. 1
23
6.
70
„Það sem efst er á baugi hjá mér
þessa dagana er einfaldlega að
kenna golf frá morgni til kvölds.
Golfáhugafólk sprettur nú fram eftir
að Vetur konungur gaf eftir og ekki
skemmir fyrir að dagurinn lengist
jafnt og þétt,“ segir Úlfar Jónsson
golfkennari.
Úlfar er ekki einungis golfkenn-
ari heldur gegnir hann starfi
íþróttastjóra hjá Golfklúbbi
Kópavogs og Garðabæjar
(GKG). „Við erum að kynna
stefnumótun klúbbsins með
pompi og prakt á morgun
[í dag]. Þar verða skýrðar
línur í afreksstefnu okkar og almennri
uppbyggingu á golfklúbbnum fyrir
íþróttafulltrúum bæjarfélaganna
sem standa að GKG, bæjarstjórum
og öðrum sem koma að mál-
efnum íþróttarinnar. Við höfum
unnið mikla vinnu á undanförnum
mánuðum við þetta verkefni og
er formlega lokið með
kynningunni. Við
boðum ekki neinar
byltingarkenndar
breytingar en við
viljum skerpa
áherslur.“
Úlfar segir
að ekki sé horft til afreksfólks eingöngu
heldur þvert á móti einnig til barna- og
unglingastarfsins og eldri kylfinga. „Við
kynnum einnig nýjan einkennisklæðnað
GKG sem er ekki algengt hjá golfklúbbum
hérlendis. Með því viljum við efla sam-
stöðuna í félaginu og viljum að félagar í
klúbbnum þekkist á velli.“
Úlfar segir að það fari ekki vel saman að
kenna golf og æfa golf með keppni í huga.
Þess vegna hefur hann einbeitt sér að því
að sinna fjölskyldunni utan vinnutímans.
Spurður um væntingar til næstu
mánaða segir Úlfar að allt stefni í frábært
golfsumar. Vellir komi vel undan vetri og
áhugi á íþróttinni vaxi ár frá ári.
HVAÐ ER AÐ FRÉTTA? ÚLFAR JÓNSSON, IPGA-GOLFKENNARI
Glæsilegt golfsumar er fram undanEkkert að óttast
„Við erum ólíkir fyrirtækjum
eins og Blackwater. Starfs-
menn okkar ganga ekki með
byssur.“
MELVILLE TEN CATE, FORSTJÓRI
E.C.A. PROGRAM, UM EINKAREKINN
FLUGHER SEM BÍÐUR ÞESS AÐ FÁ
STARFSLEYFI Á ÍSLANDI.
Fréttablaðið, 17. mars
Fast skotið
„Orkuveitan er aðili að Sam-
tökum atvinnulífsins og skýtur
það skökku við að fram-
kvæmdastjórinn skuli ræða
málefni fyrirtækisins með
þeim hætti sem hann gerir.“
GUÐLAUGUR G. SVERRISSON,
STJÓRNARFORMAÐUR OR, UM
SKÝRINGAR VILHJÁLMS EGILSSONAR
Á ÞVÍ AÐ LÍFEYRISSJÓÐURINN GILDI
TÓK EKKI ÞÁTT Í SKULDABRÉFA-
ÚTBOÐI FYRIRTÆKISINS.
Fréttablaðið, 17. mars