Fréttablaðið - 27.03.2010, Blaðsíða 24

24 27. mars 2010 LAUGARDAGUR
Þ
að er erfitt að ímynda
sér að fyrir þrjátíu
árum hafi enginn vitað
hver Bubbi Morthens
var. En þannig var það
nú samt. Um vorið 1979
hittust þeir í Kassagerðinni, Bubbi
og bræðurnir Michael og Dani-
el Pollock. Þeir áttu bandarískan
föður og íslenska móður og höfðu
búið til skiptis í Bandaríkjunum og
á Íslandi.
„Mike hafði verið í Kassagerð-
inni af og til síðan 1972, en ég var
nýbyrjaður,“ segir Danny. „Ég vann
á gólfinu og kynntist Bubba fyrst.
Hann var á lagernum. Ég kynnti
hann svo fyrir Mikka. Við vorum
bara að ræða málin framan af, tala
um tónlist. Það var Bob Dylan-tíma-
bil hjá Bubba og það fyrsta sem ég
tók eftir hjá honum var að hann
gat svo sannarlega sungið blús. Við
fórum stundum heim til mín í lítið
partíherbergi á Reynimel. Það var
kannski Jack Daniels-flaska á svæð-
inu og svo var gripið í gítarinn. Ég
á einhvers staðar kassettu frá þess-
um tíma þar sem hann er að spila
Leadbelly. Svona byrjaði ballið.“
Bubbi tekur upp Ísbjarnarblús
Bubbi hafði safnað frumsömdum
lögum í sarpinn síðustu árin. Hann
hafði samið þau á verbúðum víðs
vegar um landið á meðan hann var
farandverkamaður. Bubbi og Tolli
bróðir hans stóðu framarlega í rétt-
indabaráttu farandverkamanna og
textar Bubba fjölluðu oftar en ekki
um lífið í verbúðunum, þrældóminn
og sukkið.
Bubbi hafði gert demóupptökur
sem hann fór með til upptökustjóra
Tóntækni, Sigurðar Árnasonar, en
Tóntækni var 8 rása hljóðver í eigu
Svavars Gests. Bubbi sá fyrir sér
að gera blúsaða kassagítarplötu
sem átti að heita Hve þungt er yfir
bænum.
„Á þessum tíma var ofboðslega
leiðinleg tónlist í gangi á Íslandi og
eiginlega ekkert að gerast,“ segir
Jóhann Páll Valdimarsson, sem
starfrækti bókaútgáfuna Iðunni og
hafði af og til gefið út plötur þegar
eitthvað höfðaði sérstaklega til
hans. „Svo var það einhvern tím-
ann að Karl Júlíusson (leikmynda-
hönnuður) segir mér frá þessum
gaur. Hann hafði séð Bubba spila
og syngja, líklega bara í partíi ein-
hvers staðar. Þegar ég hafði sam-
band var Bubbi byrjaður að taka
upp og ég hitti hann í stúdíóinu. Ég
sá hann spila og það þurfti ekkert
að ræða það frekar. Ég þóttist hafa
himin höndum tekið, þetta var svo
nýtt og ferskt og mikil breyting.“
Þegar platan, sem nú hét Ísbjarn-
arblús, kom út 17. júní 1980 blés
Jóhann Páll til blaðamannafundar
á Óðali. „Ég var mjög stóryrtur á
þessum blaðamannafundi,“ segir
hann. „Við gjörsamlega blöstuðum
plötunni og ég sagði við blaðamenn
og aðra sem voru þarna, að ef þetta
væri ekki það sem koma skyldi og
myndi bylta öllu, þá myndi ég hund-
ur heita. Ég neyddist ekkert til að
éta það ofan í mig.“
Jóhann segir að Bubbi hafi verið
kúl strákur og töffari. „Hann var
samt mjög ljúfur í viðskiptum.
Þessi plata varð gífurleg bylting
en það var aldrei inni í myndinni
að ég myndi taka þetta lengra. Ég
hef engan áhuga á plötuiðnaðinum.
Svo það var í fullkomnu bróðerni
að Bubbi leitaði til atvinnumanna
með framhaldið.“ Bubbi talaði því
við Steinar Berg og á Steinars-
merkinu komu Bubbaplöturnar út
næstu árin.
Áhugafólk um nýbylgju
„Ég kalla núna tónlist mína gúan-
órokk. Ég var meira í „accoustic“-
tónlist áður, hlustaði mikið á blús
og safnaði gömlum blúsplötum, en
það breyttist þegar ég heyrði fyrst í
Igga Popp. Þá ákvað ég að söðla um
og gerast nýbylgjurokkari,“ sagði
Bubbi í fyrsta stóra viðtalinu sínu
(við Pál Pálsson, birtist 22. feb. 1980
í Helgarpóstinum).
Í framhaldi af þessum nývakn-
aða rokkáhuga vildu Bubbi og Poll-
ock-bræður stofna band og auglýstu
eftir trommu- og bassaleikara í
febrúar 1980. Magnús Stefánsson,
ungur strákur frá Raufarhöfn, sá
auglýsinguna.
Magnús hafði lært á slagverk í
tónlistarskóla og var lausamaður
með Sinfóníunni, en sneri algjör-
lega við blaðinu þegar hann var
skammaður á æfingu. Hætti bæði
í Sinfó og í skólanum. „Það var aug-
lýst eftir áhugafólki um nýbylgju-
tónlist og ég hafði samband,“ segir
hann. „Ég fór þangað sem ég átti að
mæta, í einhverja íbúð á Frakkastíg.
Ég var hálfsmeykur. Heyrði einhver
læti fyrir innan hurðina og ætlaði
bara að fara, en þá heyrði einhver
í mér og opnar dyrnar, gott ef það
var ekki kærastan hans Mikka. Ég
datt inn í stofu Pollock-bræðra og
tvennt gerði útslagið með að ég
var ráðinn: Að ég var í leðurjakka
– reyndar með stroffi á ermunum
sem þótti ekki nógu töff, en samt
var þetta leðurjakki – og það að ég
þekkti bassaleikara. Það var Rúnar
Erlingsson (æskufélagi Magnúsar
frá Raufarhöfn), sem hætti strax
í byggingarvinnu á Ísafirði þegar
ég hringdi í hann. Okkur var svo
dröslað í stúdíó þar sem Bubbi var
að taka upp og við látnir spila lag
(„Jón pönkari“). Við höfðum aldrei
séð stúdíó áður hvað þá spilað í því
með heddfón og svona. Þar með
voru Utangarðsmenn orðnir til.“
Kraftur og djöfulmóður
Utangarðsmenn fóru fljótt á mikið
flug. Spiluðu alls staðar þar sem því
var komið við. Fyrst spilaði bandið
í Félagsstofnun stúdenta við Hring-
braut 22. mars 1980. Þremur vikum
síðar, 12. apríl, efndu Fræbbblarnir
til tónleika í Kópavogsbíói, en þar
æfðu Fræbbblarnir og höfðu hald-
ið tónleika áður.
„Líklega heyrðum við um band-
ið frá Einari Erni (Benediktssyni).
Ég hafði reyndar gert mér allt aðra
hugmynd um Utangarðsmenn. Hélt
að þeir væru með staðlað amerískt
iðnaðarrokk eins og Foreigner, eða
eitthvað,“ segir Valgarður, söngv-
ari Fræbbblanna. „Mér fannst þetta
flott, mikill kraftur í þeim og læti
sem komu manni á óvart, en ég var
ekki alveg jafn dolfallinn og marg-
ir. Mér fannst músíkin góð en sviðs-
framkoman höfðaði ekki alveg til
mín.“
Góður kunningsskapur tókst
milli sveitanna og þær spiluðu
mikið saman næstu misserin, en
eftir þessa fyrstu tónleika voru það
Bubbi keyrði prógrammið strax af stað og söng frystihúsa-
blúsinn sinn af krafti og djöfulmóði, æddi um sviðið eins
og tarfur í flagi og skók sig framan í áhorfendur
BUBBI MEÐ ALLA ROKKTAKTANA Á HREINU Utangarðsmenn spila rokk gegn her í Laugardalshöll 13. september 1980. MYND/KRISTJÁN A. EINARSSON
Bubbabyltingin 1980
Í ár eru liðin 30 ár síðan vöðvastæltur farandverkamaður með munninn fyrir
neðan nefið mætti á svæðið og gjörbylti íslenska popplandslaginu. Dr. Gunni leit
aftur til ársins 1980 þegar Bubbi Morthens skall á.
■ 17. júní
1980 Iðunn
gefur út
Ísbjarbjarnar-
blús
■ 21. júní
1980 Utan-
garðsmenn
hita upp fyrir
hljómsveitina The Clash
í Laugardalshöll.
■ 13. sept 1980 Utangarðsmenn
spila í Laugardalshöll á stórtón-
leikunum Rokk gegn her.
■ 1. okt 1980 Smáskífa Utan-
garðsmanna Ha-Ha-Ha (Rækju-
reggae) kemur út. Sönglínan „Ég
er löggiltur hálfviti, hlusta á HLH
og Brimkló” í titillaginu vekur
athygli og ergelsi „skallapopp-
ara“.
■ 27. nóv
1980 Eina
LP-plata
Utangarðs-
manna,
Geisla-
virkir,
kemur út
og markar kaflaskil í rokksögu
Íslands.
■ 31. des 1980 Í stað áramóta-
skaups Ríkissjónvarpsins er á
dagskrá skemmtiþátturinn Á
síðasta snúning. Meðal þeirra
sem koma fram eru Utangarðs-
menn, sem taka tvö lög.
■ 12. feb 1981 Stjörnumessa
Dagblaðsins (forveri Íslensku
tónlistarverðlaunanna) haldin
á Hótel Sögu. Utangarðsmenn
fengu verðlaun fyrir vinsælustu
plötuna og sem vinsælasta
hljómsveitin. Auk þess var Bubbi
valinn vinsælasti söngvarinn og
vinsælasti textahöfundurinn.
Bandið var að spila á Borginni,
gaf skít í Stjörnumessuna og
mætti ekki. Stjörnumessan var
aldrei haldin aftur.
Leið Bubba á toppinn Fræbbblarnir sem spiluðu á undan Utangarðsmönnum.
Þessir tónleikar í Kópavogsbíói
vöktu mikla athygli, enda hafði
ekki sést annað eins á Íslandi. Jón-
atan Garðarsson var á svæðinu og
skrifaði í Þjóðviljann viku síðar:
„Eftir nokkrar tilfæringar og alls
konar köll áhorfenda og hljóm-
sveitarmanna hófu Utangarðs-
menn að leika eins konar Intró og
Bubbi Morthens gekk inn á svið-
ið, pönk legur til hársins og í galla-
buxum og hlýrabol svo að stæltir
vöðvarnir blöstu við áhorfendum.
Bubbi keyrði prógrammið strax af
stað og söng frystihúsa-blúsinn sinn
af krafti og djöfulmóði, æddi um
sviðið eins og tarfur í flagi og skók
sig framan í áhorfendur. Rytma gít-
arleikari Utangarðsmanna æddi
einnig um sviðið, sveiflaði gítarn-
um, rak hann út í loftið og mundaði
hann eins og „sæðisbyssu“ og horfði
með köldu stingandi augnaráði út í
salinn.“
Rokksjóið endaði svo með því
að Mike braut forláta Fender Tel-
ecaster-gítar og fleygði brotunum
út í sal. „Hefði margur unglingur-
inn gjarnan gefið fötin sín á staðn-
um í skiptum fyrir gítarinn,“ skrif-
aði Jónatan.
Smjörlíki
Bubbi og Utangarðsmenn voru
nú eins og snjóbolti að rúlla niður
brekku. Bandið spilaði og spilaði,
Bubbi tjáði sig um allt milli himins
og jarðar í fjölmörgum viðtölum og
fyrr er varði vissu allir hver þessi
Bubbi Morthens var. Ísbjarnarblús
kom út og fimm mánuðum síðar
Geislavirkir. Bubbi var kominn til
að vera og hefur verið meðal vor
síðan, í gegnum þykkt og þunnt.
Þótt hægt sé að horfa á þessa
kraftmiklu byrjun í gegnum rós-
rauð gleraugu tók rokkstjörnulíf-
ið á og annar hver maður var kom-
inn í meðferð nokkrum árum síðar.
Magnús trommari horfir ekki til
Utangarðsmanna-áranna með mik-
illi eftirsjá. „Mín upplifun var allt-
af hálfgert panik – Utangarðsmenn
var mjög skrýtinn staður til að
vera á andlega. Skemmandi. Maður
reykti sig út úr heiminum og lang-
aði kannski til að spila reggae en þá
var keyrt í svaka rokk. Maður var
undir rosalegu álagi og fékk mikla
athygli, en á sama tíma var maður
að lepja dauðann úr skel, étandi
kannski Sveinsbakarís fransk-
brauð með smjörlíki út í eitt. Það
var mikið spilað, mikið skrifað, en
ekkert borgað! Enda sprakk bandið
í loft upp á endanum.“