Fréttablaðið - 30.03.2010, Side 18

18 30. mars 2010 ÞRIÐJUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Góð vinkona mín fór nýver-ið með barnabörnum sínum
í sundlaugina á Álftanesi. Hún
naut þess að synda í lauginni
og vera í heita pottinum en þau
höfðu meiri áhuga á rennibraut-
inni. Dóttursonur hennar, sem
er mjög hændur að ömmu sinni,
kom og spurði í samúðartón
hvort hún þyrði ekki í brautina.
„Jú, jú!“ sagði hún hressilega
og dreif sig í tækið. Fimm ára
sonardóttir hennar var á undan
henni upp tröppurnar. Á miðri
leið staldraði hún við, sneri sér
að ömmu sinni og sagði ákveðin
og uppörvandi: Núna ertu ekki
lengur gömul, amma!”
Mér þótti dálítið gott hjá full-
trúa framtíðarinnar að tengja
aldur við athafnir og dirfsku, en
ekki fæðingarvottorð og hrukk-
ur, þótt óvíst sé að hún eigi mörg
skoðanasystkin. En þetta leiðir
hugann að því hvað sinnið er öfl-
ugt stjórntæki og hvað það er oft
á sjálfstýringu hjá okkur.
Hvað við eltum almennings-
álit, látum atferli og skoðan-
ir annarra koma okkur í upp-
nám, gerum veður út af hlutum
sem engu máli skipta þegar til
stykkisins kemur, og stöldrum
ekki við hina ýmsu gleðiglampa
í daglegu lífi. Lítum á þá sem
sjálfsagðan hlut. Við tökum lífs-
ins gæðum kannski fagnandi
en verðum fljótt heimablind.
Athyglin beinist að því sem við
sækjumst eftir, ekki því sem við
eigum og höfum. Þangað til við
missum það. Þá fær það ofur-
vægi. Okkur finnst velgengni
eðlilegt ástand, og skortur á
henni andstreymi. En hvernig
sem aðstæður eru, þá ræðst
líðan okkar meira af eigin við-
horfi en ytri aðstæðum.
Óþörf umræða
Býsna mörgum er tíðrætt um
það sem þeim mislíkar í fari
fólks sem það að öðru leyti hefur
mætur á. Oft er það ekki skap-
gerðarbrestur sem um er að
ræða, heldur önnur nálgun á
grundvallaratriðum, ólík við-
brögð við sömu hlutum, eða bara
þrjóska og sérviska af einhverju
tagi.
Pirringur þessarar gerðar
er algengur á heimilum, í skól-
um, á vinnustöðum, í vinahóp-
um, stjórnmálum og raunar hvar
sem er. En ef við látum hátterni
og upplag annarra skaprauna
okkur er það auðvitað okkar val.
Það erum við sjálf sem kjósum
að láta lund þeirra koma okkur í
uppnám.
Mesta virðing sem við getum
sýnt öðrum, er að taka þeim
eins og þeir eru. Og með því að
beina athyglinni fyrst og fremst
að kostum þeirra, líður okkur
sjálfum betur. Við getum áfram
haft skoðun á því sem er okkur
ekki að skapi, en það er engum
til gagns að dvelja við það. Síst
af öllu þegar börn og unglingar
eiga í hlut. Beri maður ábyrgð
á þeim, þarf að vanda sig. Með
því að fjasa og skammast í
sífellu um hvað þau séu óþæg,
vanþakklát, gangi illa um, læri
ekki heima og brúki munn,
gefur maður þessum eiginleik-
um líf og er sjálfur ekkert betri.
Með því að beina athygli að því
sem vel er gert, og best er í fari
barnsins og unglingsins, eru
meiri líkur á að það festi rætur
og færist yfir á aðra þætti.
Það vex sem að er hlúð, eins og
skáldið frá Djúpalæk minnti
okkur á, og það á auðvitað bæði
við um það sem gott er, og hitt
sem rífur niður. Þess vegna
eigum við að hlúa að því sem
eflir sjálfsvirðingu uppvaxandi
kynslóðar á þann veg að hún
sæki ekki styrk í álit annarra,
heldur eigin barm. Sú innstæða
ber vexti ævina á enda.
Snerti gleðistreng
Vorið er komið. Bjart fram á
kvöld. Sólarbirta hér á suðvest-
urhorninu. Eldur streymir úr
iðrum jarðar og minnir okkur
á sögu landsins og mátt náttúr-
unnar.
Páskar um næstu helgi og
eftirvænting í loftinu. Þjóðmála-
áhuginn kominn í páskafrí. Er
þetta ekki dálítið stórkostlegt?
Ljóð og kvæði liðinna alda
sem Íslendingar hafa sung-
ið mann fram af manni vitna
um þann létti og hamingju sem
fylgdi vorkomunni og sólinni,
eftir langa og dimma vetur.
Skáldin blessuðu sólina, birtuna
og vorið.
„Sól og vor ég syng um, snerti
gleðistreng,“ söng smaladreng-
urinn.
Eigum við ekki að ganga inn
í vorið og sumarið með þennan
gleðistreng í brjóstinu? Njóta
þess að vera til, hvað sem öðru
líður.
Það vex sem að er hlúð
Uppbyggilegt viðhorf
JÓNÍNA MICHAELSDÓTTIR
Í DAG |
UMRÆÐAN
Ögmundur Jónasson skrifar um
Icesave og atvinnumál
Atvinnuleysi er böl. Ég tek það því alvarlega þegar mér er borið á brýn
að hafa stuðlað að auknu atvinnuleysi.
Einmitt það gerir Magnús Orri Schram
alþingismaður í skrifum sínum í Frétta-
blaðinu nýlega. Við sem stuðluðum að því
að Icesave-samningarnir fóru inn í nýtt
ferli, erum sögð hafa með frestun mála-
lykta, valdið gríðarlegum kostnaði sem
smám saman sé að koma í ljós: „Lægri laun, hærri
vextir, miklu meiri niðurskurður, lægra gengi og
a.m.k. 3.300 atvinnulausir er bara ein birtingar-
mynd þessa kostnaðar.“ Þetta fullyrðir Magnús
Orri.
Hann vísar í staðhæfingar seðlabankastjóra og
aðalhagfræðings SÍ um að málalyktir í Icesave
hefðu þýtt framhald á „efnahagsáætlun stjórn-
valda“ en vegna tafanna sætum við uppi með
„lægra gengi, lægri raunlaun, hærri vexti og enn
meira aðhald í ríkisfjármálum“. Þá frestuðust
stórframkvæmdir og fyrir vikið myndi lands-
framleiðsla „lækka um fimm prósent og atvinnu-
leysi yrði tveimur prósentum meira“. Þar eru
komnir einstaklingarnir 3.300 sem
fyrr er getið. Eitthvað vantar í þennan
málatilbúnað. Í fyrsta lagi skortir á að
sýnt sé fram á að stóriðjuframkvæmd-
ir séu háðar lausn Icesave-deilunnar. Í
öðru lagi hafa langtíma áhrif stóriðju á
atvinnulífið reynst neikvæðari en hér
er látið í veðri vaka. Í þriðja lagi skal
á það bent að peningamarkaðir virðast
vera að opnast óháð lyktum Icesave. Í
fjórða lagi hefur seinkunin valdið því
að bæði Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn
og ríkisstjórn Íslands hafa endurmet-
ið stærðargráðu gjaldeyrisforðans en
það endurmat hefur sparað okkur ófáa milljarða
í vaxtagreiðslur. Síðan er það sjálfur samningur-
inn.
Nú er ekki gengið út frá öðru en að Íslending-
ar borgi ekki meira en nemur tilkostnaði lánar-
drottnanna. Það eitt gæti sparað okkur um eitt
hundrað milljarða! Þar með vinnast tuttugu þús-
und ársverk. Það munar um minna.
Það hlýtur að vera undarleg tilfinning fyrir
samninganefnd Íslands að horfa til baklands sem
lítur á það sem meira mál að ná einhverjum samn-
ingum en góðum samningum.
Höfundur er alþingismaður.
Tuttugu þúsund ársverk vinnast
ÖGMUNDUR
JÓNASSON
Við tölvuborðið
DV greindi frá því í gær að bandarísk
yfirvöld hefðu látið gera leyniskýrslur
um íslenska ráðamenn. Þær hafa nú
lekið út. Einn af þeim sem fjallað er
um er Össur Skarphéðinsson utan-
ríkisráðherra. Össuri er ekki skemmt.
„Það getur gefið mjög bjagaða mynd
af viðfangsefninu þegar duttlung-
ar einstaka stjórnarerindreka
ráða því sem úr tölvuborði
hrýtur,“ segir ráðherrann. Ef
einhver þekkir á eigin skinni
afleiðingar þess þegar
duttlungar ráða för við
tölvuborðið er það
Össur.
Bjöguð mynd?
Það er skiljanlegt að Össur sé ekki
sáttur við að eitthvert fólk úti í heimi
taki saman skýrslu um hann. En kíkj-
um á nærmyndina sem dregin er upp
af Össuri. Í stórum dráttum er hún
þessi: Össur er vingjarnlegur, töfrandi
þungavigtarmaður í pólitík, hliðhollur
Bandaríkjunum en hikar ekki við að
gagnrýna þau; getur verið dramatísk-
ur, er sveigjanlegur í öryggismálum
en vill herlaust Ísland; Evrópusinni
sem er óformlegur á fundum,
virðir skoðanir annarra og
kann ensku. Hversu
bjöguð er þessi mynd
af viðfangsefninu?
Gegn stjórnarsáttmálanum
Ásmundur Einar Daðason, þingmaður
Vinstri grænna, er lítt hrifinn af fyrir-
hugaðri sameiningu landbúnaðar- og
sjávarútvegsráðuneytis við önnur
ráðuneyti í eitt atvinnuvegaráðuneyti.
Í samtali við Pressuna sagði hann
að Vinstri græn legðust beinlínis
gegn þeim hugmyndum.
Nú er kveðið á um þessa
sameiningu ráðuneyta í
stjórnarsáttmála Samfylk-
ingar og VG. Er eitthvað í
þeim sáttmála sem VG
leggst ekki gegn?
bergsteinn@frettabladid.isS
einkun um ár á stóriðjuframkvæmdum vegna þess að
enn hafa ekki náðst samningar um Icesave getur haft
í för með sér að landsframleiðsla dragist saman um
fimmtíu milljarða næstu þrjú árin. Þetta er ein af nið-
urstöðum hagdeildar Alþýðusambandsins, sem að beiðni
Fréttablaðsins reiknaði út hvað það kynni að kosta þjóðarbúið að
Icesave-viðræðurnar drægjust enn á langinn.
Það hefur áhrif á lánstraust Íslands á heildina litið að málið
skuli enn vera óleyst. Orkufyrirtækin, jafnt og önnur stór fyrir-
tæki í landinu, finna fyrir því. Fjármögnun stórra verkefna, sem
munu auka hagvöxt og efla atvinnu í landinu, er ýmist ómöguleg
eða afar dýr. Hvort sem okkur líkar betur eða verr, eru þetta við-
brögð hins alþjóðlega fjármálamarkaðar við Icesave-deilunni.
Í tölum ASÍ er eingöngu horft á stóriðjuframkvæmdir vegna
þess að þar eru stærðirnar nokkurn veginn þekktar og fyrir vikið
hægt að meta áhrifin af því að Icesave-málið sé áfram upp í loft.
Þar er ekki tekið tillit til þess hvað hærri vextir kosta þjóðina,
framlenging gjaldeyrishaftanna eða hvað glatast vegna þess að
erlendir fjárfestar í öðrum greinum en orkuvinnslu og stóriðju
halda að sér höndum á meðan málið er enn óútkljáð.
Þjóðaratkvæðagreiðslan í byrjun mánaðarins hefur ekki haft
þau áhrif, sem margir spáðu, að bæta stórlega samningsstöðu
Íslands og knýja Breta og Hollendinga til að fallast á mun betri
samning. Fyrir þjóðaratkvæðagreiðslu, eftir að forseti Íslands
synjaði Icesave-lögunum staðfestingar, hafði töluverður árangur
hins vegar náðst. Stjórnmálamenn í Bretlandi og Hollandi höfðu
áhyggjur af að yfirgnæfandi nei í atkvæðagreiðslunni myndi hafa
áhrif í öðrum Evrópulöndum, þar sem skattgreiðendur hafa einn-
ig þurft að taka á sig miklar skuldbindingar vegna bankahruns-
ins. Viðsemjendurnir voru af þeim sökum reiðubúnir að setjast
enn á ný að samningaborðinu og gera Íslandi betra tilboð um kjör
á greiðslu Icesave-skuldarinnar. Það tilboð gæti falið í sér tuga
milljarða króna minni vaxtakostnað en fyrri samningur.
Þess verður hins vegar ekki vart að niðurstaðan í þjóðarat-
kvæðagreiðslunni hafi haft nokkur áhrif á meðal almennings í
öðrum ríkjum Evrópu. Og ávinningurinn, sem náðist fram við
samningaborðið fyrir atkvæðagreiðslu, minnkar með hverri vik-
unni sem líður án þess að málinu sé lokið.
Lántökurnar vegna Icesave eru skattgreiðendum vissulega
dýrar. Lántökur vegna hallarekstrar ríkissjóðs, endurfjármögn-
unar viðskiptabankanna og endurfjármögnunar Seðlabankans
eftir bankahrun eru reyndar enn dýrari. Stjórnmálamenn geta
hins vegar ekki leyft sér að horfa framhjá þeim gífurlega kostn-
aði, sem í því felst að málið sé áfram óleyst. Líkurnar á því að
ná enn betri samningi fara dvínandi, enda finnst stjórnvöldum
í Hollandi og Bretlandi þau ekki lengur vera undir neinum sér-
stökum þrýstingi.
Skynsamlegasta lausnin í stöðunni er að stjórnmálaflokkarnir
taki höndum saman um að ljúka málinu á þeim nótum, sem rætt
var um fyrir þjóðaratkvæðagreiðslu – áður en sá ávinningur
rýkur út í veður og vind.
Ávinningurinn af betri samningsstöðu í Icesave
minnkar eftir því sem samningar dragast.
Biðin er dýr
ÓLAFUR Þ. STEPHENSEN SKRIFAR
H-lista í vor
Heiðarleika í stað spillingar
Halda fl ugvellinum og orkulindunum
Hafna óréttlæti fjórfl okksins
Borgarmálafélag F-lista
Við viljum