Alþýðublaðið - 20.08.1923, Síða 1
Mánudaglnn 20 ágúst,
188. toíubla!)
Túbakseinkasalan.
Fnlltráaráðsfundnr í kvðld kl. 8.
Fulltráar fjðlmenni!
Eitt dæmi um yfirburði ríkis-
einkasölu, fram yfir sundraða
samkepnisverzhin, er tóbakseinka-
saian. Hún var ákveðin í þeim
tilgangi að afla ríkissjóði tekna,
án þess að veikja gjsidþol lands-
manna, meðí því að taká heild-
söluhagnaðinn af tóbakinu, án
þess að smásöiuverð hækkaði,
nema sérstakar ástæður kæmu
tll, svo sem gengishækkun eða
því líkt. Álagning var ákveðin
25 — 75% 4- tóbakið tolllaust,
sem svarar til stuadum alt að
helmingi minna á það tollað.
Ástandið var ekki glæsilegt
um áramótin 1922, þegar einka-
salan hófst. Verðhækkun á sumu
tóbaki og gengishækkuu mjög
ör. Dönsk króna, sem var ná-
lægt jafngengi um áramótin, á
við íslenzka, steig fljótiega upp
í 1 kr. 30 aura og jafnve! hærra,
eða um 30 %, og er nú enn þá
um 22 % hærri ea þá. Sterlings-
pundið hækkaði úr 25 kr. stöð-
ugt og er nú 30 kr. eða 20 %
hærra en þá. Þrátt fyrir alla
þessa gengishœkkun hafa töbalis-
vörur ekhi hœkhað í verði í land-
inu, og er það einsdæmi um vöru
á þessu tímabili, að ifndanskil-
inni steinolíu, sem lika er einka-
söluvara. Menn geta hugsað sér,
hvað verðið hefði orðið hjá sam-
keppnisverzlunum á tóbakinu
með þessar i gengishækkun!
Þrátt fyrir þetta verðlag hefir
verziunarhagaaður einkasölunnar
síðastiiðið ár orðið um 109 þús.
kr.. sem gert hefir mögulega til-
svarandi lækkun tekjuskatts.
Alþingi hafði áætlað hagnaðinn
150 þús.; en við birgðatalningu
i 1-mdinu um áramótin 1922
sýndi það sig, að tóbaksbirgðir
verzlana einstaklinga námu 1 %
milljón hröna, og mátti þá þegar
sjá, að innfiutuingur einkasölunn- j
ar fyrsta árið yrði ekki mikili.
Má með þetta íyrir augum teija
árshagnaðinn, ioq þús. kr., fram
yfir allar vonir.
Þetta sýnir enn tremur tvo
kosti skipuiagsbundinnar einka-
sölu. Fyrst að hægt var að tak-
marka töbaksinnfhdninginn með
tiliiti tii fyrirliggjandi birgða
— sem samkeppnisverzlanir hefðu
aidrei gert — og þannig minka
eftirspurn eftir erlendum gjald-
eyri. í öðru lagi þarf einkasalan
ekki að hafafyriiiiggjandibirgðir,
þegar þær eru mestár, nema
fyrir um 300 þús. kr., þar sem
hægt er að reikna fyrirfram
söluna nokkurnveginn. Með öðr-
um orðum: Einkasálan sparar
þjóðinní þannig ált að 1200 þús.
kr. í veltufé til tóbakskaupa, sam-
anborið við fyrri ára samkeppn-
isverzlun, og er þó variegá tallð,
þar sem einkasöiunni er auðfá-
aniegur gjaldfrestur á tóbaki,
sem samkeppnisverzlunum var
ekki.
Á yfirstandandi ári er við-
skiftavelta tóbaksins hjá einka-
sölunni af framangreindum á-
stæðum muu meiri en siðasliðið
ár, og má því vonast eftir að
hagnaður í ríkissjóð muni nema
200 þús. kr. Er það drjúgur
skiidingur, sem tilfinnanlegur,
yrði einhverjum, ef engin tóbaks-
einkasala væri og taka ætti það
fé með sköttum úr vösum manna.
Því var spáð upprunalega, af
andsfæðingum einkasölunnar, að
smygl myndi margfaldast, en
það mun nú þvort á móti hafa
minkað að mun, ef ekkihorfið ál-
gerlega, enda eru allár vörur
einkasöiunnar merktar henni, og
j myndi fljótt þekkjast, ef smygl-
aðar vörur sæjust í verzlun. Auk
þess svarar ekki kostnaði, með
núverandi tóbaksverði hér á
Iandi, að kaupa erlendis tóbak
til þess að selja það smyglað
hér, nema því að eins, að því
sé líka smygiað undan erlendum
tolli, t. d. eru enskír vindlingar
og tóbak dýrari í enskum búð-
um heldur en 1 hérlendum. Aður,
meðan samkeppnisverzlun var
komust attur á móti hvað eftir
annað upp stórkostleg tollsvik,
enda var verðlag hér þá tiltölu-
lega hærra.
Vitanlega hefir neyzlan á tó-
baki fluzt nokkuð til, vindla-
ireykingar minkað, en reyktóbaks
og vindlingakaup aukist, en það
er sama sagan sem erlendis, og
stafar að sömu Ieyti frá smekk-
breytingu, sem hefir ágerst eftir
strfðið, en aðallega af því, að
vindlaverð hefir haldist tiltölu-
Jega hærra hjá verksmiðjuro,
heldur en annað tóbaksverð.
Ástæðurnar til þessara yfir-
burða einkasölannar, fram yfir
hinar mörgu sundruðu samkeppn-
isverzlanir áður, eru ýmsar en
fyrst og fremst miklu betri inn-
kaup erlendis heldur en kanp-
menn og umboðsmenn verk-
smiðjanna höfðu áður. Af hinum
mörgu viðskiftamönnum einka-
sölunnar erlendis mun ekki vera
einn einasti, sem ekki hefir ým-
ist boðist til eða orðið að bjóða
henni óvenjulega góð kjör til
þess að fá vissu fyrir viðskifta-
sambandi við ísland. Hefir Lands-
verzlunin nú samband við öil
heiztu tóbakshús heimsins, og
því svo að segja ótakmarkað
vöruvál.
(Framhald á 4. síðu.)