Fréttablaðið - 31.03.2010, Blaðsíða 22

22 31. mars 2010 MIÐVIKUDAGUR
UMRÆÐAN
Katrín Jakobsdóttir skrifar um
háskóla
Um allan heim er nú mikið rætt um hlutverk háskóla í nútíma-
samfélagi, stjórnun þeirra og
hvernig tryggja megi akademískt
frelsi, framfarir í kennslu og rann-
sóknum og gildi þeirra fyrir sam-
félagið almennt.
Nú þegar kreppir að í öllum
hinum vestræna heimi og skor-
ið er niður í ríkisútgjöldum skipt-
ir meira máli en nokkru sinni fyrr
að meta stöðu og hlutverk háskóla.
Sjá má dæmi þess að deildir missi
fjárstuðning í virtum háskólum í
Bandaríkjunum og á Bretlandseyj-
um þrátt fyrir að státa af frábær-
um rannsóknum og kennslu, virtum
fræðimönnum og ánægðum nem-
endum – einfaldlega vegna þess að
þær skila ekki nægum aukatekjum.
Þegar slík sjónarmið verða ofan á
við stjórnun háskóla bendir það til
þess að yfirvöld hafi misst sjónar
á því um hvað starf háskóla á að
snúast.
Á dögunum var haldinn vel sóttur
ráðherrafundur í Búdapest og Vín
til að fagna tíu ára afmæli Bologna-
yfirlýsingarinnar og hefja undir-
búning fyrir nýtt evrópskt svæði
æðri menntunar. Meðal þess sem
þar var ofarlega á baugi var sam-
félagslegt hlutverk háskóla, hvern-
ig þeir þjóna samfélaginu best
og hvaða gagn háskólar og æðri
menntun gerir almennt í samfélag-
inu. Hluti þessarar umræðu snýst
um að gera fleirum kleift að leggja
stund á háskólanám af einhverju
tagi en hún snýst líka um gildismat
samfélaga og hvernig háskólar taka
þátt í að móta það gildismat.
Nú liggur fyrir frumvarp mitt um
opinbera háskóla
þar sem þetta
hlutverk opin-
berra háskóla er
betur skilgreint
og þar er dregið
fram með skýr-
ari hætti það
hlutverk opin-
berra háskóla
að miðla fræðslu
til almennings
og að veita samfélaginu þjónustu í
krafti þekkingar sinnar. Sú áhersla
sem hér kemur fram er almennt í
samræmi við viðtekin sjónarmið
um hlutverk háskóla í lýðræðis-
ríkjum.
Annað mikilvægt atriði í hinu
nýja frumvarpi varðar stjórn-
un háskóla en markmið þess er
að efla lýðræðislegt stjórnskipu-
lag háskóla. Lagt er til að fulltrú-
um ráðherra í háskólaráði verði
fækkað en á móti verði fulltrúum
háskólasamfélagsins fjölgað. Með
þessu er komið enn betur til móts
við þau sjónarmið er fram komu við
setningu laganna á Alþingi um að
tryggja þurfi fræðilega þekkingu í
ráðinu. Er þetta í samræmi við þær
lýðræðishefðir sem tíðkast innan
opinberu háskólanna og er til þess
fallið að þeir sem fara með fram-
kvæmdavaldið hafi reynslu og inn-
sýn af starfsemi stofnunarinnar og
fræðilega þekkingu á þeim fræðum
sem stunduð eru í háskólanum. Með
þessu er lagaumhverfið einnig fært
nær því sem tíðkast í Noregi, Sví-
þjóð og Finnlandi. Þar er gert ráð
fyrir að meirihluti háskólaráðs sé
skipaður fulltrúum úr viðkomandi
fræðasamfélagi.
Í þriðja lagi er lagt til að það
verði hlutverk háskólafundar að
móta sameiginlega vísinda- og
menntastefnu háskólans en í núver-
andi lögum er eingöngu rætt um að
fundurinn taki þátt í slíkri stefnu-
mótun. Háskólafundur er í eðli sínu
lýðræðislegri samkoma en háskóla-
ráð því þar sitja kosnir fulltrúar
hvaðanæva úr háskólasamfélaginu
og eðlilegt að hinar stóru línur séu
lagðar þar en háskólaráð sjái svo
um útfærslu og framkvæmd stefn-
unnar.
Í fjórða lagi er lagt til að fulltrú-
ar nemenda á háskólafundi verði
kosnir til tveggja ára í stað eins
árs áður og er það í samræmi við
óskir fulltrúa stúdenta. Að lokum
er lagt til að skýrari greinarmunur
verði gerður á menntun sem fólg-
in er í endurmenntun og fræðslu til
almennings annars vegar og hinni
eiginlegu starfsemi háskóla hins
vegar að veita æðri menntun er
leiðir til prófgráðu á háskólastigi.
Grundvallar munur er á þessari
starfsemi. Þar sem annars vegar
er um að ræða heimild háskóla til
þess að veita endurmenntun gegn
gjaldi og hins vegar menntun sem
almenningi stendur til boða að upp-
fylltum skilyrðum um tiltekinn
undirbúning.
Þessu frumvarpi er ætlað að
styrkja lýðræðislegt stjórnskipulag
opinberra háskóla en standa um leið
vörð um tengsl háskólanna við sam-
félagið með tveimur utanaðkom-
andi fulltrúum. Þá er skerpt á hinu
mikla samfélagslega mikilvægi
háskólanna og hlutverki þeirra
fyrir samfélagið. Allt rímar þetta
við þá hugsjón að háskólar megi
áfram verða hornsteinar í samfé-
lagsgerðinni, frumkvöðlar í þekk-
ingarsköpun og leitinni að viskunni
um leið og þeir útvegi samfélaginu
vel menntað fólk því til stuðnings
og endursköpunar.
Höfundur er mennta-
og menningarmálaráðherra.
Lýðræðislegra stjórnskipulag
KATRÍN
JAKOBSDÓTTIR
UMRÆÐAN
Anna Hildur Hildibrandsdóttir
skrifar um Iceland Airwaves
Nú í vikunni gerðist það að Ice-landair, sem stendur að baki
vörumerkinu Iceland Airwaves,
gerði samkomulag um að ÚTÓN
yrði rekstraraðili hátíðarinnar til
fimm ára. Einhvern veginn hefur
sá orðrómur komist á kreik að með
þessu sé verið að ríkisvæða Iceland
Airwaves. Og fyrirsögn föstudags-
útgáfu Fréttablaðsins, „Iceland
Airwaves komið í hlýjan faðm rík-
isins“ ýtir undir það. Þetta rímar
reyndar mjög við það orðspor að
tónlistarmenn séu á jötu ríkisins
og mikið ríkisstyrktir. Hér verð-
ur gerð tilraun til að leiðrétta þann
misskilning.
ÚTÓN er viðskipta- og mark-
aðsskrifstofa fyrir íslenska tónlist
sem sett er upp af frumkvæði tón-
listargeirans. Tónlistargeirinn er
orð sem er notað yfir tónlistarmenn
bæði höfunda og flytjendur og fyr-
irtæki sem starfa við framleiðslu,
útgáfu og dreifingu á tónlist.
Fjárfesting sem skilar
margföldum arði
Árið 2005 var gerð norræn könn-
un þar sem niðurstaðan varð sú að
1700 útlendingar sem sóttu hátíðina
eyddu yfir 300 milljónum í vörur og
þjónustu á höfuðborgarsvæðinu. Af
þessum 300 milljónum runnu um 70
milljónir til ríkisins í formi virðis-
aukaskatts. Framlög til Tónlistar-
sjóðs til stuðnings og kynningar á
íslenskri tónlist námu þá 50 millj-
ónum og hafa dregist saman ár frá
ári. Virðisaukaskattur af þessum
eina tónlistarviðburði á einni helgi
yfir vetrartíma greiddi því öll
framlög Tónlistarsjóðs, sem rekinn
er á vegum mennta- og menningar-
málaráðuneytisins, og gott betur.
Eða ef við setjum þetta í annað
samhengi þá nema tekjur af þess-
ari einu hátíð nærri öllum þeim
framlögum sem ríkissjóður greið-
ir árlega í formi listamannalauna
til höfunda og flytjenda tónlistar.
Þeim litlu fjárfestingum sem
veitt hefur verið í stuðning við
Airwaves hafa því skilað marg-
földum arði fyrir samfélagið. Þetta
er eitt af fjölmörgum dæmum um
vel heppnaða
nýsköpun sem
skilar sér ríku-
lega til baka í
samfélagssjóð-
ina.
Ú TÓN hóf
starfsemi fyrir
rúmlega þrem-
ur árum og er
hluti hennar
greiddur með
framlögum frá
tónlistargeiranum sjálfum. Fasta-
fjárframlag ríkisins er 10 milljón-
ir og er um það gerður sérstakur
samstarfssamningur. ÚTÓN tekur
að sér ýmis önnur verkefni sam-
kvæmt öðrum samstarfssamning-
um en staðreyndin er sú að flest
verkefni sem skrifstofan kemur
nálægt skapa verðmæti, veltu og
störf. ÚTÓN er einkaframtak tón-
listargeirans og er í mjög góðu
samstarfi við ráðuneyti og rík-
isstofnanir. Sem betur fer hefur
stjórnsýslan áttað sig á því að gott
er að sækja sérþekkingu og virkja
þá viðskiptavild sem þegar er til
staðar í tónlistargeiranum frem-
ur en að reyna að ríkisstýra allri
slíkri starfsemi. Þessi skilningur
hefur skapað jarðveg fyrir farsælt
samband á milli einkaframtaks og
ríkisframlaga sem skila margföld-
um hagrænum áhrifum. En betur
má ef duga skal.
Tónlist er arðbær
Í tónlistinni eru tækifærin allt í
kringum okkur. Efla má tónlistar-
tengda ferðamennsku í kringum
þær 30 tónlistarhátíðir sem haldn-
ar eru á Íslandi ár hvert. Leggja
má áherslu á Ísland sem upptöku-
land tónlistar til að fjölga erlend-
um verkefnum í vel útbúnum hljóð-
verum og skoða má það frekar að
skapa gott umhverfi fyrir höfund-
arréttarfyrirtæki, en tónlistar-
menn hafa margoft bent á þenn-
an valkost. Þetta eru aðeins örfáar
hugmyndir þar sem auknar fjár-
festingar myndu skapa störf og
skila margföldum arði í hinn hlýjan
faðm ríkisins. Vaxtarsprotinn er og
verður alltaf í mannauði og sköp-
unarkrafti sem einstaklingar og
einkageirinn leggja af mörkum.
Höfundur er framkvæmdastjóri
ÚTÓN.
Iceland Airwaves
er einkaframtak
ANNA HILDUR
HILDIBRANDS-
DÓTTIR
UMRÆÐAN
Þórdís Rafnsdóttir skrifar um
bifhjólavettvang
Bifhjólavettvangurinn á Íslandi hefur vaxið hratt undanfarin
ár. Þegar hópar stækka geta þeir
farið að hafa áhrif á framgang
mála sem að þeim snúa, til dæmis
ýmissa hagsmunamála. Til að
hámarka þau áhrif er mikilvægt að
hópurinn ákveði með hvaða hætti
verði best unnið að sameiginlegum
markmiðum. Það þýðir með öðrum
orðum að skilgreina skipulagsform
fyrir vettvanginn. En hverjir eru
þátttakendur á hinum íslenska
bifhjólavettvangi? Hvar eru þeir
staddir á vettvanginum, innan eða
utan klúbba? Hvernig þátttakendur
eru þeir? Hvað hafa þeir að leiðar-
ljósi í lífinu og hvernig forgangs-
raða þeir hagsmunamálum sínum?
Síðast en ekki síst, hvert vilja þeir
sjá vettvanginn þróast til framtíð-
ar?
Þessum spurningum verður
svarað í vor þegar greinarhöfund-
ur lýkur meistaranámi sínu í verk-
efnastjórnun við Háskóla Íslands.
Viðfangsefni lokaverkefnis eru
bifhjólavettvangurinn, skipulags-
fræðin og netkönnun sem nú stend-
ur yfir. Niður-
staðan felur í
sér hugmynd
að skipulags-
formi sem end-
urspeglar hags-
muni, gildi og
framtíðarsýn
hins íslenska
bifhjólaeiganda.
Tilgangur
þessara greina-
skrifa er að hvetja þá bifhjólaeig-
endur sem hafa verið dregnir í
úrtak og fengið bréf inn um lúguna
hjá sér til að taka þátt í netkönnun-
inni. Niðurstaða lokaverkefnisins
hefur upplýsinga- og þekkingarlegt
gildi fyrir alla á bifhjólavettvang-
inum og verður til afnota fyrir þá
sem vilja. Kæri bifhjólaeigandi,
með því að leggja þitt af mörkum
styður þú við það að verðmætar
upplýsingar og þekking líti dagsins
ljós. Jafnframt tryggir þú að þínar
skoðanir og viðhorf fái hlutdeild í
niðurstöðunni. Nú fer hver að verða
síðastur því netkönnuninni fer að
ljúka. Leggðu þitt af mörkum og
taktu þátt með rísandi sól!
Höfundur er meistaranemi í verk-
efnastjórnun við HÍ.
Með rísandi sól
Páskaveiði
í Hvammsvík!
Nú ber vel í veiði fyrir stangveiðifólk á öllum aldri, því vertíðin hefst í
Hvammsvík um páskana. Svæðið verður opið á skírdag, laugardag og
páskadag á milli kl. 10–18. Við bjóðum veiðikort sem kostar aðeins 1.500 kr.,
gefur inneign upp á fimm fiska og gildir í allt sumar.
Kíktu í Hvammsvík um páskana og komdu þér í veiðigírinn fyrir sumarið!

Nánari upplýsingar
í síma 695 5123
www.hvammsvik.is | hvammsvik@itr.is
Kaffisala
n
opin!
HVAMMSVÍK
ÞÓRDÍS
RAFNSDÓTTIR