Fréttablaðið - 01.04.2010, Blaðsíða 22

1. apríl 2010 FIMMTUDAGUR
OPIÐ
ALLA
PÁSKANA!
alltaf í leiðinni!
UMRÆÐAN
Jóhanna Sigurðardóttir skrifar
um atvinnumál
Á fundi um framgang stöðug-leikasáttmálans, sem haldinn
var sl. þriðjudag, voru fulltrúar
allra aðila að samningnum mætt-
ir, nema frá Samtökum atvinnu-
lífsins. Þar var skarð fyrir skildi,
því fulltrúar SA eru allajafna
bæði viðræðu- og tillögugóðir. Viðstaddir skoruðu á
SA að koma aftur að borðinu og halda áfram mikil-
vægu samstarfi á vettvangi stöðugleikasáttmálans.
Sáttmálinn var gerður sl. sumar með það að
markmiði að stuðla að endurreisn efnahagslífs-
ins. Hann er í 14 liðum sem ýmist snúa að beinum
aðgerðum eða fela í sér viljayfirlýsingu um ráðstaf-
anir, sem eru á valdi annarra en stjórnvalda. Þegar
farið er yfir þættina, svo sem kjarasamninga, ríkis-
fjármál, aðgerðir í þágu lántakenda og skuldsettra
heimila, endurreisn bankanna, málefni sveitarfé-
laga, lífeyrissjóða og stéttarfélaga, hljóta allir að
viðurkenna að staðið hefur verið við sáttmálann í
meginatriðum. Það sem út af stendur er annaðhvort
ekki á valdi stjórnvalda eða afleiðingar af töfum
sem orðið hafa á því að ljúka Icesave-málinu og á
endurskoðun efnahagsáætlunar Íslands og Alþjóða
gjaldeyrissjóðinn. Þar má nefna m.a. aðgang að
erlendu lánsfé, lækkun stýrivaxta umfram þá helm-
ingslækkun sem orðin er og afléttingu gjaldeyris-
hafta.
Auðvitað er hægt að gráta hið liðna eða leggj-
ast í ásakanir um það hverjum tafir og hindranir
í vegi framkvæmda og athafna eru að kenna. Það
skilar okkur hins vegar ekkert áleiðis. Við erum í
afar þröngri stöðu meðan Ísland er í fjárhagslegri
einangrun frá alþjóðlegum fjármálamörkuðum. Úr
henni verðum við að spila eins og hægt er innan
marka raunsæis og getu þjóðarbúsins. Það sæmir
ekki að leggjast í hugarvíl þegar vorar og lóan er
komin.
Meira skorið en skattað
Í sérstakri auglýsingu frá SA er því haldið fram að
skattar á heimili og fyrirtæki hafi aukist umfram
það sem gengið var út frá við gerð stöðugleikasátt-
málans, og skattaleg umgjörð fyrirtækja sé óhag-
stæðari en áður. Ekki var um það deilt að mikil-
vægasta verkefni stjórnvalda væri að ná tökum
á ríkisfjármálum til þess að tryggja fjárhagslegt
sjálfstæði þjóðarinnar eftir bankafall og gjaldeyr-
ishrun. Sátt var um að í þeim átökum yrði hlutfall
aukinna skatta 45% en niðurskurður á útgjöldum
ríkisins 55%. Samkvæmt tölum úr fjárlögum 2010
og fjáraukalögum 2009 bættu aðgerðir í ríkisfjár-
málum frumafkomu ríkissjóðs um 4,7% af VLF. Þar
af koma 1,8% af hækkun skatta og 2,9% af lækkun
ríkisútgjalda og skiptist því á tekjuhlið og gjalda-
hlið í hlutföllunum tæplega 40% tekjumegin á móti
rúmlega 60% útgjaldamegin.
Af þessum tölum má ráða að fullyrðing SA fær
með engu móti staðist. Því má bæta við að ríkulegt
samráð var haft við aðila sáttmálans um útfærslu
nýrra skatta, ekki síst SA og ASÍ. Vegna þess voru
skattar færðir af stóriðju og útgerðarfyrirtækjum
yfir á almennt atvinnulíf í formi hækkaðs trygging-
argjalds. Ég hef áður lýst áhyggjum vegna íþyngj-
andi áhrifa tryggingargjalds á lítil fyrirtæki og tel
að eitt brýnasta verkefnið sé að létta þær álögur
þegar úr tekur að rætast fyrir ríkissjóði. Íslensk
fyrirtæki bera ekki hærri skatta en almennt gerist
í þeim löndum sem næst okkur eru. Og nýleg lög
um hvata til fjárfestinga í sprota- og nýsköpunar-
fyrirtækjum og frumvarp um rammalög vegna fjár-
festinga á Íslandi eru dæmi um aðgerðir til þess að
hvetja til fjárfestinga.
Aðgerðir í atvinnumálum
Þannig væri hægt að fara yfir alla þætti stöðug-
leikasáttmálans og sýna fram á að reynt hefur verið
að vinna eftir fremstu getu að framgangi hans í
einu og öllu í mjög góðu samstarfi og með tíðum
fundahöldum aðila sáttmálans. Stjórnvöld eru að
sjálfsögðu sammála SA um að öllu skipti að berjast
gegn atvinnuleysi í landinu.
Ég hef góðar vonir um að atvinnuástand glæð-
ist með vorinu þar sem mikill gangur er í ferða-
mennsku og tækniiðnaði svo og í sjávarútvegi
og áliðnaði. Skortur á aflaheimildum í sumar er
áhyggjuefni og hlýtur að verða til þess að gerð verði
sérstök athugun á því hvort hægt sé að auka afla-
heimildir tímabundið til að kljást við þann vanda
innan forsvaranlegra marka.
Stórátak fram undan
Á næstu vikum mun ríkisstjórnin kynna margvís-
legar aðgerðir í atvinnumálum sem snúa m.a. að
vegagerð og samgöngumálum, atvinnumálum náms-
manna, byggingarframkvæmdum á vegum opin-
berra aðila, viðhaldsframkvæmdum og öðru sem
tengist háannatímanum í sumar og fram á haust.
Sérstök áhersla verður lögð á uppbyggingu hjúkrun-
arrýma og ríkisstjórnin hefur heimilað undirbúning
að byggingu nýs fangelsis sem lengi hefur staðið til.
Byggingariðnaðurinn er sérstakt vandamál
sem ríkisstjórnin hefur fengist við t.d. með því
að ýta undir viðhaldsframkvæmdir um land allt
með afnámi virðisaukaskatts. Það kemur einnig til
greina að veita þeim einstaklingum og fyrirtækj-
um skattafslátt sem leggja í slíkar framkvæmdir. Á
vegum stjórnvalda og í samvinnu við sveitarfélög-
in er verið að vinna að áætlun um stórfelldar flýti-
framkvæmdir í viðhaldsmálum sem verður mjög
umfangsmikil og mannaflafrek.
Framkvæmdir í orkugeiranum geta haft mikil
áhrif á ástandið í atvinnumálunum á næstu misser-
um. Það er mikill misskilningur að ríkisstjórnin sé
þar helsti þröskuldurinn. Aðgangur orkufyrirtækja
að fjármagni, fjárhagsgeta þeirra og vilji iðjufyrir-
tækja til að gera bindandi orkusamninga er það sem
er afgerandi þegar litið er til næstu missera. Ríkis-
stjórnin stendur þar ekki í veginum á nokkurn hátt
en fylgist vel með og er reiðubúin að leggja hönd á
plóginn ef með þarf.
Höfundur er forsætisráðherra.
Sannleikurinn um sáttmálann
JÓHANNA
SIGURÐARDÓTTIR
Á vegum stjórnvalda og í samvinnu við sveitar-
félögin er verið að vinna að áætlun um stór-
felldar flýtiframkvæmdir í viðhaldsmálum sem
verður mjög umfangsmikil og mannaflafrek.
Af hverju þessi hjarðmennska?
UMRÆÐAN
Svavar Gestsson
skrifar um Icesave
Atvinnuleysi er böl. Ég tek það því
alvarlega þegar mér
er borið á brýn að
hafa stuðlað að auknu
atvinnuleysi.“ Þannig
kemst einn þingmanna Icesave-
meirihlutans á Alþingi að orði í
grein í Fréttablaðinu.
Mikið skil ég þingmanninn
vel; honum finnst að hann hafi
verið borinn rangri sök. Ég
þekki þessa tilfinningu; ég hef
fengið óþverrann yfir mig þús-
und sinnum á undanförnum
mánuðum eða allt frá því í júní
í fyrra. Margt af því sem hellt
hefur verið yfir mig hefur verið
talsvert alvarlegra en það sem
þingmaðurinn nefnir í tilvitnun-
inni hér á undan.
Allt um það; viðkvæmni hans
er skiljanleg. En þá er því við að
bæta að síðustu þrjá daga hafa
birst þrjár greinar þar sem því
er lýst hvaða afleiðingar það
hefur haft fyrir þjóðarbúið að
ljúka ekki Icesave-málinu. Allt
eru þetta málefnalegar grein-
ar og hafa allar vakið athygli.
Höfundarnir eru Magnús Orri
Schram, alþingismað-
ur, Kristinn H Gunnars-
son fyrrv. alþingismað-
ur og Ólafur Stephensen
ritstjóri. Þeir benda á að
þjóðarbúið hafi þegar
skaðast verulega af þeim
drætti sem orðið hefur á
því að afgreiða Icesa-
ve-málið. Þingmaðurinn
sem vitnað var til hér í
upphafi er ósammála þeim þre-
menningum. Allt gott um það.
En þeir eiga að fá að hafa sínar
skoðanir – ekki rétt? – í lýðræð-
isríki. Og það á ekki að bregða
þeim um landráð þó þeir hafi
þessar skoðanir.
Það hefur einmitt verið ein-
kenni umræðunnar um Icesa-
ve að það hefur bara ein skoðun
verið leyfð; það var fyrirskipuð
sú hjarðskoðun í upphafi málsins
að vera á móti því að gera upp
Iceave-málið. Önnur hjarðskoð-
unin var sú að Icesave-málið
væri sök Steingríms Sigfússonar
eða mín eða Indriða Þorláksson-
ar. Við vorum og erum úthrópað-
ir svo fá dæmi eru slíks. Þessi
hjarðmennska náði þó hámarki
í þjóðaratkvæðagreiðslunni
þegar þjóðinni var skipað á kjör-
stað um ekki neitt og þeir sem
mættu ekki voru kallaðir ónefn-
um í blaðinu sem gefið er út á
sprungusvæðinu við Rauðavatn.
Eins hefur það verið þegar menn
eins og Þórólfur Matthíasson eða
Gunnlaugur Jónsson hafa stigið
fram þá hefur verið ausið yfir þá
svívirðingum. Það er ekki gott;
við verðum að fá að tala saman.
Sennilega er kominn tími til
að stofna Málfrelsisfélag. Og
það segi ég vegna þess að grein-
inni sem vitnað var til í upp-
hafi lýkur á þessum orðum:
„Það hlýtur að vera undarleg
tilfinning fyrir samninganefnd
Íslands að horfa til baklands
sem lítur það sem meira mál að
ná einhverjum samningum en
góðum samningum.“ Af hverju
nú þetta: Af hverju að bregða
þessum góðu mönnum eins og
Magnúsi Orra Schram um stuðn-
ing við vonda samninga og helst
verri en við getum fengið fyrir
það eitt að benda á staðreyndir.
Má ekki tala? Og af hverju er
sá þingmaður sem hér er vitn-
að til í upphafi viðkvæmari en
allir aðrir; af hverju tekur hann
allt til sín, ber hann einn ábyrgð
á Icesave-meirihlutanum? Auð-
vitað ekki.
En það er rétt; atvinnuleysi
er böl.
Höfundur er fyrrverandi
heilbrigðisráðherra.
SVAVAR GESTSSON