Fréttablaðið - 07.04.2010, Blaðsíða 27

H A U S
MARKAÐURINN
Ú T T E K T
5MIÐVIKUDAGUR 7. APRÍL 2010
en við sáum í fyrra. Flugfélögin
sem eru innan okkar vébanda, Ice-
landair og Iceland Express eru að
auka framboð sitt verulega og svo
sjáum við að félög á borð við Air
Berlin, Germania, Lufthansa, SAS
og jafnvel fleiri sem inn koma yfir
sumarið eru að bæta við sig. Sum-
arið í sumar lítur því mjög vel út
og við höfum miklar væntingar
til þess að það skili okkur mikl-
um tekjum.“ Veturinn og vetrar-
tímabilið segir Árni hins vegar
að sé helsta áhyggjuefnið. „Við
sáum í vetur í fyrsta sinn í mörg
ár, eftir miklar tilraunir til þess
að lengja ferðamannatímabilið, að
aðeins var að draga saman á því
tímabili. Það varð smá bakslag í
árstíðasveifluþróuninni.“
Þættir sem svo aftur gætu ýtt
undir meiri straum ferðamanna
utan hefðbundins háannatíma og
horft er til segir Árni að séu til
dæmis tónlistar- og ráðstefnuhús-
ið Harpan í Reykjavík og menn-
ingarhúsið Hof á Akureyri. „Þeir
sem sækja þessi hús til ráðstefnu-
halds eða til annarra hluta koma
ekki í júní, júlí, eða ágúst, held-
ur fremur í september, október
þegar ráðstefnur eru haldnar.“
Eins segir Árni horft til þess að
byggja upp og bjóða fleiri þætti
í afþreyingu allt árið um kring.
„Hér eru til dæmis stundaðar
jöklagöngur allt árið. Hvalaskoð-
un hefur verið stunduð frá Reykja-
vík í allan vetur og slíka þætti
þarf að ýta undir og efla.“
GJALDTAKA SKIPTIR MÁLI
Þá segir Árni ekki nægja að setja
fjármuni í markaðssetningu, einn-
ig þurfi að huga að verndun og við-
haldi hér heimafyrir. „Það hefur
verið okkur áhyggjuefni að sumar
af náttúruperlum landsins eru að
verða komnar að þolmörkum og
jafnvel á sumum tímum yfir þau,
svo sem ef horft er til Geysis-
svæðisins og Landmannalauga,
svo einhver dæmi séu nefnd.
Vantað hefur aukið fjármagn til
að bæta þar úr og svo inn í þjóð-
garðana okkar. Við höfum búið
til stóra þjóðgarða en vantar heil-
mikið fjármagn til að upplýsinga-
gjöf, stígagerð og annað verði með
þeim hætti sem best verður á
kosið.“ Árni segir að þótt mismun-
andi viðhorf hafi verið til gjald-
töku á ferðamannastöðum segist
hann sjálfur hafa verið talsmaður
þess að haga henni þannig að þeir
sem njóti borgi. „Að þeir sem fara
á staðinn borgi fyrir þá þjónustu
með einum eða öðrum hætti.“
Nefnd sem fjallaði um málið
fékk þau skilaboð frá Samtök-
um ferðaþjónustunnar að skoða
fremur hagkvæmar leiðir á borð
við þjóðgarðapassa (í anda veiði-
kortsins) þar sem aðgangur feng-
ist að fleiri en einum þjóðgarði
með kaupum á einum passa. „Lyk-
illinn er að hafa þetta einfalt og
hagkvæmt, ekki þannig að komið
sé upp rukkunarskúrum út um
allar trissur.“
Eins segir Árni að gæta verði
að því að gjald sem innheimt sé
með þessum hætti verði ekki hluti
af almennum skattstofni, heldur
skili peningurinn sér beint á við-
komandi staði. Þetta telur Árni
mun vænlegri leið en gjaldtöku
í ætt við komugjöld til landsins
sem leggist jafnt á alla ferða-
menn. Reynslan annars staðar frá
sýni að það skili meiri árangri að
draga úr kostnaði við ferðalag-
ið á staðinn, en bjóða svo upp á
fjölbreytta þjónustu gegn gjaldi í
landinu sjálfu.
VILJA SAMT KASTA KRÓNUNNI
Mikil aukning ferðamanna sem
fyrirséð er í sumar segir Árni
að skrifist að hluta til á hve Ís-
land hafi verið áberandi í um-
ræðu á heimsvísu. Þótt fréttir
af hruni fjármálafyrirtækja séu
í eðli sínu slæmar hafi gjarnan
fylgt fréttunum myndskeið af ís-
lenskri náttúru. Þá spili náttúru-
lega inn í veikt gengi krónunn-
ar. „Menn sjá hér möguleikann á
að verð lækki eitthvað í erlendri
mynt, en það er kannski skamm-
góður vermir þegar mjög mikið
af okkar þjónustu byggir á inn-
fluttri vöru.“ Dæmi um gengis-
bundnar sveiflur í ferðamennsku
séu hins vegar þekkt, svo sem
frá Tyrklandi þar sem líran hafi
gefið eftir gagnvart evru. Í kjöl-
farið hafi aukist straumur ferða-
manna frá Evrópu til Tyrklands,
um leið og samdráttur hefur verið
á vinsælum ferðamannastöðum í
evrulöndum, svo sem á Spáni.
„En myntin býður upp á sveifl-
ur og við í Samtökum ferðaþjón-
ustunnar höfum verið mjög fylgj-
andi því að tekin verði upp önnur
mynt en krónan. Þótt vermir-
inn sé skammgóður núna þá eru
þessar sveiflur ákaflega erfið-
ar fyrir alla þá sem í viðskiptum
reyna að setja saman áætlanir til
lengri tíma. Það er agalega erfitt
að vinna með þetta.“
Árni segir ferðamannatíma-
bilið fara í gang þegar á vor-
mánuðum. „Þó það nái hámarki í
júní og júlí, þá er maí strax orð-
inn mjög sterkur mánuður. En á
sumum stöðum á landinu er há-
önnin ekki nógu löng, kannski
ekki nema sex til átta vikur. Þess
vegna hef ég einmitt haldið því
fram að gífurleg tækifæri séu í
vöruþróun og afþreyingu á lands-
byggðinni á öðrum mánuðum árs-
ins,“ segir hann og telur að hér sé
allt það til staðar sem þurfi til að
byggja upp öfluga heilsársferða-
mannsku. „En til þess þarf öflug-
an stuðning, bæði frá fyrirtækj-
unum og hinu opinbera.“ Árni
áréttar að ekki sé horft til ríkisins
með neinum betlihug. „Það skap-
ar bara meiri veltu og næst meiri
kraftur ef við náum hinu opin-
bera í bátinn með okkur í þessum
efnum.“ Hann segist finna fyrir
ákveðnum skilningi á þessu hjá
ráðamönnum, þótt ef til vill þurfi
að kynna einstökum þingmönn-
um betur samhengi hlutanna.
„Og í því vinnum við og fengum
til dæmis til okkar finnska ferða-
málastjórann fyrrverandi til að
sýna fram á það.“
Í byrjun tíunda áratugar síðustu
aldar gengu Finnar í gegnum
kreppu þegar utanríkisviðskipti
við Sovétblokkina hrundu. Land-
ið náði hins vegar vopnum sínum
með markvissri stefnumótun til
framtíðar og
aðgerðum ti l
að efla atvinnu-
lífið, að því er
fram kom í máli
Marinu Krause,
markaðsstjóra
Comma Group
og fyrrverandi
ferðamálastjóra
Finnlands, á ný-
afstöðnum ársfundi Samtaka
ferðaþjónustunnar (SAF).
Auk þess að setja fjármuni í
rannsóknir og þróun, sem meðal
annars skilaði sér í uppgangi
tæknirisans Nokia, greindi Mar-
ina frá því hvernig Finnar komust
út úr kreppunni með því að leggja
áherslu á vetrarferðamennsku.
Finnska ríkið í samvinnu við
einkafyrirtæki lagði aukna fjár-
muni í markaðsstarf og kynningu á
Finnlandi sem áfangastað að vetr-
arlagi, á sama tíma og skera þurfti
niður opinbera þjónustu og auka
álögur á landsmenn. Marina fór
yfir það þróunarstarf sem unnið
var í byrjun tíunda áratugarins
þar sem áhersla var lögð á heilsu-
lindir og þróun jólasveinalandsins,
auk þess sem norðurljósin og fleiri
hlutir voru kynntir sérstaklega. Í
máli sínu lagði Marina áherslu á
mikilvægi þess að gott samstarf
væri meðal hagsmunaaðila þegar
kæmi að átaki sem þessu, um leið
og að því væri gætt að langtíma-
hugsun væri höfð að leiðarljósi.
Innskot ríkisins var umtals-
vert, en árið 1993 fengu Finn-
air og Finnska ferðamálaráðið 20
milljónir finnskra marka aukreit-
is úr að spila, fyrir utan stórauk-
in framlög á fjárlögum árin 1992
til 1994. Afraksturinn má svo sjá á
skýringarmyndinni hér fyrir ofan
þar sem farið er yfir fjölda seldra
gistinátta í Finnlandi frá árinu
1993 til ársins 2009.
Aukinheldur benti Marina
Krause á að ferðamenn að vetrar-
lagi skildu að jafnaði eftir meiri
tekjur en ferðamenn að sumarlagi,
enda væri meira um að ferðafólk
keypti sér afþreyingu á þeim tíma
árs en að sumarlagi. - óká
MARINA KRAUSE
Í kreppu markaðssettu
Finnar vetrarferðir
Markaðssettu heilsulindir, heimkynni jólasveinsins, norðurljósin og fleira.
Vetrarferðalangar eyða meiri peningum en þeir sem ferðast að sumarlagi.
SKÝRINGARMYND Hér má sjá hvernig vetrarferðamennska tók við sér í Finnlandi árið
1994 og hefur farið vaxandi síðan og er nú svo komið að gistinætur seldar að vetri eru
nærri jafnmargar og seldar eru að sumarlagi. HEIMILD/FINNISH SNOW HOW, MARINA KRAUSE
Gróflega áætlað má gera ráð
fyrir að útblástur gróðurhúsa-
lofttegunda aukist um 67.500
tonn gangi eftir spá um að er-
lendum ferðamönnum fjölgi um
500 þúsund næstu tíu ár. Gert er
ráð fyrir að milljón ferðamenn
sæki landið heim árið 2020. Er þá
gert ráð fyrir hóflegum sparnaði
útblásturs vegna fjarveru ferða-
mannanna á heimaslóð.
Þá er ekki tekinn með í reikn-
inginn útblástur vegna milli-
landaflugs, þar sem hann hefur
enn sem komið er áhrif á útblást-
ursbókhald landsins. Með flug-
inu eykst útblástur hins vegar
um 296.500 tonn, miðað við að
hálf milljón ferðamanna sæki
landið heim og að hver staldri að
jafnaði við í um hálfan mánuð.
Heildartalan hér að ofan bygg-
ist á útreikningum Sigurðar Inga
Friðleifssonar, framkvæmda-
stjóra Orkuseturs. Hann bend-
ir jafnframt á að ólíklegt sé
að val ferðamanna standi milli
þess að fara til Íslands eða fara
ekki neitt. „Þannig að varla ættu
menn að tala um aukna alheims-
losun vegna fleiri ferðamanna
til Íslands tengda fluginu,“ segir
hann.
Í útreikningum sínum gerir
Sigurður ráð fyrir að ferðafólk-
ið taki rútu til Reykjavíkur frá
Leifsstöð og svo aftur til baka.
„Útblástur sem tengist þessum
legg, miðað við 85 prósenta far-
þeganýtni í bílunum, met ég sem
svo að útblástur á farþega aðra
leið sé 0,3 kílógrömm af koltví-
sýringi. Þessi notkun kemur sem
aukning inn í íslenska bókhald-
ið og þennan kostnað þurfum við
líklega að bera.“ Sigurður segir
að best væri að rukka fyrir út-
blásturinn eins og kannski sé nú
þegar gert, með kolefnisgjaldi á
bensíni. Tekjurnar af gjaldinu
ættu hins vegar að fara í þróun á
vistvænni ferðamáta á leiðinni.
Þá er gert ráð fyrir að ferða-
maðurinn leigi sér bíl og keyri í
kringum landið. „Við gerum ráð
fyrir að þetta séu hjón þannig að
bílnotkunin helmingast.“ Miðað
við að tekinn sé að leigu með-
albíll og eknir 1.500 kílómetr-
ar, þar sem útblástur nemur
179 grömmum á hvern ekinn
kílómetra, þá nemur útblástur
á mann 134 kílóum.
„Góðu fréttirnar eru hins
vegar þær að meðalheimili í
Bretlandi notar raforku og hitun
sem gefur af sér útblástur upp á
um 5.300 kíló á ári eða 14,5 kíló
á dag. Öll raforka og hitun á Ís-
landi er hins vegar kolefnisfrí,“
segir Sigurður og bendir á að því
sparist útblástur í heimalandinu
meðan fólk er hér statt.
„Þannig að hjón komin á land
og dvelja hér í tvær vikur fá eftir-
farandi reikning: 1,2 kílógrömm
vegna rútuferðar til og frá Kefla-
vík og svo 269 kíló vegna hring-
ferðar á bílaleigubíl. Þetta eru
þá 270 kg sem leggjast á kolefn-
isbókhald Íslendinga. En munum
að útblástur spyr ekki um landa-
mæri og umhverfisvænt orku-
kerfi okkar sparar heiminum að
minnsta kosti 84 kíló þar sem
hjónin skipta úr kolefnisdrifnu
raforkukerfi yfir í kolefnisfrítt
rafokukerfi í
tvær vikur.
E f h j ó n -
i n myndu
sleppa því
a ð h i t a
hú s ið s i t t
á meðan þá
myndi sparn-
aðurinn vera
rúm 200 kg og
næstum því núlla
út útblásturinn
á Íslandi.“
- óká
Sparnaður heima bætir
útblástursstöðuna
Áfangastaður* CO2 per farþega
Lundúnir 210 kg
Kaupmannahöfn 230 kg
Stokkhólmur 230 kg
París 250 kg
Berlín 260 kg
Barcelona 310 kg
Mallorca 350 kg
Róm 360 kg
Kanaríeyjar 560 kg
Aþena 580 kg
New York 580 kg
Orlando 790 kg
San Francisco 950 kg
Los Angeles 970 kg
Peking 1.120 kg
Bangkok 1.480 kg
Singapúr 1.730 kg
Sydney 2.720 kg
Heimild: Orkusetur/Sigurður Ingi Friðleifsson
Ú T B L Á S T U R V E G N A
M I L L I L A N D A F L U G S
FERÐAFÓLK VIÐ SVARTAFOSS Í SKAFTAFELLI Merki eru um að straumur ferða-
manna hingað til lands verði með mesta móti í sumar. Íslensk flugfélög hafa bætt við
ferðum og bókanir auknar hjá erlendum flugfélögum. MARKAÐURINN/GVA
SIGURÐUR INGI
FRIÐLEIFSSON