Fréttablaðið - 08.04.2010, Blaðsíða 18

18 8. apríl 2010 FIMMTUDAGUR
FRÉTTASKÝRING: Hvað á nýja eldfjallið að heita?
Fjölmargar hugmyndir að nafni á
eldstöðina neðan við Fimmvörðu-
háls, á gönguleiðinni milli Skóga
og Goðalands, hafa litið dagsins
ljós.
Sumar hugmyndirnar vísa í
staðhætti, eins og Fimmvörðu-
fell og Fimmvörðuhnúkur. Aðrar
vísa til ástandsins og umræð-
unnar í þjóðfélaginu, til dæmis
Ísbjörg og Skjaldborg. Enn aðrar
reyna að vísa bæði í staðhætti og
tíðarandann. Hruni og Hrunatind-
ur tvinna saman nafn Hrunagils,
þangað sem hraunið hefur fallið,
og hrun efnahagslífsins.
Engar mótaðar reglur eru um
hvernig ný örnefni eru valin.
„Það hefur verið með ýmsu móti,“
segir Hallgrímur J. Ámundason,
sérfræðingur hjá Árnastofnun.
Örnefnanefnd valdi Surtsey nafn
og nefndinni var líka falið að
úrskurða eftir gosið í Heimaey. Við
gerð Kárahnjúkavirkjunar urðu
fjölmörg kennileiti til en Lands-
virkjun sá um að nefna þau.
Menntamálaráðherra hefur nú
falið sérfræðingum þriggja ríkis-
stofnana að velja eldstöðinni nafn.
Þetta eru Örnefnanefnd, Stofn-
un Árna Magnússonar í íslensk-
um fræðum og Landmælingar
Íslands. Hópurinn hittist á fyrsta
fundi í fyrradag. Ætlunin er að
hafa samráð við jarðvísindamenn
og staðkunnuga heimamenn áður
en ákvörðun verður tekin. „Það
þarf að vita hvers konar náttúru-
fyrirbrigði þetta er og hyggja að
staðháttum og kennileitum,“ segir
Þóra Björk Hjartardóttir, formað-
ur Örnefnanefndar, að loknum
fundinum.
Nefndarmenn hafa tekið saman
lista yfir þær ábendingar og hug-
myndir sem komið hafa fram frá
almenningi undanfarna daga.
Ekki er þó ætlunin að efna til
samkeppni um nafnið eða velja
úr innsendum hugmyndum.
Margar ábendingarnar vísa til
fells eða notast við orð sem ein-
kenna ákveðin náttúrufyrir-
bæri. Eldstöðin er hins vegar
sífelldum breytingum undirorpin
meðan gosið heldur áfram. Þóra
Björk segir að nú sé hún nær því
að vera gígur en fell. Það er því
ekki vandalaust að velja örnefnið
og gæta að því að það gangi ekki
gegn fræðilegum skilgreiningum
og almennri málvenju. Þóra Björk
segir óvíst hvenær starfshópurinn
lýkur störfum og kemst að sinni
niðurstöðu. „Við ákváðum að gefa
okkur góðan tíma og ætlum ekki
að hrapa að neinu,“ segir hún.
peturg@frettabladid.is
Embættismenn gefa
eldstöðvum nafn
Starfshópur þriggja opinberra stofnana hefur fengið það verkefni að finna
örnefni á eldstöðina neðan við Fimmvörðuháls. Almenningur hefur sent inn
fjölda hugmynda. Jarðvísindamenn og heimamenn verða með í ráðum.
ÓNEFND ELDSTÖÐ Landslag væri lítils virði ef það héti ekki neitt, segir í kvæði Tómasar Guðmundssonar. Embættismenn þriggja
opinberra stofnana hafa nú fengið það hlutverk að velja örnefni fyrir eldstöðina sem er neðan við Fimmvörðuháls á gönguleið-
inni frá Skógum yfir í Goðaland. FRÉTTABLAÐIÐ/VILHELM
■ Eldfell
■ Eldvarða
■ Fimmvörðufell
■ Fimmvörðuhnúkur
■ Fimmvörðungur
■ Funafell
■ Funi
■ Goðafell
■ Hálsafell
■ Hálsbólga
■ Heljarþröm
■ Hrunafell
■ Hruni
■ Hrunsgígur
■ Ísbjörg
■ Krepputindur
■ Skjaldborg
■ Steina
■ Tálmi
■ Trafali
■ Varða
■ Vörðuhnúkur
■ Þórðarfell
■ Þórðarfjall
■ Þórufell
■ Þórugígur
Hvað á hún að heita?
Starfshópur um nafn á eldstöðina neðan við Fimmvörðuháls hefur haldið
lista yfir nafngiftir sem hefur verið fleygt í opinberri umræðu. Hér eru nokkr-
ar hugmyndanna:
Baldvinsskáli
Fimmvörðuskáli
Heljarkambur
M
or
in
sh
ei
ði
Hr
un
ag
il
Hrunajökull
Brattafönn
M
ý
r
d
a
ls
jö
k
u
ll
E
y
ja
f
ja
ll
a
jö
k
u
ll
Miðsker
1093
Heiðarhorn
F i m m v ö r ð u h á l s
M
er
ku
r-
tu
ng
na
ha
us
Krossá
Básar
Göltur
Útigönguhöfði
„Fimmvörðuháls er nú oftast haft um alla leiðina frá Skógum og yfir í Goða-
land en áður fyrr átti nafnið einungis við um hálsinn efst á leiðinni. Gosstöðv-
arnar eru því í sjálfu sér alls ekki við Fimmvörðuháls heldur talsvert norðar,“
segir í umfjöllun um örnefni á gosslóðunum sem Hallgrímur J. Ámundason,
sérfræðingur hjá Stofnun Árna Magnússonar, hefur birt á arnastofnun.is.
Stiklað er á stóru úr umfjöllun Hallgríms hér á eftir.
Þrívörðusker
„Þrívörðusker […] er mun nær gosinu en Fimmvörðuháls – af myndum af
dæma virðist gosið hafa komið upp norðan við Þrívörðusker og sunnan við
Bröttufannarsker,“ segir í greininni. Hallgrímur og aðrir sérfræðingar treysta
sér þó ekki til þess að staðsetja Þrívörðusker á korti, enn sem komið er, og
engin kort eru til sem sýna staðsetningu þess.
Morinsheiði
„Þórður Tómasson telur að heiðin dragi nafn af mórauðum lit sínum. … Sögn-
in morna merkir að visna eða hrörna. Samsetta orðið Morinsheiði gæti þá
vísað til þess að hún er gróðurlaus, veðruð og eyðileg.“
Hrunagil
„Innst (austast) á Goðalandi heita Hrunar. Talað er um tvenna Hruna sem
ýmist eru kallaðir Stóri-Hruni og Litli-Hruni eða Fremri -Hruni og Ytri-Hruni.
… Gilin milli Hrunanna sjálfra og milli þeirra og Morinsheiðar eru kölluð
Hrunagil en greinarmunur stundum gerður á Norðurgili og Suðurgili. Hrunagil
(Suðurgil) er það gil sem hraun hefur fallið um vegna gossins.“
Hvannárgil
„Gilin vestan við Morinsheiði eru kölluð Hvannárgil eftir ánni sem þar rennur.
Hvannárgil klofnar framarlega í Norðurgil og Suðurgil (eða Norður-Hvannárgil
og Suður-Hvannárgil, einnig nefnd Fremra- og Innra-Hvannárgil.“
Heljarkambur
„Þar sem Morinsheiði og hálendið undir jöklunum tengist heitir Heljarkamb-
ur. … Nokkuð hefur borið á því í umræðu undanfarna daga … að Heljarkamb-
ur sé heiðarbrúnin suðaustan við Morinsheiði og norðaustan við gosstöðv-
arnar. Það er alrangt. Ekkert sérstakt nafn virðist vera á þessum stað en fyrir
ekki mörgum áratugum lágu enn Hrunárjöklar yfir þessu svæði.“
Nær Þrívörðuskeri en Fimmvörðuhálsi
HEFST Í KVÖLD KL. 21:00