Fréttablaðið - 17.04.2010, Blaðsíða 70

34 17. apríl 2010 LAUGARDAGUR
K
lukkan er hálf sjö að morgni í
Texas en Ásta Birna og Arnór, tíu
ára sonur hennar, eru löngu komin
á stjá. Arnór er farinn af stað með
skólabílnum og Ásta Birna er að undir-
búa sig fyrir daginn. Þau mæðginin komu
saman til Texas í janúar og snúa ekki aftur
fyrr en í sumar. Heima á Íslandi bíður hinn
hluti fjölskyldunnar, Örn, eiginmaður Ástu,
og sex ára dóttir þeirra, Aníta.
Ásta og Arnór eru í Texas til að læra við
Halo Clinic, skóla hinnar indversku Soma
Mukhopadhyay sem margir muna eftir úr
heimildarmyndinni Sólskinsdrengur. Arnór,
sem er einhverfur, er nemandi Somu en
Ásta Birna, sem sjálf er þroskaþjálfi og sér-
kennari, er annar lærlingurinn sem Soma
tekur að sér frá því hún opnaði Halo fyrir
sex árum. Þeim Ástu Birnu og Arnóri líður
vel í Texas. „Það er rosalega fallegt hérna,
gott veður og alveg yndislegt. Ég er í mikl-
um og daglegum samskiptum við foreldra
annarra einhverfra barna. Það eitt og sér,
að gefast tækifæri til að tala við allt þetta
fólk sem hefur reynt ýmislegt, er mjög
lærdómsríkt,“ segir Ásta Birna.
Hún fylgir Somu í verkefni hvers dags en
í skólann kemur fólk víðs vegar að úr heim-
inum. „Ég fylgi henni eftir allan daginn, en
hún tekur tíu kennslustundir á dag. Svo veit-
ir hún líka símaviðtöl og yfirfer gögn sem
fólk sendir henni. Ég hef líka tekið þátt í
því.“
Eftirsóknarverð staða
En hvernig komst Ásta Birna í kynni við
Somu og hvernig fór hún að því að komast í
læri hjá henni?
„Eins og svo margir horfði á ég
Sólskinsdrenginn og við það vökn-
uðu alls konar spurningar hjá mér
um RPM-kennsluaðferðina, sem
Soma notast við. Þegar svo átti
að stofna þekkingarhóp innan
Umsjónarfélags einhverfra um
aðferðina sagðist ég hafa áhuga á
að kynna mér þetta nánar.“
Hún hafði kynnst Margréti
Dagmar Ericsdóttur, móður Kela,
sem Sólskinsdrengurinn fjallar
um. Margrét hafði komið á fund
hjá félaginu, þar sem þær Ásta
Birna hittust fyrst. Í framhaldi af
því bauð hún Ástu Birnu að taka
þátt í að taka saman á DVD-disk
efni úr myndinni Sólskinsdrengur
og einnig hluta úr því mikla efni
sem ekki var notað. Auk þess tók
Ásta Birna að sér að þýða nokkur
viðtöl fyrir diskinn.
Ásta Birna, sem sjálf vinn-
ur mikið með einhverfum börn-
um í starfi sínu sem kennari við
Fjölbrautaskóla Suðurnesja, fékk
stuðning frá fagfólki og öðrum
foreldrum til að fara og kynna sér RPM
betur. Hún byrjaði á því að fara á námskeið
hjá Somu í fyrrasumar og sannfærðist þá
um að hún vildi læra meira. „Ég er mjög
heppin að hafa komist í þessa stöðu, því það
er setið um þessa konu og það er rosaleg
dagskrá hjá henni.“
Margrét Dagmar var henni mikil aðstoð.
„Að eitthvað sé ekki hægt er ekki til í orða-
forða Margrétar. Það sem hún vildi fá út úr
myndinni var að opna umræðuna um ein-
hverfu. Actavis var styrktaraðili að mynd-
inni og hún fékk það í gegn að þeir borga
fyrir námið mitt líka, sem framhald af
hennar verkefni.“
Það skemmdi heldur ekki fyrir
að forsetafrúin Dorrit var mjög
jákvæð yfir myndinni. Forseta-
hjónin hittu Somu, sem henni
þótti mikil upphefð í. Þegar hún
frétti að Dorrit vildi gjarnan að
hún fengi til sín íslenskan kenn-
ara gerði það útslagið og hún bauð
Ástu Birnu að koma til sín.
Virðing fyrir manneskjunni
„Sumir halda að að börnin komi
í Halo einhverf en fari óeinhverf
heim. Það er alls ekki þannig.
Það er ekkert verið að taka frá
þeim einhverfuna, enda er engin
lækning við henni,“ útskýrir Ásta
Birna, þegar hún er beðin að lýsa
því hvað sé svona sérstakt við
RPM-aðferðina. „Það sem heillaði
mig var hvað RPM byggir á mik-
illi virðingu fyrir manneskjunni.
Foreldrar einhverfra barna finna
oft að það býr svo miklu meira í
börnum þeirra en þetta eða hitt
prófið sýnir. Þessi aðferð hjálpar
til við að draga það fram. Þetta er
engin töframeðferð, heldur kennsluaðferð.
Maður kennir þeim að hlusta og meðtaka
námsefnið.“
Aðferðin byggir líka á því að líta á hvern
og einn einstakling sem einstakan. Nálgan-
irnar sem hægt er að nota eru margar en
byggja allar á því að ná sem mestu frá ein-
staklingunum. Fyrir hverja kennslustund er
ákveðið hvað eigi að kenna einstaklingnum
þennan daginn, eftir því hvað er viðeigandi,
til dæmis út frá aldri. „Ég nálgast barn á
leikskólaaldri ekki á sama hátt og full-
orðinn mann. Ef ég er að kenna fullorðn-
um manni tölum við kannski um Haítí. Svo
segi ég: „Hvað vorum við að tala um? Haítí
eða Kína?“ Þetta gengur út á að fá „feed-
back“ frá einstaklingnum. Og það er gert
ráð fyrir að einstaklingurinn skilji mann,
þó við mætum auðvitað hverjum og einum
þar sem hann er staddur.“
Ásta Birna segir það hreina unun að
fylgjast með foreldrum sem eru að koma
með börnin sín í Halo í fyrsta skipti. Þeir
eigi það flestir sameiginlegt að verða yfir
sig þakklátir fyrir þá virðingu sem börn-
um þeirra er sýnd. „Við foreldrar einhverf-
ra barna erum nefnilega í þeirri baráttu
enn í dag að annað fólk hafi trú á börnun-
um okkar eins og þau eru. Barningurinn
liggur í því að fólk eigi að hafa trú á börn-
unum okkar. Því þau geta svo margt, þau
þurfa bara að fá tækifæri til þess að sýna
fram á það. Og til þess að svo geti verið þarf
umhverfið að hafa trú á þeim.“
Arnór nýtur kennslustundanna
Ásta Birna segir RPM ekki koma í staðinn
fyrir aðrar aðferðir við kennslu einhverfra,
heldur sé aðferðin góð viðbót. „Í RPM erum
við ekki að horfa í einhverja ákveðna hegð-
un, nema hún trufli kennsluna. Nálgunin
miðast öll við kennsluna, en ekki hegðunina,
þó hún móti hana vissulega líka. Það er líka
frábært að fylgjast með Somu spinna félags-
hæfnina inn í kennslustundina. Börnin eru
flest í ýmsum öðrum góðum prógrömmum
og þetta er bara góð viðbót við þau.“
Hún er hæstánægð með hvernig Arn-
óri hefur miðað áfram frá því þau komu til
Texas. „Ég er ótrúlega ánægð með árangur
hans. Ég er allt í einu komin með barn í hend-
urnar sem er farið að biðja mig að setjast
niður með sér og læra. Hann hefur virkilega
gaman af þessu og nýtur þeirra stunda sem
við eigum saman alveg í botn. Kennslustund-
unum okkar má líkja við teygjuæfingar, við
vinnum jafnt og þétt og tökum lítil skref
áfram. Það sem ég er að æfa með honum
núna er skriftarfærnin. Hann talar ekki og
þess vegna væri draumur ef hann gæti lært
að tjá sig, jafnvel með tölvu.“
Veltur allt á foreldrunum
Tíminn á eftir að leiða í ljós hvernig Ásta
Birna miðlar af reynslu sinni frá Halo. Hún
vonar þó að reynsla hennar eigi eftir að nýt-
ast sem flestum, bæði nemendum hennar
og einnig foreldrum annarra einhverfra
barna. „Þetta veltur allt á áhuga foreldr-
anna. Ef einhver hefur brennandi áhuga hef
ég réttindi til að aðstoða fólk við að koma
sér áfram, en ég öðlast réttindi til að kenna
þetta þegar ég fer héðan í sumar.“
Síðustu mánuðir hafa verið fullir af litl-
um sigrum fyrir Arnór og fjölskyldu hans.
Það eitt að koma honum með flugi til
Bandaríkjanna var sigur út af fyrir sig, því
mörgum einhverfum reynist mjög erfitt að
vera lokaðir inni í flugvél klukkutímunum
saman. Síðast fór Arnór í flug þriggja ára
gamall. Foreldrar hans undirbjuggu sig því
vel fyrir ferðina út, höfðu meðferðist tvær
tölvur, dvd-spilara og fleiri hluti sem unnið
var með alla flugferðina.
„Hann stóð sig eins og hetja. Og um leið
og hann var búinn að fara þessa fyrstu ferð
kveikti hann á því hvernig flugvélarnar
virka. Það eitt var alveg dásamlegt, að hafa
fengið það út úr þessu að geta ferðast með
barnið mitt og þurfa ekki lengur að fá pöss-
un fyrir hann, þegar við hin förum saman
í frí til útlanda,“ segir Ásta Birna áður en
hún kveður og hefur nýjan og lærdómsríkan
dag í Halo.
Einhverf börn geta svo margt
Mæðginin Ásta Birna Ólafsdóttir og Arnór Freyr Arnarson hafa eytt síðustu mánuðum í Texas, við nám í skóla hinnar ind-
versku Somu Mukhopadhyay. Hún hefur þróað merkilega aðferð við meðferð á einhverfu sem örvar einhverf börn þannig að þau
fara að svara áreiti og læra að tjá sig smám saman. Ásta Birna er lærlingur hjá Somu á meðan Arnór er nemandi við skólann.
Hólmfríður Helga Sigurðardóttir sló á þráðinn til Ástu Birnu og fékk að heyra af sætum sigrum mæðginanna.
AÐ LÆRA MEÐ MÖMMU Eftir að Arnór fór að læra með RPM-aðferðinni er hann farinn biðja mömmu sína um að setjast niður með honum til að læra og nýtur
stundanna til hins ýtrasta. MYND/ÚR EINKASAFNI
ARNÓR UMKRINGDUR GÓÐUM KONUM Erica Andersen, fyrsti lærlingurinn sem Soma tók að sér, situr
hægra megin við Arnór. Honum á vinstri hönd situr Soma og fyrir aftan er mamma Arnórs, Ásta Birna.
MYND/ÚR EINKASAFNI
➜ HVERNIG VIRKAR RPM-KENNSLUAÐFERÐIN?
RPM eða Rapid prompting method er kennslu-
aðferð fyrir fólk með einhverfu og skyldar
raskanir. Nálgunin gengur út á það að veita
nemandanum fjölbreyttan fróðleik og kenna
honum í leiðinni að tjá sig eða koma þekking-
unni frá sér í einhverju formi. Áherslan í hverri
kennslustund er að örva ákveðnar stöðvar
í heila nemandans, ýta við og vekja áhuga
viðkomandi á sjálfum lærdómnum.
RPM er ólíkt mörgum öðrum nálgunum þar
sem byggt er á því sem vitað er um starfsemi
heilans. Markmiðið er að nemandinn geti
lært eins mikið og honum er unnt í gegnum
opnar lærdómsstöðvar og kallað þannig fram
þá mestu færni sem nemandinn hefur yfir að
ráða á því augnabliki. Jafnóðum og þroski og
hreyfifærni einstaklingsins eflist eykst nám-
kvæmnin í svörun nemandans. Það má því
líkja þessu við teygjuæfingar, færnin eykst jafnt
og þétt með vinnu og þolinmæði.
Hvatningin er notuð til að ýta af stað sjálf-
stæðri svörun frá nemandanum, án líkam-
legrar snertingar, til þess að kenna honum
að benda á stafi af stafaspjaldi og notast
við stensla og aðrar teikniæfingar til þess að
stuðla að sjálfstæðri skrift í framtíðinni.
Notast er við kenna-spyrja aðferðina til að
kalla fram svörun frá nemandanum í gegnum
öfluga munnlega, heyrnræna, sjón- og/eða
hreyfiörvun. Lögð er áhersla á að sá sem leiðir
kennsluna hafi metnað til að efla áhuga nem-
andans, trú hans á eigin getu og sjálfstraust.
Hvatningin er mikilvæg og henni er beint
gegn sjálfsörvandi hegðun nemandans eða
einbeitingarskorti.
Af bloggsíðu Ástu Birnu, http://rpm.bloggar.
is. Þar má lesa meira um RPM-kennsluað-
ferðina og fylgjast með dvöl þeirra mæðgina
í Texas.
Það sem
heillaði mig
var hvað
RPM bygg-
ir á mikilli
virðingu
fyrir mann-
eskjunni.