Fréttablaðið - 19.04.2010, Blaðsíða 10

10 19. apríl 2010 MÁNUDAGUR
Nóatúni 4 • Sími 520 3000
www.sminor.is
A
T
A
R
N
A
Uppþvottavélar
frá Siemens.
Hraðvirkar,
hljóðlátar
og vinnusamar.
FRÉTTASKÝRING: Xxxxxxx
Ólafur Ólafsson var með
stærstu hluthöfum Kaup-
þings allt frá einkavæðingu
Búnaðarbankans árið 2003.
Bankinn lánaði honum háar
fjárhæðir þegar hlutabréfa-
verð hrundi.
Kaupþing lánaði félögum tengd-
um Ólafi Ólafssyni, sem löng-
um var kenndur við Samskip, 73
milljarða króna frá í janúar 2007
og þar til bankinn féll tæpum
tveimur árum síðar. Þegar skila-
nefnd á vegum Fjármálaeftirlits-
ins tók lyklavöldin í Kaupþingi
skulduðu félög Ólafs bankanum
96,2 milljarða króna, sem jafn-
gilti átján prósentum af eigin-
fjárgrunni bankans. Þá eru ótal-
in rúmlega fimmtíu milljarða lán
félaga hans gagnvart Glitni.
Fjárfestingarfélögin Kjalar og
Egla voru umfangsmestu lántak-
endur Kaupþings frá miðju ári
2006, samkvæmt þeim upplýs-
ingum sem fram komu í skýrslu
rannsóknarnefndar Alþingis um
bankahrunið.
Félag Ólafs, Egla, keypti stóran
hlut í Búnaðarbankanum við sölu
ríkisins á bankanum í ársbyrjun
2003. Síðla árs 2006 var banka-
hluturinn færður inn í dótturfé-
lagið Kjalar Invest, sem skráð var
í Hollandi. Sumarið 2007 endur-
fjármagnaði bandaríski bankinn
Citibank hlutafjáreignina og var
Kaupþingshlutinn eftir það færður
inn í annað Eglu-félag, sem jafn-
framt var skráð í Hollandi. Þegar
yfir lauk átti Egla Invest um tíu
prósenta hlut í Kaupþingi og var
næststærsti hluthafi bankans.
Hjörleifur Jakobsson, forstjóri
Kjalars, sat í stjórn Kaupþings í
krafti eignarhlutarins.
Í skýrslu rannsóknarnefndar
Alþingis er tekið fram að lán til
félaga Ólafs hafi hækkað verulega
þegar nær dró falli bankans. Það
tengdist ekki síst veðkalli banda-
ríska bankans Citibank á Eglu. Í
byrjun árs 2008 hafði gengi hluta-
bréfa bankans lækkað mikið ásamt
því sem gengi krónunnar hafði
lækkað. Þegar það fór undir veð-
þröskuld Citibank krafðist bank-
inn aukinna trygginga. Kaupþing
brást við vandræðum Ólafs og lán-
aði honum 120 milljónir evra, jafn-
virði rúmra ellefu milljarða króna,
til að mæta veðkallinu. Bæði gengi
hlutabréfa Kaupþings og íslenska
krónan héldu áfram að falla og
varð úr að Kaupþing og Glitnir
komu félögunum til hjálpar. Þegar
sumarið gekk í garð höfðu bank-
arnir tveir lánað félögum Ólafs
fjögur hundruð milljónir evra,
tæpa fjörutíu milljarða króna á
þávirði, til að forða þeim banda-
ríska frá því að taka yfir hlutafé
Ólafs í bankanum. Hefðu sú orðið
raunin hefði Citibank orðið með
stærri hluthöfum Kaupþings.
Þetta var fyrsti snúningur
helsta eiganda Kaupþings til varn-
ar hlutabréfaeign hans. Hálfum
mánuði fyrir fall bankans í októb-
er 2008 fengu tvö félög Ólafs 130
milljónir evra, jafnvirði 17,7 millj-
arða króna, til kaupa á skulda-
tryggingum á Kaupþing. Viku
síðar varð Kaupþingsbankinn
aftur að styðja við bakið á Ólafi
þegar þýski bankinn Deutsche
Bank krafðist aukinna trygg-
inga og lánaði honum jafnvirði
sautján milljarða króna, sam-
kvæmt skýrslu rannsóknarnefnd-
ar Alþingis.
Síðasta haldreipi Ólafs til bjarg-
ar Kaupþingi og þar með hlutafé
hans í bankanum voru kaup sjeiks-
ins Mohammeds Bin Khalifa Al-
Thanis, bróður emírsins af Katar,
á fimm prósenta hlut í bankan-
um. Í skýrslu rannsóknarnefndar
Alþingis segir að ótvíræð tengsl
séu á milli Ólafs og Al-Thanis en
Kaupþing lánaði Al-Thani fyrir
kaupverðinu. Þetta dugði ekki til
en örfáum dögum eftir að Katar-
búinn keypti fimm prósenta hlut
í Kaupþingi tók skilanefnd Fjár-
málaeftirlitsins bankann yfir.
Lánið til Al-Thanis var enn ógreitt
í janúar í fyrra. jonab@frettabladid.is
Skuldaði 18% af eiginfé Kaupþings
Ólafur Ólafsson var 33 ára þegar hann var
ráðinn forstjóri Samskipa árið 1990. Fjárfesting-
arfélagið Kjalar hélt lengi utan um hlut hans í
félaginu. Ólafur hefur tengst fjölda fyrirtækja í
gegnum tíðina, svo sem HB Granda og Alfesca
(áður Sambandi íslenskra fiskútflytjenda). Af
viðskiptasögu Ólafs ber vafalítið hæst aðkomu
hans að kaupum hins svokalla S-hóps á 45,8
prósenta hlut ríkisins í Búnaðarbankanum í
ársbyrjun 2003.
Nokkrum spurningum er enn ósvarað um
einkavæðingu Búnaðarbankans. S-hópurinn
taldist vænlegasti kaupendahópurinn á sínum
tíma, ekki síst vegna erlends banka, sem sagð-
ur var standa að baki hópnum. Lengi vel var
talið að franski bankinn Société Générale væri
áhugasamur meðfjárfestir. Fram kemur í skýrslu
rannsóknarnefndar Alþingis að sama dag og
skrifað var undir kaupsamning hafi komið í
ljós að franski bankinn var fjarri góðu gamni
og nafn þýska bankans Hauck & Aufhäuser
Privatbankiers komið í stað Société Générale.
Væntanlegir kaupendur sýndu fram á að þýski
bankinn hefði daginn áður keypt helmingshlut
í Eglu, félagi Ólafs Ólafssonar, sem ætlaði að
kaupa 34,4 prósenta hlut í Búnaðarbankanum.
Margir drógu aðkomu Hauck & Aufhäuser í
efa, töldu hann jafnvel lepp – ef hann var þá
yfirhöfuð til. Við nánari athugun kom í ljós
að bankinn sérhæfði sig í „sjóða- og eigna-
stýringu fyrir stofnanir og einkaaðila, umsjón
verðbréfa fyrir sjóði og fjármálastjórn fyrirtækja
og einstaklinga“, líkt og segir í skýrslu rann-
sóknarnefndar. Þrátt fyrir hvítþvott fjármála-
ráðuneytis á málinu árið 2006 eru fyrirvarar
settir við hlut bankans í Eglu á þessum tíma í
skýrslu rannsóknarnefndar. Þar er dregið í efa
að Hauck & Aufhäuser hafi tengst kaupunum á
Búnaðarbankanum og bent á að fátt ef nokkuð
bendi til þess að bankinn hafi átt mikla faglega
samleið með Búnaðarbankanum sem almenn-
um viðskiptabanka.
Í apríl í fyrra veitti Héraðsdómur Reykjavíkur
Eglu heimild til að leita nauðasamninga við
lánardrottna. Eignarhlutur Kjalars í Samskipum
var færður inn í dótturfélagið Festingu snemma
árs 2008. Í tengslum við fjárhagslega endur-
skipulagningu félagsins eignaðist Ólafur níutíu
prósenta hlut í Samskipum ásamt öðrum
stjórnendum í gegnum félagið SMT. Skuldir
Kjalars gagnvart Kaupþingi munu ekki hafa
verið afskrifaðar.
Viðskiptaveldi Ólafs og Búnaðarbankinn
Lán tengd félögum Ólafs Ólafssonar
Önnur félög
HB Grandi
Festing
Egla
Kjalar Invest B.V.
Ker
Kjalar
Egla Invest B.V.
Harlow Equities
S.A:
2005 2006 2007 2008
800
700
600
500
400
300
200
100
0
Heildarútlán bankanna þriggja
M. evra
Banki Janúar 2007 Október 2008 Breyting
Landsbankinn 13,4 0,0 -100%
Kaupþing 23,1 96,2 317%
Glitnir 20,5 50,5 147%
Samtals 56,9 146,7 158%
(Samtals í evrum) 601,7 1.008,3 68%

* Upphæðir í milljörðum króna.
Tengd félög: Bakkavogur ehf., Barkarvogur ehf., Egla hf., Egla Invest BV, Festing ehf.,
Iceland Seafood International, Jónar Transport hf., Ker hf., Kjalar ehf. í LUX, Kjalar hf.,
Kjalar Invest BV, Samskip hf. og Samskip Holding B.V.
Áhættuskuldbindingar Kjalars og tengdra félaga*
ÓLAFUR ÓLAFSSON Einn af helstu hluthöfum Kaupþings lenti í miklum hremm-
ingum þegar dyr lokuðust á alþjóðlegum lánsfjármörkuðum árið 2008 og greip til
ýmissa ráða til að halda verði hlutabréfa í bankanum uppi.