Fréttablaðið - 29.04.2010, Qupperneq 22

22 29. apríl 2010 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
M
örgum hefur fundizt sú ítrekaða niðurstaða íslenzkra
dómstóla skrýtin, að innheimta svokallaðs iðnaðar-
málagjalds bryti ekki gegn ákvæðum stjórnarskrár-
innar um félagafrelsi. Það virðist liggja nokkurn
veginn í augum uppi að með gjaldinu, sem ríkið inn-
heimtir af iðnfyrirtækjum og lætur svo renna til Samtaka iðnaðarins
burtséð frá því hvort fyrirtækin eiga aðild að SI eða ekki, er verið
að þvinga fyrirtæki til að greiða félagsgjald til félags, sem þau kæra
sig kannski ekkert um að vera í.
Nú hefur Mannréttindadómstóll Evrópu komizt að þeirri niður-
stöðu að gjaldið brjóti gegn félagafrelsisákvæðum Mannréttinda-
sáttmála Evrópu. Iðnaðarmálagjaldið heyrir því væntanlega sög-
unni til. Alþingi er ekki stætt á öðru en að afnema lög um gjaldið og
Samtök iðnaðarins verða að fjár-
magna sig eins og annar frjáls
félagsskapur; með félagsgjöldum
fyrirtækja sem vilja vera í sam-
tökunum. Varla leikur vafi á að
iðnfyrirtæki, sem sjá hag sinn í
félagsaðild, munu greiða hærra
félagsgjald – enda geta þau nú
sparað sér iðnaðarmálagjaldið.
Pétur Blöndal alþingismaður spurði Jóhönnu Sigurðardóttur for-
sætisráðherra á Alþingi í gær hvort nú yrðu ekki afnumin önnur
gjöld sem væru sambærileg við iðnaðarmálagjaldið. Pétur nefndi
búnaðargjald, fiskiræktargjald, gjald sem lagt er á tölvur og renn-
ur til Samtaka tónskálda og eigenda flutningsréttar, og loks skyldu-
greiðslu opinberra starfsmanna til stéttarfélags.
Búnaðargjaldið er klárlega sambærilegt við iðnaðarmálagjald-
ið. Það er 1,2 prósent af heildartekjum bænda, óháð afkomu þeirra.
Gjaldið rennur annars vegar til Bændasamtakanna og ýmissa bún-
aðar- og búgreinasambanda og hins vegar til Bjargráðasjóðs. Að
minnsta kosti hvað greiðsluna til félagasamtaka varðar hlýtur það
sama að eiga við um búnaðargjaldið og iðnaðarmálagjaldið. Kannski
hafa sumir bændur engan áhuga á aðild að Bændasamtökunum og
eru ósammála þeim skoðunum sem þau berjast fyrir, rétt eins og
húsasmíðameistarinn sem vann málið fyrir Mannréttindadóm-
stóli Evrópu taldi Samtök iðnaðarins hafa unnið gegn hagsmunum
sínum.
Fréttablaðið sagði frá því í vetur að hluti af aflaverðmæti allra
íslenzkra skipa rynni lögum samkvæmt til Landssambands útgerð-
armanna og Landssambands smábátaeigenda. Hvor samtök um sig
fá þannig um fjörutíu milljónir á ári. LÍÚ kærir sig ekki um þessar
greiðslur, en LS lætur þær koma í stað félagsgjalda. Enn hljóta sömu
rök að eiga við um þessi lögboðnu gjöld og iðnaðarmálagjaldið.
Pétur Blöndal og fleiri þingmenn hafa ítrekað lagt til að 7. grein
laga um kjarasamninga opinberra starfsmanna verði breytt, en þar
er beinlínis kveðið á um að starfsmenn, sem standi utan stéttarfélaga
opinberra starfsmanna, eigi samt að greiða þeim félagsgjald! Frum-
varpið hefur aldrei fengizt afgreitt úr nefnd. Þarf kannski líka að vísa
þessari dulbúnu skylduaðild að félagi til Mannréttindadómstólsins
áður en löggjafinn rumskar?
Skyldugreiðslur af þessu tagi, til félaga sem fólk vill hugsanlega
alls ekki vera í, eru fullkomlega úrelt fyrirbæri. Alþingi á að taka
til í þessum þvinguðu félagsgjöldum.
HALLDÓR
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Á maður alltaf að borga skuldir sínar? Ef
allt er með felldu svörum við því játandi.
En það er ekki alltaf raunin. Síðasta áratug
hefur athyglin beinst að svokölluðum ólög-
mætum skuldum þjóðríkja.
Slíkar skuldir geta verið ólögmætar af
ýmsum ástæðum. Ein er sú að lánveitandi
hafi ekki gengið úr skugga um að lánþegi
gæti greitt skuldina. Önnur lýtur að því
hver stofnaði til skuldarinnar. Fyrir nokkr-
um árum var úrskurðað að milljarða dala
skuldir Íraks og Nígeríu skyldu felldar
niður vegna þess að til þeirra var stofnað
af stjórnvöldum sem ekki voru lýðræðis-
lega kjörin. Samt gátu þessar þjóðir staðið
undir greiðslum.
Í áttunda bindi skýrslu rannsóknar-
nefndar Alþingis segir: „Borgarar í lýð-
ræðisríki bera ábyrgð á réttilega kjörn-
um stjórnvöldum. Meginforsenda þess að
borgararnir geti axlað þessa ábyrgð vel
er að þeir búi við góð skilyrði til upplýstr-
ar skoðanamyndunar.“ Í skýrslunni kemur
einnig fram að alvarlegir misbrestir eru á
þessu hérlendis (bls. 241). Þar er jafnframt
harðlega gagnrýnt að á ákveðnu tímabili
hafi veik stjórnvöld falið fjármálakerfinu
og bönkunum of mikið vald, leyft of mikil
umsvif og sýnt of lítið aðhald.
Kannski má ganga svo langt að segja að
á Íslandi hafi ríkt auðræði í stað lýðræðis.
Að lýðræðislega kjörnir fulltrúar hafi ekki
verið við stjórnvölinn.
Ef allt væri með felldu ættum við að
axla fulla ábyrgð á því sem réttilega kjörin
stjórnvöld hafa kallað yfir okkur. En skuld-
setningu íslensku þjóðarinnar vegna efna-
hagshrunsins má að hluta rekja til þess
auðræðis sem ríkti hér eftir einkavæðingu
og útrás. Það var ekki allt með felldu. Við
getum ekki horft fram hjá því á leið okkar
frá reiði til sáttar.
Vorar skuldir
Hrunið
Árni Svanur
Daníelsson
Prestur
Kristín Þórunn
Tómasdóttir
Prestur
Vonandi hverfa fleiri þvinguð
félagsgjöld með iðnaðarmálagjaldinu.
Úrelt gjaldtaka
Það var ekki allt
með felldu. Við get-
um ekki horft fram
hjá því á leið okkar frá reiði til
sáttar.
Fáðu faglega ráðgjöf
um val á hlaupaskóm
og kynntu þér NIKE+
MEÐ ÖLLUM NIKE HLAUPASKÓM
KÍKTU Í
Í DAGLINDUM
KAUPAUKI
INTERSPORT
Hliðar á sama peningi
Stefán Snævarr heimspekingur
bloggaði um þá kenningu sína að
Baugsmenn og hin svonefnda náhirð
innan Sjálfstæðisflokksins væru hvor
sín hliðin á sama peningnum. Máli
sínu til stuðnings nefndi hann að
eitt sinn hefði Hannes Hólmsteinn
Gissurarson sagt að Pálmi í Hagkaup
hefði bætt kjör fátækra meira en
verkalýðshreyfingin. Síðar hefði
Gunnar Smári Egilsson sagt
hið sama.
Ekki hann heldur hann
Af þessu spratt lífleg
umræða í athuga-
semdakerfinu. Einn
benti á að ummælin væru alls ekki
komin frá Hannesi heldur Gvendi
Jaka; annar sagði það rangt, það
hefði verið Vilmundur Gylfason sem
sagði þetta; neineinei, sagði sá þriðji,
það var faðir hans, Gylfi Þ. Gíslason
sem sagði þetta. Niðurstaða Stefáns
var þessi: Einhver sagði þetta, og
Hannes og Gunnar Smári átu það
upp eftir honum.
Eins og ný
Einar Skúlason, oddviti
Framsóknarflokksins
í Reykjavík, gekk
í sjóinn og synti
ósmurður yfir
Fossvog
á dögunum til að safna pening.
Einar getur huggað sig við að hann
þarf væntanlega ekki að punga út
fyrir nýjum jakkafötum. Fyrir fjórum
árum komst það í hámæli að Björn
Ingi Hrafnsson hefði klætt sig upp á
kostnað flokksins. Björn Ingi sagði á
sínum tíma óþarfa að gera rellu út
af því: fötin hefði nýst honum lítið
þar sem hann hefði bætt á sig eftir
kosningar og væri ekki viss um að
komast lengur í þau. Jakkafötin
hljóta því að hanga inni í fataskáp
Framsóknar, eins og ný, og bíða
eftir að Einar smeygi sér í þau.
Nema Óskar sé búinn að
slíta þeim út?
bergsteinn@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871