Fréttablaðið - 13.05.2010, Blaðsíða 14

14 13. maí 2010 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Með stofnun stjórnmálahreyfinga sem byggja á háði og gríni, t.a.m. með
Framboðsflokknum í Alþingiskosningunum
1971, er kastljósinu beint að göllum ríkjandi
stjórnmála, t.d. innihaldsleysi pólitískrar
umræðu, hræsni og spillingu stjórnmála-
manna eða vanhæfni ríkjandi stjórnmála-
flokka. Líkt og myndlist, leiklist og tónlist,
er háðið margreynt og öflugt tæki í stjórn-
málum. En háð af þessum toga hefur ekki
aðeins gildi í sjálfu sér, þ.e. að skemmta
fólki og vekja hlátur. Markmiðið er ekki
síður stjórnmálalegs eðlis, þ.e. að benda á
það sem betur má fara og þoka málum til
hins betra. Með þessum hætti getur háðs-
ádeila, sem tekur á sig mynd framboðs í
kosningum, verið gagnlegt framlag til lýð-
ræðislegrar umræðu (auk þess að vera
fyndin). Að baki slíku framboði liggur þá í
raun og veru sú afstaða að lýðræðið sé verð-
mætt og að því beri að hlúa. Klisjukenndar
yfirlýsingar, stöðluð svör og skrumskæld
kosningaloforð frambjóðenda þýða þá í raun
hið andstæða, þ.e. að mikilvægt sé að stjórn-
málamenn tali umbúðalaust, starfi að hei-
lindum, meini það sem þeir segja, o.s.frv.
Háðsádeila, eins og sú sem að framan er
lýst, felur það ekki í sér að lýðræðið sé hlægi-
legt og einskis virði. Með henni er fráleitt að
því stefnt að til trúnaðarstarfa veljist lýð-
skrumarar sem stunda stjórnmál með ann-
arlega hagsmuni eða léttúð að leiðarljósi,
jafnvel þótt slíkur kunni að hafa verið boð-
skapurinn í orði kveðnu. Það er því býsna erf-
itt að samræma háðsádeilu, sem tekur á sig
mynd framboðslista, því að frambjóðendurnir
setjist í trúnaðarstöður að loknum kosningum
(og taki til starfa samkvæmt stefnuskrá sem
enginn tók alvarlega eða með öðrum ófyrir-
sjáanlegri hætti). Ef sú er raunin hefur háðs-
ádeilan í raun snúist upp í andhverfu sína og
lýðræðinu hefur verið gefið á kjaftinn. Jafn-
vel má segja að með þessu hafi lýðskrumið
náð nýjum hæðum og færi nú heim sanninn
um það hversu mjög „lýðurinn sé heimskur og
gleyminn“ og lýðræðishugsjónin hláleg.
Nú verður að bíða og sjá hvorum megin
hryggjar svokallaður Besti flokkur, sem býður
fram lista í komandi borgarstjórnarkosning-
um, fellur, þ.e. hvort framboðið er raunveruleg
háðsádeila eða fremur ófyndin birtingarmynd
úrkynjunar lýðræðisins. Sé það raunveruleg
ætlun forsvarsmanna framboðsins að ná kjöri
og setjast í borgarstjórn er það auðvitað ekki
„bara djók“ heldur vel þekkt pólitískt stefnu-
mark sem þeim væri rétt, a.m.k. samkvæmt
grunnreglum lýðræðisins, að setja fram með
öðrum og heiðarlegri hætti.
Lýðræði! Ha, ha, ha …
Stjórnmál
Skúli
Magnússon
lögfræðingur
Fíflagangurinn
„Að lokum vil ég beina því til sérstaks
saksóknara að láta af þessum mynda-
tökum af sakborningum. Myndatökur
af þessu tagi hafa ekki tíðkast hér á
landi og eru algerlega óþarfar. Þó það
kunni að vera heimild fyrir mynda-
tökum sem þessum í reglugerð vil ég
minna á ákvæði 3. mgr. 53. gr. laga
um meðferð sakamála þar sem segir
að rannsakendur skuli gæta þess við
rannsókn mála að mönnum verði ekki
gert meira tjón, óhagræði eða miski
en óhjákvæmilegt er. Það læðist að
manni sá grunur að þessi fíflagangur
sé ættaður sunnan úr Evrópu og hafi
þann eina tilgang að niðurlægja menn.
Skýring embættisins um að þetta sé
gert ef sakborningar taki upp á því að
flýja er hjákátleg. Það eru sennilega til
hundruð mynda af þessum mönnum
og það er engin ástæða til að ætla að
þeir flýi og lifi í útlegð árum saman
fjarri vinum og vandamönnum, þegar
refsing þeirra getur í versta falli orðið
nokkurra mánaða refsivist.“
Höfundurinn
Framangreint skrifaði Brynjar
Níelsson lögmaður á Press-
una í ágúst eftir að spurst
hafði að sérstakur saksóknari
tæki myndir af þeim mönnum
sem hann yfirheyrði vegna
rannsókna á sakamálum í
tengslum við hrunið.
Ráðin
Sigurður Einarsson flúði. Alþjóðalög-
reglan hefur lýst eftir honum. Myndin
sem birtist í eftirlýsingunni var tekin
hjá sérstökum saksóknara. Ekkert
hefur komið fram sem bendir til að
hann hafi orðið fyrir tjóni, óhagræði
eða miska af myndatökunni. Hugs-
anlegt er hins vegar að eftirlýsingin
hafi unnið honum tjón, óhagræði
eða miska. En hann hefði getað
forðast það með því að mæta til
yfirheyrslu. Brynjar Níelsson ætti
kannski heldur að veita sakborn-
ingum opinberlega ráðgjöf fremur
en að segja saksóknaranum til í
umvöndunartóni.
bjorn@frettabladid.is
pakkinn
Fyrsti
á aðeins
845 krónur!
Skráðu þig á:
klubbhusid.is
eða í síma 528-2000
ARGH 0510
Nýr pakki
kominn út!
A
tburðir síðustu daga sýna svo ekki verður um villst að
full alvara býr að baki rannsóknum embættis sérstaks
saksóknara á því hvort og þá hvernig brotin hafa verið
lög í aðdraganda íslenska bankahrunsins.
Ákvarðanir og aðgerðir stjórnenda íslensku bankanna
hafa nú verið í skoðun í hálft annað ár innan hinna föllnu banka,
hjá saksóknurum og rannsóknarnefnd Alþingis. Efnahagsbrot eru
flókin og ekki hefur verið flanað að neinu.
Niðurstaðan nú er að þrír fyrrum stjórnendur úr Kaupþingi sitja
í gæsluvarðhaldi að ósk sérstaks saksóknara og fyrrum stjórnar-
formaður bankans er eftirlýstur af Interpol. Á sama tíma hefur
slitastjórn Glitnis höfðað mál á hendur sjö mönnum sem tengjast
hinum fallna banka Glitni ásamt því að fara fram á kyrrsetningu
eigna um heim allan.
Þannig draga þessir atburðir einnig upp skýra mynd af því
að Ísland er ekki eyland í réttarfarslegum skilningi. Gefin er út
alþjóðleg handtökuskipun á hendur Sigurði Einarssyni, fyrrverandi
stjórnarformanni Kaupþings, og
hann eftirlýstur af Interpol, slita-
stjórn Glitnis höfðar mál á hend-
ur sjö fyrrverandi stjórnendum
bankans, stjórnarmönnum og
öðrum sem tengjast eignarhaldi
bankans fyrir dómi í New York
og dómstóll í London fer fram á
kyrrsetningu eigna Jóns Ásgeirs
Jóhannessonar um heim allan að beiðni slitastjórnar Glitnis. Þannig
er efnt til samstarfs út fyrir landsteinana til þess að greiða fyrir
framgangi rannsóknanna.
Vissulega er það hornsteinn réttarríkisins að maður er saklaus
uns sekt er sönnuð. Þetta ber að hafa í huga. Þó verður að gera ráð
fyrir því að hvorki sérstakur saksóknari né slitastjórn Glitnis leggi
í svo umsvifamiklar aðgerðir nema vegna þess að talin eru fyrir
því bæði gild rök og brýn þörf. Þetta verður að hafa í huga áður en
aðgerðirnar eru dæmdar sem ofsóknir eða aðgerð til að afla sak-
sóknara og stjórnvöldum vinsælda.
Lögmaður Sigurðar Einarssonar hefur látið hafa eftir sér að ljóst
sé að Íslendingar hafi enga lögsögu í Bretlandi og Sigurður sagði
sjálfur í viðtali við Fréttablaðið í gær að hann hygðist láta reyna
á mannréttindi sín í Bretlandi. Það sætir furðu að hægt sé að líta
svo á að menn sem stundað hafa umfangsmikla fjármálagjörninga
sem teygja anga sína um heim allan séu friðhelgir um leið og þeir
eru komnir út fyrir íslenska lögsögu þegar verið er að rannsaka
hvort þessir sömu fjármálagjörningar hafi farið fram í samræmi
við lög.
Viðskiptamenn sem höfðu forgöngu um útrás og ofvöxt íslenska
bankakerfisins allt þar til það var orðið margfalt stærra en fjárlög
íslenska ríkisins, kerfis sem hrundi til grunna og tók með sér gjör-
vallt íslenska hagkerfið, ættu, jafnvel öðrum fremur, að hafa skiln-
ing á alþjóðavæðingu þeirra aðila sem nú rannsaka mál þeirra.
Í svo víðfeðmum málum eins og þeim sem hér um ræðir er eðli-
legt að nýta tengsl og samstarf um allan heim bæði til þess að greiða
fyrir framgangi rannsókna og til að ná aftur fjármunum sem taldir
eru hafa horfið út úr fjármálastofnunum með ólögmætum hætti.
Ísland er ekki eyland í réttarfarslegu tilliti fremur en það var
eyland í viðskiptalegu tilliti.
Ísland er ekki eyland.
Útrás réttarríkis
SKOÐUN
Steinunn
Stefánsdóttir
steinunn@frettabladid.is