Fréttablaðið - 13.05.2010, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR 13. maí 2010
Fólkið í landinu vantreystir rétt-arkerfinu eins og vandaðar
skoðanakannanir hafa sýnt um ára-
bil. Innan við þriðji hver Íslending-
ur ber nú mikið traust til dómskerf-
isins. Þegar spurt var um traust
manna til Alþingis fyrir hrun, var
hlutfallið svipað, eða tæpur þriðj-
ungur, en eftir hrun hrapaði traust-
ið enn neðar. Nú segist áttundi hver
maður bera mikið traust til Alþing-
is. Einn af átta.
Skýringin á vantrausti almenn-
ings í garð dómskerfisins blasir við.
Dómskerfið er skilgetið afkvæmi
gerspilltrar stjórnmálastéttar.
Sjálfstæðisflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn, sem standa nú
berskjaldaðir frammi fyrir lands-
mönnum í ljósi skýrslu Rannsóknar-
nefndar Alþingis (RNA), hafa stýrt
dómsmálaráðuneytinu og skipað
alla dómara landsins frá 1926, ef
frá eru talin sex ár (1944-47, 1956-
58, 1979-80, 1987-88). Þessir tveir
flokkar settu bankana í hendur
manna, sem keyrðu bankana í kaf
á sex árum. Því er skiljanlegt, og
einnig í ljósi ýmissa genginna dóma
á fyrri tíð, að fólkið í landinu telji
sig þurfa að óttast, að dómstólarn-
ir sýkni flesta eða alla sakborninga
bankahrunsins, þegar þar að kemur.
Skýrsla RNA segir berum orðum,
að bankarnir hafi brotið lög.
Byrgjum brunninn í tæka tíð
Hér er enginn smávandi á ferðum.
Það er grundvallarregla í réttar-
ríkjum, að ekki er hægt að sækja
menn oftar en einu sinni til saka
í sama máli. Prófessor William
Black flutti nýlega tvo fyrirlestra
í Háskóla Íslands um afbrotafræði-
legar hliðar hrunsins og benti á, að
Alþingi þyrfti að endurskoða skip-
an dómstólanna, ef svo illa færi, að
ljóslega sekir bankastjórnendur og
aðrir slyppu við refsingu. Nær væri
því að endurskoða dómstólaskipan-
ina, áður en bankahrunið kemur til
kasta dómstólanna. Ég sendi for-
sætisráðherra stutta minnisgrein
um málið 27. marz 2009 með afriti
til tveggja af helztu lögræðingum
landsins, en ég hef engin viðbrögð
fengið frá ráðuneytinu.
Í minnisgreininni lýsti ég því,
að mörg undangengin ár hafa legið
fyrir stjórnvöldum tillögur frá
dómarafélaginu og öðrum um að
umskipa dómsvaldinu með því að
hafa dómstigin þrjú frekar en tvö.
Rökin eru þau, að of mörg mál komi
nú til kasta Hæstaréttar og því sé
eðlilegt, að nýtt millidómstig taki
við málum, sem áfrýjað er úr hér-
aði, og Hæstiréttur fjalli aðeins um
þau mál, sem mikilvægust eru talin,
og hafi þá betri skilyrði en hann
hefur nú til að vanda til verka.
Sé þetta gert, er hægt að leggja
niður störf allra dómara í Hæsta-
rétti samkvæmt heimild í 61. grein
stjórnarskrárinnar, en þar segir
um dómara: „ ... og ekki verða þeir
heldur fluttir í annað embætti á
móti vilja þeirra nema þegar svo
stendur á, að verið er að koma nýrri
skipun á dómstólana.” Þessi heim-
ild stjórnarskrárinnar er ótvíræð
og auðskiljanleg: hægt er að flytja
dómara í annað embætti á móti vilja
þeirra, sé verið að koma nýrri skip-
un á dómstólana. Síðan er hægt að
skipa dómara í Hæstarétt upp á nýtt
með nýrri aðferð, þar sem erlendir
menn, til dæmis lagaprófessorar og
dómarar, verða fengnir til að hjálpa
til við að meta hæfi umsækjenda og
girða fyrir landlægan klíkuskap og
nápot. Fyrri dómarar hefðu sama
rétt og aðrir til að sækja um störf-
in.
Ærin tilefni
Þessi róttæka tillaga er ekki borin
fram að ástæðulausu. Fyrrum
ráðherra, sem Rannsóknarnefnd
Alþingis segir hafa sýnt van-
rækslu, fékk nýlega á sig dóm fyrir
að skipa son flokksformanns síns í
dómarastarf, þótt aðrir mun hæfari
umsækjendur væru í boði. Frænd-
inn og vinurinn í Hæstarétti eru
mönnum í fersku minni, og það er
einnig viðsnúningur Hæstaréttar
í kvótamálinu undir þrýstingi frá
ríkisstjórninni. Þennan ávirðinga-
lista mætti lengja. Með því að end-
urskipa Hæstarétt nú þegar væri
betur tryggt, að útgefnar ákærur
ríkissaksóknara og sérstaks sak-
sóknara fengju trúverðuga meðferð
í Hæstarétti, þar sem dómendur
hafa fengið hæfnisdóm erlendrar
matsnefndar. Svipuð hreingerning
þyrfti einnig að fara fram í öllu
dómskerfinu og hjá ríkislögreglu-
stjóra, og þótt fyrr hefði verið.
Þótt spillingin í Sjálfstæðis-
flokknum (og einnig Framsóknar-
flokknum) hafi mengað svo dóms-
kerfið, að almenningur telur sig
ekki geta treyst dómstólunum, bera
aðrir flokkar einnig ábyrgð. Enda
hafa þeir yfirleitt ekki reynt að leið-
rétta slagsíðuna í þau fáu skipti,
sem þeir hafa stýrt dómsmála-
ráðuneytinu, til dæmis í tíð þeirr-
ar ríkisstjórnar, sem nú situr. Vand-
inn er því ekki bundinn við gömlu
helmingaskiptaflokkana, heldur
við stjórnmálastéttina eins og hún
leggur sig. Við þessum vanda þarf
að bregðast, áður en bankahrunið
kemur til kasta Hæstaréttar.
Djúpar sprungur í dómskerfinu
Þorvaldur Gylfason
prófessor
Í DAG
Starfsemi á árinu 2009
Allar fjárhæðir í milljónum króna
Breytingar á hreinni eign til greiðslu lífeyris 31.12. 2009 2008
Samtals Samtals
Iðgjöld 174 159
Lífeyrir -198 -180
Fjárfestingartekjur 389 48
Fjárfestingargjöld -3 -3
Rekstrarkostnaður -20 -11
Aðrar tekjur 24 14
Hækkun á hreinni eign á árinu 365 28
Hrein eign frá fyrra ári 2.437 2.505
Hrein eign til greiðslu lífeyris 2.801 2.533

Efnahagsreikningur 2009 2008
Fasteign, rekstrafjármunir og aðrar eignir 11 17
Verðbréf með breytilegum tekjum 1.306 1.067
Verðbréf með föstum tekjum 1.151 634
Veðlán 161 123
Bankainnistæður 208 621
Kröfur 1 1
Aðrar eignir
Skuldir -35 -27
Hrein eign til greiðslu lífeyris 2.801 2.437

Kennitölur 2009 2008
Nafn ávöxtun
Hrein raunávöxtun 6,8% -15,7%
Hrein raunávöxtun 5 ára meðaltal 2,3% 2,0%
Fjöldi sjóðfélaga 146 155
Fjöldi lífeyrisþega 225 224
Rekstrarkostnaður í % af eignum
Eignir í íslenskum krónum í % 66,6% 64,8%
Eignir í erlendum gjaldmiðlum í % 33,4% 35,2%
Eign umfram heildar skuldbindingar í % -59,9% -60,6%
Eign umfram áfallnar skuldbindingar í % -59,6% -60,5%

Ársfundur 2010
Ársfundur Lífeyrissjóðs starfsmanna Kópavogsbæjar 2010, verður haldinn mánudaginn
14. júní nk. kl. 16.00 í Bæjarstjórnarsal Kópavogsbæjar, Fannborg 2, 1. hæð

Stjórn og framkvæmdastjóri
Í stjórn lífeyrissjóðsins eru Hlynur Jónsson, stjórnarformaður, Guðríður Arnardóttir,
Sigurrós Þorgrímsdóttir, Guðrún Pálsdóttir og Ragnar Snorri Magnússon.

Framkvæmdastjóri sjóðsins er Jón G. Kristjánsson
Aðsetur sjóðsins er hjá Lífeyrissjóði starfsmanna sveitarfélaga
Sigtúni 42, 108 Reykjavík Sími 570 0400 www.lss.is
Lífeyrissjóður starfsmanna
Kópavogsbæjar
Birt með fyrirvara um prentvillur
Skráðu þig á póstlistann á www.netto.is!
Mjódd - Salavegi - Hverafold - Akureyri - Höfn - Grindavík - Reykjanesbæ
Tilboðin gilda 13. - 16. maí eða meðan birgðir endast
Birt með fyrirvara um prentvillur
38%
afsláttur
KLEMENTÍNUR
OPIÐ Í DAG
UM LAND ALLT
12:00-18:00
1.259 kr/kg
áður 1.798 kr/kg
LAMBALÆRI
NETTÓ
FYLLTAR SVÍNALUNDIR
FERSKAR
1.979 kr/kg
áður 2.998 kr/kg
34%
afsláttur
30%
afsláttur
50%
afsláttur