Fréttablaðið - 29.05.2010, Blaðsíða 36

36 29. maí 2010 LAUGARDAGUR
T
om Staavi, ritstjóri
fjármálaritsins Dine
Penger, vill gera
Ísland að 20. sýslunni í
landinu og þeirri fjöl-
mennustu, fyrir utan
Óslóar-sýslu. Hann sér íslensku
kreppuna sem tækifæri til að reka
þjóðirnar á skynsamlegri máta – í
sameiningu.
„Þetta byrjaði sem brandari í
mötuneytinu okkar og ég geri mér
grein fyrir því að þetta er ekki að
fara að gerast. En ég skrifaði um
þetta og fékk heilmikil viðbrögð.
Ég er áhugamaður um alþjóðlega
samvinnu og trúi til að mynda að
Noregur ætti að ganga í Evrópu-
sambandið, þótt það virðist heldur
ekki líklegt. Norðurlöndin ættu í
það minnsta að vinna meira saman.
Við erum sama fólkið.“
Tom tekur dæmi af fjölda Svía, sem
heldur til Noregs til vinnu. Þeir sam-
lagist svo vel að fólk hættir í raun að
stimpla þá sem „Svía“. Þeir séu frek-
ar fólk sem fæddist hinum megin
við landamærin. Sama eigi við um
Íslendinga, en ekki til dæmis Banda-
ríkjamenn eða Þjóðverja.
Noregur er að einangrast
„Af hverju stofnum við ekki banda-
ríki Skandinavíu? Það er margt sem
Svíar gera betur en Norðmenn og
svo framvegis. Við erum hver þjóð
með sinn styrkleika og ættum að
snúa bökum saman. En Norðmenn
telja sig ekki þurfa á neinum að
halda því þeir eru svo ríkir. Nor-
egur er að einangrast vegna þessa,
en það er röng hugsun, því það eina
sem Norðmenn hafa er olía og fisk-
ur. Ég tel því að þrátt fyrir ríki-
dæmið myndu Norðmenn jafnvel
græða meira á samvinnu en hinar
þjóðirnar. Við erum heppnustu
fimm milljónir mannkynssögunnar.
Þegar landgrunnurinn var rissaður
upp munaði engu að fyrsta olíulind-
in okkar lenti utan svæðisins.
Þrátt fyrir stoltið eru þó margir
hér sem gera sér grein fyrir að við
erum ekki með svör við öllu. Hvað
vorum við að gera þegar Svíar
bjuggu til bíla og Finnar Nokia-
síma? Við dældum bara upp olíu.
Síðan hefur verðið á olíu tífaldast.
Og við erum eina vestræna þjóðin
sem á heila þjóðarframleiðslu inni
á bankareikningi. Þjóðarstolt Norð-
manna byggist á heppni.“
Skynsamleg stýring auðlinda
Norðmenn geti þó verið stoltir af
því hvernig þeir hagnýttu sér auð-
lindirnar. Þegar olían fannst hafi
strax verið ákveðið að skattleggja
þær duglega svo ríkið hefði yfirráð
og hagnaðinn af svartagullinu.
„Þá kunnum við ekkert á olíu og
Ameríkanarnir vildu strax byrja að
dæla henni upp. Við skattlögðum
þetta upp í rjáfur og höldum bróð-
urhluta auðsins innanlands. Aðrar
þjóðir hafa ekki getað þetta, held-
ur eru mörg olíulönd sárafátæk.
Auðurinn streymir úr landi.“
Ritstjórinn skýtur því að að nú sé
verið að rannsaka í Háskólanum í
Ósló hvort há skattlagning kunni að
vera grunnástæða þess að norrænu
samfélögin í heild gangi svona vel.
Í Noregi er 35 prósenta skattur á
meðallaun (um 450.000 krónur á
ári) en rúmlega 48 prósenta skattur
á hæstu launin.
Þessi skattlagning auðlinda hefur
skilað sér vel, segir Tom.
„Ef það er til dæmis samdráttur í
einkageiranum notum við olíupening-
ana til að fjölga störfum hjá því opin-
bera. Þannig rekum við þessa búð. Við
notum olíupeningana til að keyra hag-
kerfið áfram, þótt við eyðum aldrei
meira en ákveðnu sjálfbæru hlutfalli
af peningunum.“
Norðmenn vilja hjálpa
Í fyrstu var mikið rætt um íslensku
vandræðin í Noregi, en Tom segir
að það hafi minnkað, þar sem
Íslendingar virðist vera að bjarga
sér.
„Þegar íslenska kerfið hrundi
var það almenn skoðun hér að við
ættum að gera eitthvað og styðja við
Íslendinga. Þetta var erfitt að skilja
vandræði Íslendinga fyrir venju-
legt fólk, sem þekkir ekki alþjóða-
hagkerfið. Íslenski forsetinn sagði
eitthvað á þá leið að Bretar væru að
bjarga breskum sparifjáreigend-
um og rukka Ísland fyrir björgun-
ina. Að Íslendingar ætluðu að borga
skuldina, þeir vildu bara gera það
á réttum kjörum, svo þeir færu
ekki á hausinn. Venjulegt fólk sá að
Íslendingar væru í vanda staddir,
að þeir skulduðu of mikið, eyddu of
miklu og leyfðu bönkunum að gera
alls kyns vitleysu en taldi samt að
það ætti að hjálpa þeim. Fólk álít-
ur Íslendinga duglega, og borgunar-
menn fyrir lánum.“
Sammála forsetanum
Tom man ekki eftir ýkja mik-
illi umræðu um gagnrýni forseta
Íslands í garð Norðmanna í blað-
inu Aftenposten í mars. Þar sagði
Ólafur Ragnar Grímsson að Norð-
urlöndin hefðu hjálpað Bretum og
Hollendingum til að þvinga Íslend-
inga til að sættast á slæman Icesa-
ve-samning.
„Nei, en ég tel nokkuð til í þessu
hjá honum. Þetta hlýtur að hafa
verið tilfinningin ykkar. Ég tel að
við hefðum átt að gera meira.“
Við erum heppnustu fimm
milljónir mannkynssögunnar.
Það munaði engu að fyrsta
olíulindin lenti utan svæðisins.
Heppnasta fólk í heimi
Norski ritstjórinn Tom Staavi stakk upp á því í ljósi íslenska hrunsins að hluti olíusjóðsins yrði nýttur til að greiða niður skuldir
Íslands. Þannig myndi Noregur í raun kaupa Ísland. Hann segir hugmyndina líklega óraunhæfa en telur einsýnt að Norðurlönd-
in taki upp nánari samvinnu. Fréttablaðið hitti ritstjórann að máli í miðbæ Óslóar.
R íkisstjórnin ykkar ber ábyrgð á því hvernig komið
er fyrir ykkur, því hún leyfði
nokkrum þegnum sínum að not-
færa sér kerfið. Hér í Noregi
eru ekki sömu tækifæri til að
haga sér svona,“ segir verk-
fræðingurinn Thor Eirik Ruud.
Þrátt fyrir það telur hann að
norska þjóðin vilji hjálpa Íslend-
ingum út úr ógöngunum. „Við
ættum kannski bara að kaupa
Ísland? Ísland hefur alltaf verið
Noregi mikilvægt. Okkur finnst
í raun að Noregur og Ísland séu
því sem næst sama landið. Við
erum sama fólkið.“
Thor Eirik segir marga verk-
fræðinga hafa komið til Noregs
til að vinna fyrir sér að undan-
förnu, sem hann segir gott mál.
„Ég hef verið að vinna með
einum verkfræðingi frá Íslandi
frá því árið 2007. Hann var
mjög stoltur af bankakerfinu á
Íslandi, kvartaði mikið yfir því
hvað norska bankakerfið væri
þungt og svifaseint. Upp á síð-
kastið hefur hann hins vegar
lítið tjáð sig um bankamál!“
Við ættum kannski að kaupa Ísland?
Thor Eirik Ruud verkfræðingur
Vill borga 14.140 milljarða fyrir Ísland
Noregur er þekkt fyrir að leggja mikið af mörkum
til alþjóðasamfélagsins, ekki
síst víða í þróunarlöndun-
um. Hvers vegna ættum við
þá ekki að veita almennilega
hjálp þegar eitt af nágranna-
löndum okkar á í hlut?“ segir
Cicilie Romundstad, starfs-
maður SOS-barnaþorpa.
„Við eigum svo margt sam-
eiginlegt með Íslendingum og
svo mikla sögu. Ég held það
sé útbreidd skoðun hér í Nor-
egi, að minnsta kosti heyrist
mér það af samtölum við fólk
sem ég umgengst og almennri
umræðu í samfélaginu, að við
eigum að hjálpa Íslandi að
komast út úr kreppunni.
Ég man vel eftir því þegar
forsetinn ykkar steig fram og
gagnrýndi Norðmenn fyrir
hvað þeir höfðu lítið aðstoðað
Íslendinga í kreppunni. Mér
fannst það sanngjörn gagn-
rýni og ég skammaðist mín
meira að segja dálítið. Mér
fannst þetta sorglegt.“
Skammaðist sín undir ræðu íslenska forsetans
Cicilie Romundstad, starfsmaður SOS barnaþorpa
Norðmenn virðast ekki með öllu fráhverfir hugmyndinni um að Íslendingar gerist aftur þegnar „gamla landsins“.
Í ljósi skrifa Toms Staavi var fjallað um hugmyndina í norska Dagbladet og skoðanir lesenda kannaðar á vef
blaðsins. Samkvæmt könnuninni, með rúmlega 41.000 greiddum atkvæðum, vilja 54 prósent að Ísland verði sýsla
í Noregi. Um átján prósent vilja að löndin sameinist á álíka hátt. Afgangurinn sagði svo nei, Íslendingar eiga að
redda sér sjálfir eða nei, Íslandi er betur borgið í ESB.
Yfir sjötíu prósent vilja nánara samstarf
■ HVAÐ SEGJA NORÐMENN?
Fjárhagsstaða hinna stoltu Íslendinga er slæm og framtíðarhorfur ekki sem bestar. Náttúruauðlindir þeirra og mann-
auður geta komið Norðmönnum vel. Á Íslandi er ekki bara fiskur, heldur orka, sem Norðmenn hafa sýnt og sannað
að þeir kunna að höndla með. Að auki er von til að finna olíu og gas á íslensku hafsvæði. Með sameiningu fengju
Íslendingar efnahagslegt jafnvægi, lítil sjálfstæð þjóð verður alltaf í meiri áhættu en þjóð í sambandi.
Erfiði bitinn fyrir Íslendinga að kyngja væri að sjá á bak þjóðartáknum. En Ísland yrði næststærsta sveitarfélagið
í Noregi, á eftir Ósló. Íslendingar myndu senda þingmenn á Stórþingið og mætti semja um hve marga þeir fengju.
Ríkisstjórnin íslenska yrði að eins konar borgríkisstjórn. Í staðinn fengju Íslendingar allar skuldir sínar upp greiddar.
Kannski 700 milljarða norskra króna, af 2.600 milljarða olíusjóðnum. Það gera 14.140 milljarða íslenskra króna.
Þetta gæti verið allt eins góð fjárfesting og hver önnur, segir Tom Staavi í grein sinni, Tilby Island fusjon med Norge.
RITSTJÓRINN Tom stýrir víðlesna viðskiptaritinu Dine Penger sem, eins og nafnið bendir til, einblínir á efnahag almennra borgara.
Hann telur að bæði löndin hefðu hag af sameiningu. FRÉTTABLAÐIÐ/KLEMENS
Fiskveiðar eru eitt af mörgu sem
Íslendingar og Norðmenn eiga sam-
eiginlegt, enda aðlagast Íslendingar
sem setjast að í Noregi samfélaginu
jafnan hratt og auðveldlega.