Fréttablaðið - 15.06.2010, Blaðsíða 16

15. júní 2010 ÞRIÐJUDAGUR
Sanngjarnar
skuldaleiðréttingar
Alþingi afgreiðir nú endur-
bætt og vönduð úrræði fyrir
verst settu skuldarana. Einar
sér eru slíkar lausnir þó líkt og
að bera sólarljós inn í glugga-
laust hús, því hætt er við að án
víðtækra almennra skuldaleið-
réttinga bætist við ný vandamál
jafn harðan og leysist úr hinum
eldri. Þess vegna er fagnað-
arefni að fyrir Alþingi ligg-
ur einnig stjórnarfrumvarp
félagsmálaráðherra um almenn-
ar aðgerðir vegna bílalána. Enn
hefur þó ekki náðst samstaða
um almennar aðgerðir vegna
húsnæðislána almennings sem
hafa ýmist orðið fyrir gengis-
hruni eða verðbólgusprengju.
Þ ver pól it ísk sa mstaða
tókst í efnahags- og skatta-
nefnd Alþingis fyrr á árinu
um að kanna svigrúm bank-
anna til afskrifta. Af ársreikn-
ingi Landsbankans má ráða að
bankinn sjálfur fékk hjá sínum
kröfuhöfum 33% niðurfærslu
á lánum einstaklinga. Einn-
ig hefur fréttaflutningur verið
af lánaflokki einnar fjármála-
stofnunar sem hafði verið færð-
ur niður um nær helming. Alls
eru íbúðalán viðskiptabankanna
yfir 500 milljarðar og afsláttur-
inn sem þeim hefur verið veittur
af kröfum tugmilljarðar. Bank-
arnir hafa gert almenn tilboð
um skuldaleiðréttingar geng-
istengdra lána, en ekki verð-
tryggðra íslenskra húsnæðis-
lána (utan Íslandsbanka – 10%)
sem þó væri eðlilegt að gera til-
kall til enda bera þeir og kröfu-
hafar þeirra verulega ábyrgð á
forsendubresti sem viðskipta-
vinirnir líða nú fyrir og sann-
gjarnt að deila þeim kostnaði.
Almennar leiðréttingar væru
þó alltaf mun lægri en afsláttur
til bankanna var því hann fer að
verulegu leyti í tapaðar kröfur.
Skuldaleiðréttingar íslenskra
húsnæðislána hafa hinsvegar
alltaf strandað á því að lífeyr-
issjóðirnir og Íbúðalánasjóð-
ur yrðu að taka þátt í þeim.
Það gæti annarsvegar leitt til
skerðingar lífeyris sem enginn
vill og hinsvegar gæti ríkið ekki
lagt Íbúðalánasjóði til það sem
þarf.
Ný staða
Seðlabanki Íslands gerði nýver-
ið hagstæðan samning við Seðla-
bankann í Lúxemborg um kaup
á skuldabréfapakka Avens sem
innihélt íslensk íbúðabréf og
innistæður. Skuldabréfin voru
svo seld lífeyrissjóðunum og
er talið hafa styrkt trygginga-
fræðilega stöðu sjóðanna um 1-
2%, eða á þriðja tug milljarða.
Stærstu sjóðirnir eru með lið-
lega 150 milljarða í húsnæðis-
lánum til einstaklinga en nærri
lætur að ávinningurinn af
Avens samningnum gæti stað-
ið undir 10-15% lækkun hús-
næðislána lífeyrissjóðanna án
þess að skerða þyrfti lífeyris-
réttindi. Ekki getur talist óeðli-
legt að ávinningur sjóðanna af
íbúðabréfaviðskiptum renni til
skuldaleiðréttinga húsnæðis-
lána. Ábati ríkissjóðs af samn-
ingnum var ekki langt frá því
sem lífeyrissjóðirnir nutu. Þar
sem fyrst og fremst er um hagn-
að af íbúðabréfaviðskiptum að
ræða væri ekki óeðlilegt að
láta Íbúðalánasjóð njóta góðs af
með sömu rökum og að ofan. Ef
frekari eiginfjárframlög þyrfti
til sjóðsins eða bankanna, þá er
rétt að hafa í huga að endurfjár-
mögnun bankakerfisins varð
hátt í 200 milljörðum lægri en
áætlanir gerðu ráð fyrir. Þá má
skoða ýmsar aðrar leiðir til efl-
ingar Íbúðalánasjóði, s.s. hærri
vaxtamun, merkja honum tekj-
ur af sérstökum bankasköttum,
skattleggja séreignasparnað og
leggja í sjóðinn, o.s.frv. Þegar
saman er lagt afskriftasvigrúm
bankanna, ávinningur lífeyris-
sjóðanna og ríkissjóðs af Avens
samningnum, auk annarra leiða
er ljóst að skapa má allt að 100
milljarða svigrúm til almennra
aðgerða.
Á næstu dögum fellur Hæsta-
réttardómur um lögmæti geng-
istenginga og getur þá skapast
enn ný staða í skuldaleiðrétt-
ingamálum ef dómurinn fellur
skuldurum í vil. Þegar þeirri
réttaróvissu hefur verið eytt
hafa stjórnmálaöflin í land-
inu tækifæri til að taka forystu
og ná saman um sanngjarnar
almennar skuldaleiðrétting-
ar. Þær munu ekki leysa hvers
manns vanda, né munu afskrif-
ast 20% af öllu hjá öllum. Lán-
takendur geta heldur ekki vænst
þess að lánveitendur beri allan
skaðann sem 29,4% verðbólga á
hálfu þriðja ári er, en eðlilegt
er að honum sé deilt og kannski
almennar aðgerðir eigi eink-
um að miða að þeim sem keyptu
húsnæði á síðustu árum fyrir
hrun.
Sáttaskref
Sumir hafa haft áhyggjur af því
að almennar aðgerðir nýtist líka
fólki sem ekki þarf á að halda.
Þá er þrenns að gæta. Í fyrsta
lagi hefur það fólk líka sætt
óréttmætu vaxtaokri. Í öðru
lagi, þó fólk eigi eignir umfram
skuldir hefur auk tæplega 30%
verðbólguskots, kaupmáttur
rýrnað um 13% frá ársbyrjun
2008. Í þriðja lagi verður hægt
að skattleggja þá sem við teljum
ekki að eigi að njóta almennra
aðgerða. Þeir sem hafa haft
áhyggjur af skuldaradekri ættu
að hafa í huga að án almennra
aðgerða komum við einkum til
móts við þá sem gengu lengst
í skuldsetningu, en venjulegt
vinnandi fólk sem hélt sig innan
hámarkslána Íbúðalánanasjóðs
fær engan stuðning þó lánin
hafi hækkað um tæp 30% og
kaupmáttur rýrnað um 13%.
Það væru ekki góð skilaboð inn
í framtíðina að skuldagleðin ein
njóti skilnings.
Við munum ekki greiða úr
fjármálum heimila hratt og
vel nema saman fari greiðslu-
erfiðleikaúrræði og almenn-
ar aðgerðir sem skapa fólki
almenn skilyrði. Stjórnvöld og
fjármálakerfið þurfa líka að
viðurkenna ábyrgð sína á vanda
heimila. Skuldaleiðrétting er
áþreifanleg leið til þess og mik-
ilvægt skref til að byggja upp
traust og ná sáttum í íslensku
samfélagi.
Efnahagsmál
Helgi Hjörvar
alþingismaður og
formaður efnahags-
og skattanefndar
Þegar þeirri réttaróvissu hefur
verið eytt er tækifæri fyrir stjórn-
málaöflin í landinu til að taka for-
ystu og ná saman um sanngjarnar
almennar skuldaleiðréttingar.
Vertu í góðu
sambandi í sumar
Símatilboðin gilda til 30. júní 2010.
Nánari upplýsingar á vodafone.is
og í 1414.
Nokia 2330
Almennt verð:
12.990 kr.
Viðskiptavinir í Vodafone Gull
fá 15% afslátt.
3G Nettengill
6.990 kr.
fyrir viðskiptavini í Vodafone Gull.
Almennt verð 7.990 kr.
15%Vodafone Gullafsláttur
15%Vodafone Gullafsláttur
LG Cookie Fresh
Almennt verð:
27.990 kr.
Viðskiptavinir í Vodafone Gull
fá 15% afslátt.