Samtíðin - 01.02.1970, Blaðsíða 22

18
SAMTÍÐIN
Ingólfur Davíðsson: Ur rili ndttúrunnar
Vítahringur lyfjanna
• HIÐ alkunna skordýraeyðandi gervilyf
DDT var notað mikið í heimsstyrjöldinni og
bjargaði lífi milljóna manna. Hvernig má
það vera? Jú, það er mjög lúsaeyðandi, en
lýsnar ollu dauða milljóna í fyrri stríðum
með því að bera hina skæðu útbrotatauga-
veiki milli manna. Flær bera með sér svarta-
dauða suður og austur í löndum, og mýflugna-
tegund flytur köldu (malaríu). Hvarvetna
fækkaði dauðsföllum stórkostlega, þegar þess-
um skordýrum var eytt með DDT. En ekki
er þetta fræga lyf gallalaust, síður en svo.
Það (og skyld klóreruð hydrókarbónlyf) er
því nær óuppleysanlegt í vatni, en leysist auð-
veldlega upp í fitu og safnast fyrir í henni.
DDT helzt árum eða jafnvel áratugum sam-
an óuppleyst í jarðvegi, og jurtir, t. d. græn-
meti og ávextir, geyma það lengi í sér. Dýr
fá það í sig úr jurtafæðu, rándýr og rán-
fuglar fá það úr bráð sinni. Ef kýr hefur í
sér eitthvað af DDT, lendir ofurlítið af því
í nýmjólkinni. Þó kemur mun meira fram i
brjóstamjólk, ef konan hefur neytt fæðu,
sem DDT leifar eru 1, t. d. grænmeti, korn,
ávextir, kjöt, egg, fiskur o. fl. Leifar DDT
hafa fundizt ótrúlega víða — og langmest í
Bandaríkjunum, en þar hafa bæði akrar og
stór skógaflæmi verið úðuð rheð DDT lyfj-
um undanfarna áratugi. Ekki hefur sannazt,
að DDT sé beinlínis eitrað mönnum, en veru-
legt magn af því er þó talið varasamt, Er því
reynt að finna önnur öflug skordýraeyðandi
lyf í stað DDT og skyldra lyfja. (Aldrin, di-
eldrin o. fl. eru þegar bönnuð í sumum lönd-
um, og röðin kemur sennjlega að DDT a. m.
k. í norðlægum löndum). Hér á landi eru
þau lyf heldur lítið notuð og hverfandi lítið
í samanburði við mörg suðlæg lönd, þar sem
Vestur-þýzk útvarps- og sjónvarpstæki frá
Schaub-Lorenz.
— Hagstætt verð —
GELLIR sí • » Garðastræti 11, sími 17412.
skordýraplágan er margfalt meiri en á íslandi.
Athugum, hvað í þessum mun felst. Það
mun vera tiltölulega mjög lítið af DDT leií
um í íslenzkum matvælum og íslenzkum
jarðvegi og sjó. Mun meiri hætta getur staf-
að af innfluttu grænmeti, ávöxtum o. fl. mat-
vælum, einkanlega frá suðlægum löndum,
þar sem skordýraplága og notkun skordýra-
eyðandi lyfja er mikil. Þar syðra þarf víða
að margnota lyfin á hverju sumri, t. d. á
ávaxtatré. Þvoið vandlega epli, vínber og
aðra ávexti, áður en þeirra er neytt. Börk-
ur appelsína og sítróna er sérlega varasam-
ur, því að hann er gljúpur, og lyfjaleifar sitja
lengi í honum. Ætti ekki að nota hann í sultu,
heldur fleygja honum. — Ýmis lyf, t. d. sum
fosfórlyf, eru miklu bráðeitraðri en DDT, en
þau eyðast fyrr að jafnaði. Ógætileg notkun
þeirra og gálaus geymsla hefur valdið mörg-
um slysum eriendis. En eftir vissan frest frá
notkun eru þau ekki hættuleg. Mannalyf eru
líka æði varasöm mörg hver, ef rangt er að
farið. — Nú eru plastvörur mjög í tízku. Geta
má þess, að efnasambönd (P.C.B.), sem ber-
ast út í loftið frá plastiðnaði og bruna gervi-
efna, eyðast afar seint og hafa fundizt í fugl-
um o. fl. dýrum á hliðstæðan hátt og DDT.
Er þvi.æði margs að gæta og margur víta-
hringurinn í veröldinni.
4 SAMTÍÐIN er óskablað allrar fjölskyld-
unnar. Við heitum á velunnara blaðsins að út-
vega þvi nýja áskrifendur meðal vina sinna
og vandamanna. Munið hið einstæða kostaboð
okkar til nýrra áskrifenda: beir fá sendan ár-
ganginn 1970 og tvo eldri árganga íyrir aðeins
375 kr. Greiðsla fylgi áskriftarpöntun.
SVAR
við spurningu í skákþaettinum:
Væru peðin ekki, gæti svartur leikið
5. — Ha6 6. Bxbl Hxf6i 7. Kg5 Kxg7
og vinnur.
Framkvæmum fljótt og vel:
SKÓ-, GÚMMl- og SKÓLATÖSKU-
VHOGERÐm.
Skóverkstæði HAFÞÖRS,
Garðastræti 13 (inngangur úr Fischersundi).